Yeni Kamu İhale Yasası geçtiğimiz pazartesi KKTC Meclisi Genel Kurulu’ndan geçerek 15 Kasım 2016 tarihinde yürürlüğe girecek. İşte yeni İhale Yasası’nın avantaj ve dezavantajları ne veya artı ve eksileri nelerdir? İşte bu haftaki konumuz yeni İhale Yasa Yasası…
Öncelikle söylemeliyim ki, Yeni İhale Yasası ile KKTC’deki tüm Kamu Kurum ve Kuruluşları mal ve Hizmet alımları bir çatı altında (bir mevzuat altında) ihale edilecek. Yeni Yasa Avrupa Birliği normları kıstasında hazırlanmış olup birincil mevzuat olduğu için son derece önemlidir. Birincil mevzuattan kastım ihale mevzuatının yasa olmasıdır. Çünkü uygulamada hala hazırda bulunan ihale mevzuatı ikincil bir mevzuattır. Yani ikincil mevzuat derken tüzüktür…
Yeni İhale Yasası çerçevesinde murat edilenler (avantajları);
• Yeni Kamu ihale Yasası neticesinde Devlet Bütçesinde süreklilik arz eden etkin bir tasarruf unsuru olabilecektir. Yeni İhale Yasası ile İhale süreçlerinin öncesi ve sonrasında hesap verebilirliğin sağlanması amacı ile AB ihale uygulamaları ile örtüşen çağdaş bir Kamu İhale Yasası hazırlanmıştır.
• Yeni Kamu İhale Yasası neticesinde, Yasanın amacı; kamunun denetimi altında bulunan veya kamu kaynağı kullanan, kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları ihalelerde uygulanacak esas ve usulleri belirlemektir.
• Yeni ihale Yasası’nın kapsamı;
“İhale Makamı”, devlet, bölgesel veya yerel makamlar, kamu hukukuna tabi kurumlar, bu tarz makamlardan biri veya birçoğunun oluşturdukları birlikler veya kamu hukukuna tabi bu tarz bir veya birçok yapıyı ifade eder. İhale Makamları;
(A) KKTC Cumhurbaşkanlığı, KKTC Cumhuriyet Meclisi, KKTC Başbakanlığı ve Başbakanlığa bağlı Daireler, Bakanlıklar, Bakanlıklara bağlı Daireler ile bağımsız daire ve kuruluşları,
(B) Bakanlıklara bağlı döner sermayeli kuruluşları,
(C) 37/1975 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri (Yönetim, Denetim ve Gözetim) Yasası kapsamındaki Kamu İktisadi Teşebbüsleri,
(Ç) Belediyeleri,
(D) Özel Üniversiteler dışındaki Üniversiteleri,
(E) Köy İdareleri ve kurdukları birlikleridir.
Bu Yeni İhale yasası kapsamındaki ihale makamlarının mal ve hizmet alımları ve satımları, kiralama ve kiraya verme işlemleri ile onarım ve inşaat işleri bu Yasa hükümleri doğrultusunda gerçekleştirilir.
Yukarıdaki (A) ve (B) bentlerinde yer alan kuruluşlar adına İhale Değerlendirme Komisyonu görevini, Merkezi İhale Komisyonu yürütür.
• Yeni İhale Yasası ile standart uygulama gelecek. Tüm kamu kuruluşları bu yasada belirtilen işlemlere göre ihale yapacak. Yasada, kamu kurumları ve belediyelerin kendi ihalelerini değerlendirecek birer İhale Değerlendirme Komisyonu oluşturulacak. Belediye Meclisleri ve tüzel kişilerin yönetim kurulları kendi İhale Değerlendirme Komisyonlarını oluşturacak. Bu komisyonlar seçilmiş veya atanmış üyeler ile ilgili kurumun çalışanlarından oluşturulacaktır.
• Devlet Daireleri, bağımsız Daireler, Döner Sermayeli kuruluşlar, KİT’ler ve kendi özel yasası ile kurulmuş olan Kamu Tüzel kişilerinin maktu idari şartnameleri sadece Merkezi İhale Komisyonu tarafından hazırlanacak. İhalelerin değerlendirmesi ve bağlanması ihale değerlendirme komisyonları tarafından yapılacak ve şu anda olduğu gibi ihale makamlarından bağımsız hareket edilmesi sağlanacaktır.
• Her ihalenin raporu düzenlenecek ve bunlar Merkezi İhale Komisyonu’nda toplanıp kamu kurumlarının her yıl hangi tip iş için ne kadar harcamaya yaptığı ve bu ihaleleri kimlerin kazandıkları kamuoyunun bilgisine getirilecektir.
• Yeni İhale Yasası ile ihalelere itiraz Merkezi İhale Komisyonu yerine Rekabet Kurulu olacak. Rekabet Kurulu ihalelerde İtiraz Makamı olarak hizmet yürütecek. Tüm işlemler yasada belirlenen sürelere göre yapılacak. İhalelerin her süreci yasada belirlenmiş süreler dikkate alınarak yürütülecektir.
• Yeni İhale Yasası ile bugüne kadar hep şikâyet konusu olan ihale tahmini değeri ihale ilanlarında ve şartnamelerde açıkça belirtilecek ve şeffaflık ilkesine göre işlem yapılacak. İhale bedelini öğrenme marifeti sona erdirilecek, bedeller katılımcı herkesin bilgisinde olacaktır.
• Yeni İhale Yasasının temel ilkelerinin birinci ve en önemlisi, ihale makamları ve ihale komisyonlarının, bu yasaya göre yapılacak ihalelerde şeffaflığı, rekabeti, eşit muameleyi, hesap verilebilirliği, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olacak olmasıdır.
• Yeni İhale Yasası ile Katılımcı kişilerin ticari sır olarak belirtecekleri hususlar ihale komisyonu veya ihale makamları tarafından açıklanamayacak. Aralarında doğal ilişki olmadıkça mal, hizmet ve yapım işleri birlikte ihaleye çıkılmayacak. Eşik değerin altında ihaleye çıkabilmek için ihaleler mal, hizmet ve yapım işi olarak ayrılamayacak. İhale usulleri açık ve kısıtlı usuller olacak. Diğer usuller ancak belirli durumlarda kullanılabilecek. ÇED raporu isteyen işlemlerde ÇED olumlu raporu olmaksızın ihaleye çıkılamayacak. Ödeneği olmayan işler için ihale yapılmayacaktır.
• Yeni İhale Yasasına göre eşik değer, mal ve hizmet alımlarında, genel bütçeye dahil ve katma bütçeli kurumlar için 4 milyon TL olarak belirlendi. Diğer kamu kurumları (belediyeler, üniversiteler gibi) için 6 milyon TL olacak. Bu yasa altında ihale yapacak tüm kurumların yapım işlerinde ise eşit değer 100 milyon TL olarak belirlendi. Bu değerler altında yapılacak ihalelere sadece yerli firmalar katılabilecektir. Bu miktarlar üzerindeki ihalelerde ise yurtdışından tüzel kişiler de ihalelere katılabilecektir.
• Yeni Kamu İhale Yasası uyarınca dört farklı ihale usulü kullanılabilecek. Bunlar; Açık usul – Dileyen katılımcının teklif atabileceği usuldür. Kısıtlı Usul – Dileyen katılımcılar arasından şartnamelerde belirtilecek kriterleri karşılayan katılımcıların ihale sürecinde kalabilecekleri usuldür. Pazarlık Usulü – Açık veya kısıtlı usulde gerekmesi halinde uygulanabilecek usuldür. Rekabetçi Diyalog Usulü – Mal, hizmet ve yapım işinin birlikte yapıldığı bir ihalede konunun karmaşık hale dönüşmesi halinde uygulanabilecek usuldür.
Yukarıda bahsi geçen konular Yeni İhale Yasası ile murat edilenler olup, yasanın avantajları olarak görebiliriz. Haftaya da yeni yasanın dezavantajlarını ele alacağım…