Son yazımda Enflasyonun ne olduğunu tanımlamıştık. Enflasyonun çeşitlerini, Enflasyonun hız ve şiddet derecelerini ve Ülke Ekonomilerinde Enflasyonun etkilerini kaleme almıştık. Bugün ise KKTC’de son 10 yıllık periyordaki Enflasyon oranlarının neler olduğu ve ülke ekonomisine etkilerini irdelemeye çalışacağım. Aşağıda yer alan verileri KKTC İstatistik Kurumunun, TC İstatistik Kurumunun ve KKTC Merkez Bankasının web sayfalarından alınarak tablo ve grafik hazırlanmıştır. Şöyle ki;
Ülkemizde 2014 yılında %6,49 olan enflasyon oranı 2018 yılında yaşanan devalüasyon (TL’nin yabancı paralar karşısında bir yıllık sürede yaklaşık %40 değer kaybetmesi) neticesinde enflasyon oranının %29,96 oranına çıktığını gözlemliyoruz. Covid-19 salgının ekonomik sıkıntıları ile birlikte yıl 2021’de yaşanan devalüasyon (TL’nin yababancı paralar karşısında bir yıllık sürede yaklaşık %76değer kaybetmesi) ile Enflasyon oranının %46,09 oranına çıktığını gözlemliyoruz. Covid-19 salgının ekonomik sıkıntıları ile birlikte yıl 2022’de yaşanan devalüasyon (TL’nin yababancı paralar karşısında bir yıllık sürede yaklaşık % 44 değer kaybetmesi) ile Enflasyon oranının % 94,51 oranına çıktığını gözlemliyoruz. Ayırıca Türkiye'de 2021 yılı Eylül ayından itibaren, Türkiye Merkez Bankası politika faizinde indirim sürecini başlatmıştır. Dünya’daki gelişimiş ülkelerin Merkez bankaları Covid-19 etkisi ile bozulan ekonomik düzeni ıslah etmek, artan enflasyon oranlarını dizginlemek ve para arzını azaltmak için faiz artırımına giderken, Türkiye Merkez Bankası bunun tam tersini yapmaya başlamıştır. Türkiye'nin Eylül 2021'de (o dönemde %19 idi) başlattığı faiz indirimleri Şubat 2023'te, yüzde 8,5 seviyesine kadar geriletildi. Türkiye Merkez Bankası’nın, Dünyadaki Merkez bankalarının tam tersini yaparak faiz indirimine inat etmesi ile birlikte 2023 yılında yine Türk lirasında devalüasyon ((TL’nin yababancı paralar karşısında bir yıllık sürede yaklaşık % 58 değer kaybetmesi) yaşanmış ve KKTC’de enflasyon 2023 yılı sonunda %83,63 oranına ulaşmıştur. 2024 yılında ise Türkiye Merkez Bankası’nın Haziran 2023 yılında faiz artırım dönemi başlamış %8,5 olan politika faizi, %15 seviyesine ve en son ise mart 2024 yılında politika faizi %50 oranına çıkarılmıştır. Geç kalınmış ve fazladan bedel ödeyen Türkiye Ekonomisi faiz artırımları sonrasında TL’deki devalüasyon hızı kırılmış olup, KKTC’de 2024 yılının 4 aylık Enflasyon yansıması da kısmen olumlu sonuçlanarak %22,98 olarak gerçekleşmiştir. Tabii ki, Enflasyon ile mücadele sadece Merkez Bankasının Faiz kararları ile ateşinin düşmesi beklenemez veya bir başka ifade ile Enflasyon ile mücadelede sadece faiz tek silah değildir. Bunun yanında ülke üretmeli ve ürettiğini satarak Dış ticaret açığını dizginlemelidir.
Yukarıdaki tabloda hem KKTC’deki hem de Türkiye’deki Enflasyonları yıl yıl irdeledim. Bir gereçk var ki, KKTC olarak Türk parasını kullanıyoruz. Fakat paranın karar verme süreçlerinde hiç etkimiz yok. Ayrıca ada ülkesi olduğumuz için ithalat bağımlısı bir ülkeyiz. Ekonomiz hizmet sektörüne bağlı (Turizm, yüksek öğrenim...) bir yapıda. KKTC Enflasyon oranlarının Türkiyedeki Enflasyon oranlarının son yıllarda üzerinde olması gayet normal. İthalatımızın %75’ini Türkiyeden yapıyoruz. Fakat maliyetler hem taşımacılık hemde gümrük vergilerinden dolayı Türkiye’deki piyasa fiyatlarından daha yüksek seyretmesine vesile oluyor. Ayrıca son yıllarda Kıbrıs Rum halkının gözle görülen mal ve hizmet alımındaki talepleri de Fiyatlar genel seviyesini yukarıya çekmektedir. Bu da ister istemez KKTC piyasasındaki Mal ve Hizmetlerin nerede ise Güneye göre de ayarlanmasına vesile olmaktadır. Bu da fiyatlar genel seviyesinin artmasına vesile olmaktadır. Tabii ki, son dönemlerde Ekonomi ve Enerjı Bakanlığının denetimleri ve Gümrük dairesinin otomasyonu ile fiyatlar genel seviyesi kontrol edilmeye çalışılmaktadır. Ama yetersiz olduğunu söyleyebiliriz.
Enflasyonun KKTC’de bu kadar yüksek seyretmesi ülke ekonomisi açısından son derece olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Şöyle ki ülkemizin komşu ülkelere göre mal ve hizmet sunum ücretlerinin yüksek olması ile bu ülkeyi tercih edecek olan her bir Turist, öğrenci veya emlak almak için adamıza gelen yabancı ülke insanları belli bir zaman sonrası ülkenin pahalılaşması neticesinde KKTC’ni tercih etmeyecektir. KKTC siyasi-politik yapısı neticesinde zor olan ekonmik şartları bir de pahalılaşmanın etkisi ile Rekabet edebilirliği zayıflamaktadır. Bu da ülke ekonomisine son derece olumsuz yansımakta veya önümüzdeki dönemelerde yansıyacaktır. Bir sonraki yazımda Enflasyon ile mücadeleyi ele almaya çalışacağım...