Brent petrolün varil başına olan birim fiyatı küresel piyasalarda aşağıdaki grafikte görüleceği üzere on iki yılın en alt seviyesi olan otuz amerikan dolarının altına geriledi. Bloomberg verilerine göre İran’ın petrol ihracatını artırmaya hazırlanmasına müteakip olarak piyasalarda arz fazlası endişeleri nedeniyle petrol fiyatları sert düşüş yaşadı. Petrol İhraç Eden Ülkeler Topluluğu (OPEC) beşinci en büyük üyesi İran’a karşı yaptırımlarını kaldırmayı gündeme taşırken, İran’nın petrol ihracatını arttırarak piyasalardaki arzı artırması söz konusu oldu. İran Petrol Bakanlığı ve ulusal petrol şirketlerinin yetkilileri dünyada kaybettikleri pazar piyasasını yeniden oluşturma gayreti içinde olacaklarını açıkladılar. Petrol fiyatlarının gerilemesi batı avrupadaki petrol ihracatçılarını da son derece olumsuz yönde etkiledi. Norveç petrol sanayisi ise kriz ilan etti. Norveç Petrol İdaresi Genel Müdürü Bente Nyland petrol sanayisinin krizde olduğunu inkar edemeyeceği yönünde beyanda bulundu.
İngiltere’de yaklaşık dört aylık zaman zarfında benzinin litre fiyatı üzerinde % 6,08 oranında azalma yaşandı ve yıl sonu itibari ile yaklaşık bir ingiliz sterlinine tekabül etti. Türkiye’de ise benzinin litresine ekim ayı başından itibaren 11 ocak 2016 tarihine kadar olan yaklaşık 4 aylık zaman diliminde % 5,09 oranında indirim getirilerek 4,29 TL’ye tekabül etti. Bizde ise söz konusu vade diliminde indirim oranlarını değerlendirdiğimizde benzinin litre fiyatında sadece % 1,73 oranında indirim olmuş ve kurşunsuz 97 oktan benzin yıl sonundan beridir 3,40 TL’den satılmaya devam etmiştir. Peki nerdeyse tüm ülkelerde petrol fiyatlarının global piyasada keskin bir şekilde düşüş yaşamasıyla birlikte benzin fiyatlarında % 5 ve üzeri indirimler söz konusu iken bizdeki indirim oranları pekte tatminkar sayılmamaktadır.
Benzin fiyatlarında global petrol fiyatları bültenini incelediğimizde benzinin litre fiyatının dünya ortalamasında 3,72 civarlarında olduğunu gözlemliyoruz. Buda bizi dünya benzin fiyatları sıralamasında Macaristan, Madakaskar ve Letonya’yla birlikte yaklaşık yüz yirminci sıraya koyuyor. Venezuella, Libya, Suudi Arabistan, Katar, Türkmenistan, Oman ve İran ise sırasıyla dünyadaki en ucuz petrol satışı olan ülkeler arasında. Benzinin bir litresi bir türk lirasının altında satış görüyor, dolayısı ile mübalağası ve mecazı mürseli olmadan benzin fiyatları bu ülkelerde hakikatten sudan ucuz durumda.
İkinci husus ise konuyla direk bağlantılı olan elektrik fiyatlarında da haliyle indirim beklentimizin yükek olması gerektiğini düşünüyorum. Bunun sebebi ise elektrik üretiminde kullandığımız hammaddenin benzinden kaynaklanmasıdır. Malumunuz olduğu üzere Aksa şirketinin elektrik arzını sağlaması amacı ile geçen haftalarda aldığı petrolün kükürt oranlarıyla ilgili sorunlar yaşanmıştı. Dolayısı ile elektrik sanayimizin petrole olan duyarlılığı çok yüksek seviyelerdedir.
Elektrik fiyatlarında bir indirim yönüne gidileceği 16.01.2016 tarihi cumartesi günü itibari ile Maliye Bakanımız Sn. Birikim Özgüre ait bir wes sitesi üzerinden yayınlanmıştır. Maliye bakanının bu yazısı aynı zamanda ileriki dönemlerde elektrik sanayisindeki üretim verimin artırılması ve fiyatlama politikasının geliştirilmesi kapsamında bazı önerileride yansıtmaktadır. Bunlardan birtanesi ise üretimdeki petrol bağımlılığını azaltmak. Tek bir kaynağa olan bağılılığı azaltmak ve bunun yerine alternatif temiz enerji üretim kaynakları tesis etmenin faydalarında hem fikir olmamak zaten mümkün değildir.
Elektrik fiyatlarındaki düzenlemelerin ne kadar yeterli olacağını indirim oranları yayınlandığında göreceğiz. Ancak benzer eylemin benzin fiyatlarında da petrol fiyatlarının maliyetinin azaldığı oranlarda uygulanmasını arzulamaktayız. Yapılacak olan indirim veya zamlara dayalı olan fiyat politikasının bağımsız merciler tarafından şeffaf şekilde gözetime tabi tutulması gerekmektedir, çünkü ham petrol fiyatlarının düşmesi, görüldüğü üzere benzin ve elektrik fiyatlarına etkin bir şekilde yansımamaktadır.