Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’nun ( Kıb-Tek) 1 Nisan’dan itibaren uygulamaya koyacağı “Çoklu Tarife” basın aracılığı ile tanıtıldı. Kontrolün tarife seçimine göre halkta olduğu algısı ile yapılan zamların şirin gösterilme çabası ise gözlerden kaçmadı. Bununla beraber halkın elektrik tüketimi alışkanlıklarının değiştirilmesi talep edildi. Vardiya usulü çalışan kişiler için bu bazı günler mümkün olsa dahi, düzenli çalışan kişiler ve iş yerlerinin yoğun olmayan saatler aralığında uygun tarifeden yararlanması pek mümkün görünmüyor. Zira, gerek kış, gerekse yaz tarifesinde, reel sektörün turizm & otelcilik ve benzeri sektörler haricinde neredeyse tamamı ve halkın çoğunluğu oturmuş ekonomik çalışma düzenini değişemeyeceğine göre geceden sabaha elektrikli iş yapması için tabiri caizse vampir yaşam biçimine geçmek zorunda gibi gözüküyor. Keza, genelde 08.00 – 17.00 arasında yer alan iş ve çalışma hayatı üzerine evine gitmesi ve ertesi gün devam edecek yoğun temposu için dinlenirken gece de ev işlerini saat 22.00’dan sonra yaparak uykusuz kalması pek verimli ve kaliteli bir hayat tarzı vaat etmiyor. Ayrıca, yaz aylarında klimaları gerek iş gerekse ev yerlerinde en gerekli zaman güneş tepedeyken değilde gece yarısı en serin zamanda yakarak tasarruf etmek hem finansal olarak hemde operasyonel olarak fizıbıl görünmüyor.
Çoklu tarife ile çoklu zam
Düzenli olarak kullanmaya devam edilecek olan asli ve yoğun saat dilimlerinde ise yapılan araştırmalarda 4 kişilik bir ailenin aylık elektrik tüketimini 250 kw varsaydığımızda sırasıyla % 24,90 ve % 63,29 oranında iki tarifeli zam yapıldığını gözlemliyoruz. İş saatleri yada iş saatleri sonrasındaki tüketim ağırlığınıza göre bu zam oranlarının avarajı kadar ek bir maliyet söz konusu olacaktır. Kısacası gündüz iş yerleri % 5 civarında, vatandaşın faturası ise % 63’e kadar uzanan bir oranla zamlanacaktır. Dolayısı ile bu hamle ile halkın alım gücü daha da düşerken yüksek enflasyonu daha da körükleyecektir.
Elektrik fiyatları dövize ve petrol fiyatlarına endeksli
Elektrik üretimi mevcut yapıda ve kısa vadede alınacak jeneratörlerle birlikte dışa karşı olan enerji bağımlılığı devam edecek ve enerji ithalatçısı konumumuzla elektrik fiyatlarının kontrolü ne bizde ne de Kıb-Tek’te olacaktır. Zira, yeniden yükselmeye başlayan döviz kurları ve petrol fiyatları neticesinde ileri dönemde de zamlanma devam edecektir. İç faktörlerde halkın hala Türk Lirasına güven duymaması nedeni ile artan dolarizasyon ve dış faktörler tarafında, yurt dışı talepteki menkul kıymetler üzerinden yabancı sıcak para akışının 51.20 Milyar dolar seviyelerinde durağanlaşması, OPEC’in petrol üretiminde kısıtlamaya gideceği açıklamaları ile yükselen petrol fiyatları, FED’in faiz artırımında yaşanan belirsizlik ve Türkiye’nin Rusya ile S-400 füze sistemlerinin alımını gerçekleştireceği açıklaması sonucunda ABD ile yeniden yaşanması muhtemel politik gerginlikler Türk lirası, enflasyon, faizler ve petrol fiyatları üzerinde baskı yaratmaya devam ediyor. Sonuç olarak elektrik fiyatlarının kontrolü tamamen global piyasaların etkisinde kalıyor.
Diğer ülkelerde elektrik fiyatları daha ucuz
Hane halkları elektrik fiyatlarında Avrupa Birliği ortalaması 0,2049 EURO ( 1,27 TL) ve Türkiye’de ise 0,0904 (0,56 TL) değerinde. Avrupalılara kendi kazandığı para birimi üzerinden elektrik fiyatları 0,20 birimlik bir etki yaparken Türkiye’deki fiyatlar dahi bizimkinin neredeyse yarı değerinde fiyatlanıyor. Dolayısı ile elektrik fiyatları kıyaslandığı zaman döviz ve petrolün emtia değeri dışında farklı maliyetlerinde tüketiciye yansıdığı müşahede ediliyor.
Diğer ülkelerin kullandığı alternatif çözümler Kıbrıs’ta kullanılmalı
Çözüm alternatif enerji üretimi. Tüm dünyada güneş enerjisi üretimi hız kazanırken ve devletler tarafından teşvik verilirken akdenizde yer alan güneşli adamız için de bu yatırım fırsatı son derece önem arz ediyor. Petrol ithalatını ve dolayısı ile enerji ve döviz bağımlılığımızı azaltmak ve temiz enerji ile çevreyi korumak için konutların, şirketlerin ve hatta Kıb-Tek’in kendisinin solar paneller aracılığı ile temiz ve bağımsız enerji üretmesi elzemdir. Tabii ki bunun için devletin nitelikli teşviği gerekmektedir. Bu durumda söz konusu alana yatırım yapılması amacı ile solar panellere KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, kurumlar vergisi indirimi, gelir vergisi stopajı desteği, nitelikli personel desteği, faiz desteği gibi yardımlardan yararlanacak ortam ivedilikle yaratılmalıdır. Aksi takdirde petrol emtia fiyatları ve döviz şimdiki gibi arttıkça zamlarda yakamızı bırakmayacaktır. Kontrol zamlı tarifelerle değil enerjinin iyi yönetimi ile sağlanabilir.