Darbe girişimi 15 Temmuz 2016 tarihinde akşam civarlarında başladı ve dünyanın gözü Türkiye’ye çevrildi. Cumhurbaşkanı liderliğinde hükumetin, emniyet güçlerinin, halkın ve ordunun demokratik devlet destekçisi mensuplarının sayesinde isyan büyük ölçüde cumartesi günü bastırıldı.
Akabinde T.C. Merkez Bankası, Yargı sistemi ve benzeri demokratik organlar hızla devreye girdi. Merkez bankası pazar günü karar üreterek piyasaya likidite sağlayacağını duyurdu.
Yargı sistemi ise darbe girişiminin faillerini hızlı bir şekilde göz altına almaya başlayarak yargı sisteminin hız kesmediğini göstermiş oldu. Bunlara ek olarak tüm siyasi partiler birleşerek ortak demokrasi çağrısıyla tek yumruk olarak açık ve seçik mesajlar verdiler. Haliyle gerek yurt içi gerekse yurt dışı kaynaklı bir sürü komplo teorileri üretilerek siyasi karmaşıklığın dozunu zaman zaman artırdı. Biz olayın ekonomik boyutunu inceleyelim…
Darbe gerçekleşmiş olsaydı tüm sektörler daralmaya doğru gidecek, turizm durma noktasına gelecek, doğrudan ve dolaylı yatırımlar ülkeyi terk edecek, döviz ve enflasyon kontrolsüz şekilde yükselecek, ithalata bağımlılık artacak ve tekrardan global ekonomide rekabet edilebilir bir yapı tesis etmek ve güven kazanmak uzun yıllar alacaktı.
Girişim engellendikten sonra yapılan tüm etkin müdahaleler neticesinde piyasalar haftaya korkulan bir kriz etkisiyle başlamadı. Ancak darbe girişimine karşın yapılan etkin müdahalenin bu kadar kısa zamanda sonuçlanması rağmen ülkedeki siyasi riski arttı ve finansal piyasalara olumsuz yansımaları müşahede edildi. 15 Haziran akşamı askeri darbe girişiminin ardından tırmanan siyasi belirsizlik nedeniyle Ülkenin risk endeksi % 13,73 oranında artarak 255,62 puan değerine yükseldi.
Girişimin, hükumet ve demokratik kurumlarca önlenmesini müteakip olarak siyasi risk nispeten azalmış ancak kredi derecelendirme kuruluşları, Nato, ABD ve AB ülkede yaşanacak gelişmeleri yakın takibe aldıklarını açıklamışlardır. Akabinde dünyadaki üç büyük kredi derecelendirme kuruluşlarından biri olan Standard & Poors (S&P) hızlı bir manevrayla Türkiye’nin BB+ olan kredi notunu spekulatif bir tarzla BB’ye çekerek ekonomik görüntüyü negatif hale getirdi. Banka tahvillerinin değerleri düşük seviyelere geriledi, yerli ve yabancı yatırımcı endişeleri arttı. Türk lirasının döviz karşısında değer kaybetmesi ise enflasyonun ve hayat pahalılığının artma potansiyelinin sinyallerini verdi. Derecelendirme kurumlarının verdiği demeçler ve yaptığı değerlendirmeler piyasalarda önemli rol oynamaktadır.
Sn. Cumhurbaşkanı tarafından açıklanan olağanüstü hal kararı (OHAL) piyasalara belirsizlik etkisi yarattı ancak bu süreci ellerinden geldiği kadar kısa tutmak istedikleri mesajı verilerek güçlü irade ve iyi niyet ortaya konmuştur. Zira uluslar arası kurumlar ve kuruluşlar ise yeni değerlendirmelerini OHAL sürecinin yönetim şekline dayandıracakları izlenimi veriyorlar. Keza bu süreç piyasaların şekillenmesinde özellikle kısa vadede bir mil taşı olacaktır.
Sonuç olarak darbe girişimi piyasalarda kısa vadeli hafif ölçekli olumsuzluk ve oynaklık yaratmış olsa dahi girişim gerçekleşmediğinden dolayı ekonomiye kalıcı bir hasar yaratmamıştır. Ancak Türkiye’nin önünde ilerleyen dönemlerde siyasi riskler var olmaya devam edecek ve ekonomik dengeleri de etkileyecektir. Bu bağlamda OHAL süreci, terör olayları potansiyeli, başkanlık sistemi ve benzeri süreçlerin yönetimi siyasi riskin seviyesinin belirlenmesinde büyük rol oynayacaktır. Zaten hali hazırda siyasi riskler aşağıdaki tabloda görüleceği üzere yıl başından itibaren turizm sektörünü son derece olumsuz etkilemiş ve sektör kaynaklı sıkıntılar bankacılık sektörü bünyesinde de hissedilmeye başlamıştır. Hiç kuşkusuz ki Türkiye turizminin durma noktasına gelmesi ülkemizin turizm sektörünü ve turizmle ilişkili diğer sektörleri de olumsuz etkileme olasılığı yüksektir.
Kuzey Kıbrıs olarak dolaylı şekilde biz de siyasal ve ekonomik açıdan büyük bir tehlike atlattık. Hepimize geçmiş olsun. İlerleyen dönemlerde ekonomik gelişmelerin takibi için gözlerimiz yine Türkiye’de olacak.