Kısaca FATCA olarak adlandırılan Foreign Account Tax Compliance Act (Yabancı Hesaplar Vergi Mevzuatına Uyum Yasası) 18 Mart 2010 tarihinde ABD tarafından yürürlüğe konulmuştur. Bu yasa yalnızca ABD’de değil aynı zamanda diğer ülkelerdeki birçok finansal kuruluşu etkilemesi nedeniyle önemli bir düzenleme teşkil etmektedir. Yasanın temel amacı, ABD vatandaşlarının veya şirketlerinin Amerika dışındaki banka hesaplarındaki yatırımlar vasıtasıyla vergi kaçırmalarının engellenmesi ve vergi mükelleflerinin gelirlerinin tamamının kayıt altına alınmasıdır. Bu bağlamda mevzuat gereği Amerika dışında diğer ülkelerde faaliyet gösteren bankalar ve benzeri finansal kurumların Amerika vergi mükelleflerine ait hesapların ve gelir bilgilerinin Amerika Vergi İdaresi’ne raporlanması gerekecektir.
FATCA uyum süreci aşağıdaki belirtilen iki model üzerinden sağlanacaktır;
• Model 1: Amerika ile İlgili Ülkeler arasında imzalanacak anlaşmalar
• Model 2: Amerika ve Yabancı Kurumlar arasında imzalanacak anlaşmalar
03 Haziran 2014 tarihi itibariyle Türkiye, 31 Aralık 2014 tarihine kadar devletler arası anlaşmanın imzalanması kaydıyla, FATCA Model 1 IGA anlaşma metni üzerinde prensipte anlaşmaya varılan ülkeler listesine dahil edilmiştir. Ülkemizde ise uyum sürecinde Model 2 uygulanacak ve K.K.T.C. Bankaları ile ABD Gelir İdaresi arasında bir anlaşma sağlanacaktır. Ülke kategorimiz amerikan kayıtlarında “DİĞER” adı altında geçmektedir. Yani Kıbrıs Türk toplumu olarak dünyadaki yasal statümüz “diğerleri” olarak bilinmektedir.
FATCA’nın getirdiği en önemli yükümlülük ise yabancı finansal kurumların (Foreign Financial Institutions-FFI) ve belirli şirketlerin kendi kayıtlarında tuttukları ABD mükelleflerine ilişkin kayıtların Amerikan Vergi İdaresi’ne (IRS) doğrudan bildirilmesi hususudur. ABD Kişisi olarak Toplam Varlığı; 50.000 USD üzeri gerçek kişiler (bireyler) ve 250.000 USD üzeri tüzel kişiler (şirketler) Amerikan Gelir İdaresi’ne bildirilecektir. Raporlama süreci ilk kez 2014 takvim yılı için 31 Mart 2015 tarihinde başlayacaktır.
Hiç şüphesiz ki Amerika Birleşik Devletleri kendi vergi mükelleflerini vergi idaresine bildirim yapmayacak olan kurumlar için pratik yaptırımlar hazırlamıştır. Bu itibarla FATCA uyumlu olmayan, diğer bir değişle katılımcı olmayan bankalar mevzuat riski kapsamında yaptırımlara maruz kalacaklardır. Kurumların ABD’den elde ettikleri gelirlerden % 30 stopaj kesilmesi, uluslararası finans sisteminin dışında kalınması ve muhabir banka ilişkilerinin sonlandırılması gibi hususlar, ilgili yaptırımlar arasında yer almaktadır. Tüm bunlar Amerika’nın dünyaya karşı olan yaptırım gücünün yeni bir boyutu olarak karşımıza çıkmıştır. Bizim vergi dairemiz yüksek hacimli kazançlarda vergi affına giderken Amerika kendi ülkesi dışında kazanç sağlayan vatandaşların ek gelirlerinden vergi geliri sağlama yönüne gitmektedir.
Amerikan vatandaşıysanız, Amerikan ev veya iş adresiniz bulunuyorsa, Amerika’ya düzenli havale yapıyorsanız ve/veya başka Amerika bağlantılı ip uçları taşıyorsanız ve yukarıda bahsedilen miktar eşiklerinin üzerinde finansal varlığınız bulunuyorsa bankanızdan bilgilendirme mesajı alacaksınız. Ayrıca vergi mükellefiyetiniz varsa veya yoksa dürüstçe yazılı bilgilendirmeye tabi tutulacaksınız.
Eğer Amerikan vergi mevzuatı gibi uluslararası arenada İngiliz devleti (UK) de benzer bir uygulama yönüne giderse, işte o zaman Kıbrıs’ın genelinde konu hakkında çok daha fazla bilinçli olmak önem arz edecektir. Hem Kıbrıs’ta ikamet eden İngilizler hemde Kıbrıslı İngiliz vatandaşların yoğunluğu nedeniyle mevzuat ülkemiz bankaları ve hesap sahipleri açısından çok daha önemli bir seviyeye taşınacaktır.