Sevgili okyucularımız, bu haftaki konumuz 2016 Mali Yılı Bütçesi’nin 9. Aylık gerçekleşmeleri;
Bililindiği üzere 2016 Bütçesi 4,515,312,880 TL olarak yasallaşmıştı. 2016 Mali Yılı Bütçe gerçekleşmelerinin 9. Aylık Gelirler Bacağına bakacak olursak (kaynak: //www.maliye.gov.ct.tr/i/mozka/butce/raporlar/GGG201609.pdf);
GELİRLER
• Toplam Gelirlerin % 68,03’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 69,56),
• Toplam Yerel Gelirlerin % 81,16’sı tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 77,42),
• Vergi Gelirlerinin % 78,04’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 76,18),
• Gelir Vergisinin % 79,18’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 73,60)
• Kurumlar Vergisinin % 79,28’i tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 71,42),
• Dahilinde Alınan Katma Değer Vergisinin % 83,78’i tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 74,53),
• Gümrük Vergisinin % 81,94’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 79,76),
• İthalattan Alınan Katma Değer Vergisinin % 77,57’si tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 81,53),
• Motorlu Taşıtlar Vergisinin % 68,43’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda %71,96),
• Harçların %72,25’i tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda %83,55),
• Fiyat İstikrar Fonu Gelirlerinin %77,81’i tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda %68,83),
• Turizm Teşvik Fonu Gelirlerinin %76,14’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 65,60),
• Eski Eserleri Koruma Fonu Gelirlerinin % 73,53’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 106,86),
• Spor Fonu Gelilerinin % 118,27’si tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 84,56),
• Toplam TC Yardım ve Krediler % 31,72’si tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 48,76),
• TC Yatırım (Hibe) % 22,80’i tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 22,62),
• TC Savunma (Hibe) 62,69’u tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda 67,25),
• TC Reel sektörün Desteklenmesi (Hibe) % 20,60’ı tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda % 43,07),
• Kamu Maliyesinin Desteklenmesi (TC Krediler) % 20,94’ü tahsil edilmiş (2015 mali yılının 9 ayın sonunda %54,20).
2016 Mali yılı Bütçe Gelirler bacağının 9 aylık gerçekleştirmelerinin toplamına baktığımızda, genel olarak gelirlerin 2015 mali yılı 9 aylık gerçekleşmelerine oransal olarak azaldığını söyleyebiliriz. söyleyebiliriz. Bu Toplam Gelirler içindeki tahsilattaki düşüşü başarısızlık olarak algılamak sadece ve sadece yanıltıcıdır. Çünkü bu düşüşün kaynağı sadece ve sadece Toplam TC Yardım ve Kredilerinin yeterli olarak kullanılmadığının bir göstergesidir. Halbuki KKTC yerel Gelirlerinde 2015 yılının 9. ayına oranla daha başarılı bir tahsilat gerçekleştirilmiştir. Aslında 2010-2012 “TC-KKTC Ekonomik İşbirliği Protokolü’nün” gererkleri o dönemce yerine getirilmesinden ötürü, KKTC Maliyesi’nin Gelirler Bacağındaki tahsilat gerçekleşmeleri başarılı bir şekilde hala devam etmektedir.
Genel Vergi Gelirleri geçen yılın 9 aylık verilerine oranla bu yıl daha fazla tahsilat gerçekleşmiştir. Fakat İthalattan Alınan Katma Değer Vergisinin, 2015 yılındaki tahsilata oranla 2016 yılında bir düşüş olduğunu görmekteyiz. Bu düşüş toplam Vergi Gelirlerindeki artış olmasına rağmen İthalattan Alınan Katma Değer Vergisindeki tahsilat oranının düşüş göstermesi bir anaormalliğın göstergesidir. Çünkü KKTC Ticaret Dairesi’nin istatistiki verilerine göre geçen yıla oranla İthalat oranları artış gerçekleşmiştir (//www.ticaret.gov.ct.tr/Portals/1065/Raporlar/%C4%B0statistik/01-Gdtr/01-ith/Ocak-Temmuz-2016-ith.pdf). Gerçi Ticaret Dairesi’nin istatistik veriler geriden gelsede (güncel değil) ithalat oranlarının artış eğiliminde olduğunu söyleyebiliriz. İthalat da artış olmasına rağmen, İthalattan Alınan Katma Değer Vergisindeki düşüş olmasının gerekçesi ne? Ayrıca İthalattan Alınan Katma Değer Vergisi ile ilişikli olan Gümrük vergileri de geçen yıla oranla artış göstermiştir.
Genel Vergi Gelirleri altında yer alan Harçlar da 2015 mali yılının 9 ay verilerine oranla 2016 yılının 9 ay verileri düşüş eğilimine girmiştir. Yürütmenin gerek seyrüsefer harçalarınaki “Af” uygulamaya koyması gerekse senenin 4. Ayından itibaren “seyrüsefer harçları kaldırılacaktır” söylemleri seyrüsefer harçlarındaki tahsilat oranlarında büyük bir düşüş göstermiştir.
Fon Gelirlerinin nerde ise % 90’ının karşılığı olan Fiyat İstikrar Fonu Gelirlerinde, geçen yıla oranla bu yıl inaılımaz bir artış gerçekleştirmiştir. Fiyat İstikarar Fonu Gelirleri gibi gelirler, az gelişmiş ülkelerin başvurduğu bir gelir sitemidir. “Fiyat İstikarar Fonu Gelirleri” tam anlamıyla “Dolaylı vergi” dir. “Dolaylı vergi”, bir gerçek ya da tüzel kişinin geliri veya sermayesi üzerinden değil, kişiler arasında gerçekleşen ekonomik işlemler üzerinden belirlenmiş oranlarda alınan vergi türüdür. Dolaylı vergiler, vergiyi ödeyenin kim olduğu belli değildir. Bu vergiler, yansıtabilir karaktere sahiptir ve bu yüzden vergi yükü mükellef olan kesim yerine diğer kesim üzerine kalmaktadır. Bu yüzden bir malı almak zorunda olan yoksul kesimden kişiler vergi adaletsizliğine maruz kalırlar. Çünkü o malı almak isterken düşük gelirli de yüksek gelirli de aynı oranda vergiyi ödemeye tabi tutulmaktadır. Dolayısıyla KKTC Maliyesi yıllardır süre gelen ve büyük bir haksızlık olan kazanç üzerinden vergi tahsilatı yapılacağına, dolaylı vergilere başvurmaktadır. Bu da halk arasında gelir dağılımını olumsuz olarak etkilemektedir.
Fon Gelirlerinin altında bulunan ve aslında birbiri ile ilişikli olan Turizm Teşvik Fonu Gelirleri Geçen yıla oranla artış gösterirken Eski Eserleri Koruma Fonu Gelirlerindeki tahsilat oranlarında inanılmaz bir düşüş gerçekleşmiştir. İki fon uygulaması da ülkeye gelen turist sayısı ile yakından ilişkilidir. Fakat Eski Eserleri Koruma Fonu’nun gelirlerindeki tahsilat oranının düşük olması akıllara soru işareti bırakmaktadır. Çünkü geçmiş yıllarda yaklaşık 6 yıl bu iki fonun mali sorumluluğunu yapan bir kişi olarak, bu fonların gelirlerinde doğru orantı olduğunu söyleyebilmekteyim. Dolayısıyla Eski Eserleri Koruma Fonu gelirlerindeki düşüş bana göre araştırılmalıdır.!!!!
Toplam TC Yardım ve Kredilerinde geçen yıla oranla inanılmaz derecede düşüş olduğunu yukarıdaki verilerle açıklamıştık. Halbuki TC Yatırım (Hibe) ve TC Savunma (Hibe) oranları geçen yıla oranla ayni paralelikde gerçekleşmiştir. Buna karşılık olarak TC Reel sektörün Desteklenmesi (Hibe) ve Kamu Maliyesinin Desteklenmesi (TC Krediler) geçen yıla oranla inanılmaz derecede düşüş göstermiştir. Öncelikle ülke ekonomisi için bir veli niğmet niteliğinde olan gerek Tarım gerkese Sanayi kuruluşarının (Esnaf ve Zanaatkarlar Dahil) deteklenmesi için Türkiye Cumhuriyeti tarafından hibe olarak verilen kaynağın kullanılmaması son derece ülkemiz için üzücüdür. Çünkü ülke ekonomisinin gelişmesi için ayrılan bu kaynakaların kullanılaması sonrasında ülke ekonomisi gelişememekte ve dolaylı olarak bu Kamu Maliyesi açısından danegatif bir sonuç doğurmaktadır. Halbuki son yıllarda tüm sektörlerde hissedilen likidite açığının da kapanmasına vesile olabilecek olan bu hibe programları gönül ister ki hızlı bir şekilde hayat bulsun. Bu kaynağın ülke ekonomisinde kullanılmasında özelde Ekonomi Bakanlığına genelde ise Hükümete büyük sorumluluk düşmektedir. Ayrıca Kamu Maliyesinin Desteklenmesi (TC Krediler) için ayrılan payın kullaılmamasının ana nedeni 2016-2018 “TC-KKTC Ekonomik İşbirliği Protokolü” deki iş yüklerinin gerçekleşmemesinden ötürü kullanılamamıştır. Bir başka ifade ile yerel gelirlerdeki artışdan ötürü, TC Kredilerine çok da ihtiyaç hasıl olmamıştır. Fakat yıl sonu 13. Maaş ödemesi ve KKTC Hazinesi’nin likidite sorunu nedeni ile bu kaynağa ihtiyaç hasıl olacaktır.
Yukarıda 2016 Mali yılı Bütçesinin 9 aylık Gelir gerçekleşme sonuçlarını sizlerle paylaştım. Haftaya ise 2017 mali yılı Bütçe yasa tasarısı üzerine görüşlerimi sizlerle paylaşacağım. Herkese mutlu ve sağlıklı hafta sonları....