Türk Lirasındaki % 50 – 60 bandındaki piyasa faizleri yerli yatırımcı ile birlikte yabancı yatırımcının da carry trade cazibesi ile döviz girişi yaratmasını sağladı. Yurtdışı yerleşiklerin menkul kıymet yatırımı 52,1 Milyar dolar seviyesine yükselerek 2018 yılındaki 48,5 Milyar dolarlık seviyenin üzerine çıktı. Böylece Türkiye’de 2023 yılsonuna kıyasla yaklaşık olarak 17 Milyar dolarlık bir sıcak döviz para girişi yaşandı. Yabancıların yatırımlarının dağılımı incelendiğinde azalan yönde 40,6 Milyar doların hisse senetlerinde ve artan yönde 16,9 Milyar dolarında devlet içi borçlanma senetlerinde yer aldığı gözlemlenmiştir. Yüksek faiz cazibesi yabancı yatırımların borsadan çıkarak sabit faizli menkul kıymetlere yatırımını artırmıştır. Bu yatırımlar merkez bankası swap hariç net rezervlerini – 65 Milyar doların kapatılmasını ve kurların dizginlenmesini sağladı.
Türkiye gri listeden çıktı
28.06.2024 tarihi itibariyle Mali suçlarla mücadelede ülkelerin performanslarını değerlendiren Mali Eylem Görev Gücü (FATF), Türkiye'nin kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadelede geride kaldığı için 2021 yılında alındığı ''gri liste''den çıkarıldığını duyurdu. FATF, Türkiye'nin "önemli ilerleme kaydettiğini" ve "artık FATF'nin izleme sürecine tabi olmadığını" belirtti. Türkiye’nin 3 yıl sonra gri listeden çıkması ve takip sürecinin bırakılması kredi notunu ve yabancı yatırım girişlerini olumlu yönde etkileyecek bir sürece katkı koydu. Tabii ki bu noktada önemli olan kara parada yapılan reformların kalıcı olması ve 3 sene öncesi gibi kara listeye girilmemesi önemli.
Kamu maaşlarında reform ve yeni vergi paketi
Hazine ve Maliye Bakanı Sn. Mehmet Şimşek kamu çalışanlarında kaç yerde görev alınırsa alınsın tek maaş sınırı getirileceği ve o maaşa da limit konacağı ve bu düzenlemenin yakından meclise geleceğini açıkladı. Kamuda personelinin aldığı birden fazla maaşları engellemek ve bütçe açığını azaltmak da bir reform olarak görülebilir. Buna ek olarak yeni vergi paketinde doğrudan vergilerin artması için asgari % 15 kurumlar vergisi alınacak. Şirketlerde hasılat tespiti yapılarak vergi beyanları sorgulanacak. Borsa’dan elde edilen kazançlar için de sonraki bir vergi paketi için çalışma yürütülecek. Yap-işlet-devret şirketlerine de % 30 vergi getirilmesi düşünülüyor.
Kredi notu artışları ve ekonomi yönetiminin değerlendirilmesi
3 Mayıs 2024 tarihinde ise S&P Türkiye’nin kredi notunu “B”den “B+”ya yükseltti ve ekonomik görünümü pozitife çevirdi. Türkiye'de yerel seçimlerin ardından dış dengelenmenin de etkisiyle para, maliye ve gelirler politikası arasındaki koordinasyonun iyileşeceğinin düşünüldüğü belirtilen açıklamada, gelecek 2 yıl içinde portföy girişlerinin artacağının, cari açıkların daralacağının, enflasyon ve dolarizasyonda düşüşün öngörüldüğü kaydedildi. Sonuç olarak 3 büyük kuruluşun da özetlediği şekilde Para politikasındaki sıkılaşma, faiz artırımları ve rezervlerde görülen pozitif artış neticesinde risk primi 2024 yıl Haziran ayı sonunda 274 puanda seyretmektedir.
Yabancı sıcak para çıkacak mı yoksa yatırıma mı dönüşecek?
Finansal piyasalarda yabancı sıcak paranın gelişiyle birlikte çıkışı da merak konusu oldu. Keza sıcak paranın gelişi döviz kurlarında kontrolü, negatif rezervlerin pozitife dönmesini ve risk primlerinde sert şekilde azalmayı sağladı. Ancak faizlerin hızla düşmesi ve negatif faiz verilmesi senaryosunda yabancı yatırımcının karını realize edip ülkeden çıkma ihtimaliyle birlikte tüm iyileşen göstergeler terse dönebilir. Hazine ve Maliye bakanı Mehmet Şimşek’in yaptığı açıklamada enflasyonun düşmesiyle birlikte ekonomik programa güvenin artması ve sıcak paranın uzun vadeli yatırıma geçmesi beklentisi bulunuyor. Ancak Türk lirası ve varlıklarında uzun pozisyon alan yatırımcıların tedirginliği devam ediyor. Dolayısıyla bu sorunun cevabını faiz kararları, dengeli para arzı, enflasyonu düşürme politikası, kamu tasarruf tedbirleri ve etkili yapısal reformların ciddiyetindeki eylemler belirleyecek… Finansal ve ekonomik istikrar sürecinin devamını ekonomi yönetimin karar ve uygulamaları takip edilerek yerli ve yabancı yatırımcı davranışları şekillendirecek…