Bir gazetenin 27 Haziran tarihli nüshasında ‘'Erdoğan normalleşme defterini kapattı'' başlığıyla verdiği haber, paradoksal gibi görünse de, aslında Türkiye siyasetinin yeniden son yıllarda alıştığımız ‘'normal'ine...

Geçen yazıda ‘'Devletsiz Hukuk'' yaklaşımının biri hukukçu diğeri iktisatçı olan yaşayan iki temsilcisinin -John Hasnas ve Bruce Benson'ın- görüşlerine göz atmıştım. Bugün ise devletsiz hukuk öğretisinin hayatta...

Bugün sütunuma geçen yıl Özgürlük Araştırmaları Derneği için kaleme aldığı iktisadî analizin Sonuç kısmıyla, değerli dostum ve meslektaşım iktisatçı Prof. Dr. Mustafa Acar'ı konuk ediyorum. Analizin tamamına şu adresten ulaşabilirsiniz:...

Hukukun mahiyeti hakkında çağımızda baskın olan görüş, onun belli bir irade tarafından bilinçli tasarım eseri olarak yaratılmış olan bir kurallar sistemi olduğunu varsayar. Bir zamanlar bu irade kralların, sultanların, padişahların keyfî...

‘'Türkiye toplumu olarak bizim temel problemimiz şudur: Bizim ne hür ve medenî bir hayata temel oluşturacak ortak değerlerimiz, ne de bu değerleri koruyacak kurumlarımız var.''  Bugüne kadarki sosyal bilim okumalarım ışığında...

(Aşağıda 21 yıl önce başka bir gazetede çıkmış olan ‘'Piyasa ve Özgürlük'' başlıklı yazımı tekrar okuyucularımın dikkatine sunuyorum) Merkezî plancılığa dayanan 'komuta ekonomisi”nin dramatik başarısızlığının...

Malum, Türkiye'deki eğitim sisteminin dayandığı ilkeler ve değer tercihleri, yapısı ve işleyişi bakımlarından toplumumuzun büyük sorun alanlarından birini oluşturuyor. Bugünlerde de ilk ve orta öğretim müfredatında hükümetin yapmaya...

Bugünlerde, geleneksel kamusal söylemimizde pek yeri olmayan, askerlikle ilgili yeni bir konu, 'vicdanî red” konusu tartışılıyor. Bu tartışma bana da epeydir yazmak istediğim bir konuyu ele alma fırsatı verdi.  Vicdanî red, bir kişinin...

Günümüzdeki önde gelen liberal siyaset filozoflarından David Schmidtz (d. 1955) geçen yıl yayımlanan son kitabı Living Together: Inventing Moral Science (Beraber Yaşama: Ahlâk Biliminin İcadı) adlı kitabının bir yerinde da şöyle yazıyor:...

İktidardaki AKP-MHP koalisyonunun ‘'yeni anayasa'' çağrıları hiç gündemden düşmüyor. Hatırlanacağı gibi, geçen sonbaharda Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı'nın düzenlediği Anayasa Sempozyumu'nun da...

Zaman zaman 'Niye bizim de bir kanunumuz yok?” diye şikâyet eden insanlar görür veya duyarsınız. Hatta kimileri 'bizim de bir kanunumuz olsun”u ana davaları haline getirir ve böylece ömürlerini kendi hayat alanlarını devletin düzenlemesi...

Geçenlerde facebook sayfamda Amerikalı müteveffa iktisat Profesörü Walter Williams'tan şu alıntıyı paylaşmış ama herkesçe doğru anlaşıldığından emin olamamıştım:  ''Yoksulluk bir sır değildir; o tarih boyunca dünyanın...

Geçen Pazar günü yapılan yerel seçimlerin ortaya çıkardığı siyasî manzara malum: Türkiye genelindeki performansları bakımından Cumhuriyet Halk Partisi %38 oy oranıyla birinci sıraya yükselirken, İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi %35.5'lik...

Bugün Türkiye'de seçim var. Bu bir mahallî seçim olmasına rağmen ülke aşağı yukarı üç aydır bir genel seçim havası yaşıyor. Oysa yurttaşlar bugün milletvekillerini veya cumhurbaşkanını seçmek için değil yerel yönetim organlarını...

Bizim gençliğimizde, kabaca 70'li yıllarda yani, milliyetçi-muhafazakâr kesimlerin siyasî hedeflerinin ve sloganlarının merkezinde ‘'antikomünizm'' yer alıyordu. Bir kişi veya grubu ‘'komünist'' olarak yaftaladınız...

Şu müessif gerçeği artık kabul edelim: Türkiye'de toplumun çoğunluğunun zihin dünyasında ‘'hak'' fikrinin yeri yoktur. Oysa hak fikri ‘'bireysel egemenlik'' düşüncesiyle ve kişinin kendisini ahlâkî özne...

İngiliz filozofu William Godwin (ö. 1836) bir keresinde şöyle yazmıştı: 'Eğitim gibi güçlü bir mekanizmayı ne olduğu apaçık belli olan bir kurumun yönetimi altına koymadan önce, ne yaptığımızı çok iyi düşünmemiz gerekir. Devlet...

Kabaca 2011 yılından itibaren ülkemizin hemen hemen her bakımdan bir gerileme sürecine girdiği ve 2017'de yapılan otoriter başkanlıkçı Anayasa revizyonunun 2018 yazında yürürlüğe girmesinden sonra bu sürecin daha da hızlandığı maalesef...

Başlıktaki soruyu ünlü siyaset teorisyeni John P. Plamenatz'ın (1912-1975) siyasî itaat yükümlülüğünü tartıştığı Consent, Freedom and Political Obligation (1968) adlı kitabındaki bir pasajdan uyarladım. Cevabını da esas olarak...

Aşağı yukarı 20. yüzyılın son onyıllarından itibaren devletlerin siyasî jargonunun gözde terimlerinden biri, belki de birincisi, ‘'terörizm''dir.  Terör ve terörizmin günümüz devletlerinin gözünde bu ayrıcalıklı...

Anayasa Mahkemeleri çağdaş liberal-demokratik sistemlerin vazgeçilmez unsurlarındandır. Sahici demokrasiler için bu mahkemeler başlıca iki nedenle vazgeçilmezdirler. İlk olarak, anayasa mahkemeleri yasama ve yürütmeyi kendi anayasal sınırları...

Geçen haftaki yazımda, bağımsız bir hukuk geleneğinin var olmadığı ve dolayısıyla hukukun esas olarak devlet tarafından üretildiği toplumlarda ‘'hukukun üstünlüğü''nün gerçekleşmesinin, orada yasa yapımına ve uygulamasına...

Genel olarak hukukla ilgili en önemli kavramlardan biri adalet, diğeri ise hukukun üstünlüğüdür. ‘'Hukukun üstünlüğü'' (rule of law) ideali, görünüşe göre, bugün bütün liberal-demokratik devletler tarafından benimsenmiştir....

Yirminci yüzyılın önde gelen filozoflarından Bertrand Russell (1872-1970) ‘'Hür Düşüncenin Değeri'' başlıklı denemesinde 1944 yılında şöyle yazmış: ‘'Kızgın bir Tanrı'dan korkmayı erdem sanan insan çok...

Hatırlanacağı gibi "Yeni Türkiye" Adalet ve Kalkınma Partisi'nin iktidara geldikten bir süre sonra benimsediği gözde sloganlardan biriydi. AKP'nin fırsatçılık veya kurnazlığının bir eseri olarak, Cumhuriyet'in kuruluşunun 100....

‘'Çoğulcu demokrasi'' kavramındaki ‘'çoğulcu'' kelimesinin biri tasvirî-analitik, diğeri normatif olmak üzere iki farklı anlamı vardır. Tasvirî-analitik bir kavram olarak çoğulculukla, birbiriyle yarış içindeki...

Son günlerde yaşadığımız iki olayın Türkiye'deki rejimin mahiyeti bakımından bazı sembolik anlamlar taşıdığını düşünüyorum. Bunlardan biri adlî yargının Anayasa Mahkemesi'nin milletvekili Can Atalay hakkındaki bağlayıcı...

Devlet okullarında dinsel etkinin ‘'dayatma'' denebilecek derecede yoğunluk kazanması son haftalar, hatta ayların öne çıkan gündem maddelerinden biri haline geldi. Esasen, epey bir süredir AKP iktidarında genel olarak okulların...

Son PISA araştırmasının Türkiye'yle ilgili olarak ortaya koyduğu, her defasında olduğu gibi, bu sefer de neredeyse bütün ülkede yaygın bir alarm psikolojisine neden oldu.  PISA, biliyorsunuz, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı...

Önümüzdeki Mart ayı sonunda yapılacak olan yerel yönetim seçimlerinin yaklaşması bir yandan siyasî partilerin aday belirleme çalışmalarını, bir yandan da partiler arasında seçim ittifakı veya işbirliği arayışlarını hızlandırdı. ...

'Anayasa bireysel hakları tecavüzlere karşı korursa da, o bir intihar fermanı değildir.” Bu cümle Amerikan Yüksek Mahkemesi'nin 1963 tarihli bir kararında yer alıyor. ABD'nin kuruluşunun fikri mimarlarından sayılan Benjamin Franklin...

Kendilerini ‘'demokrat aydınlar'' olarak niteleyen solcular ile bazı Kemalistler 12 Eylül rejiminin Türkiye toplumunu depolitize ettiğini (politikaya ilgisizleştirdiğini) ileri sürerler. Bu sözde büyük bir doğruluk payı vardır....

Sivil din (civil religion) 18. yüzyılda Jan Jack Rousseau'nun icat ettiği ve Amerikalı sosyolog Robert Bellah'ın 1960'lar ve 70'lerde yeniden yorumladığı siyasî ve sosyolojik bir terimdir. Sivil din modern devletin siyasî itaate...

Son zamanlarda Türkiye'nin yargı düzeniyle ilgili skandalların ardı arkası kesilmiyor, bir skandal unutulmadan bir yenisi gündeme geliyor!  Hatırlanacağı gibi, üç hafta kadar önce İstanbul Anadolu Adliyesi Başsavcısı Hakimler ve...

Bugün Türkiye'nin seçkin bir sosyal bilimcisi, benim de hocam olan Prof. Dr. Ergun Özbudun'dan bahsetmek istiyorum. Kendisi maalesef 1 Kasım günü hayata veda etti. Aynı gün Ankara'da kendisini toprağa verdik. Hocam ve dostum Ergun...

Bugün 'devlet” olarak adlandırılan siyasi örgütlenme biçimi insanlık tarihinde oldukça yeni bir olgudur.  Başka bir ifadeyle, bugün bildiğimiz anlamda devlet tarihin başlangıcından beri var olan bir fenomen değil, 15. ve 16. yüzyıllarda...

İstanbul Anadolu Adliyesi Başsavcısı İsmail Uçar'ın yargıda rüşvet iddialarıyla ilgili olarak Hakimler ve Savcılar Kurulu'na gönderdiği mektup Türkiye'de ‘'mahkemelerin adalet dağıttığı''na ilişkin zaten...

Son iki yüzyılın önde gelen politik değerleri arasında demokrasi popülaritesi açısından ilk sırada yer alıyor. Tam da bu gerçek, yani demokrasinin günümüzün en popüler siyasî değer veya ideal olması, onun bilerek veya bilmeyerek yanlış...

Geçen haftanın hukuk ve siyaset gündeminde peş peşe yaşanan iki önemli gelişme vardı. İlki, ByLock kullandığı için Türk yargı sistemi tarafından ‘'FETÖ üyeliği'' suçlamasıyla hapse mahkûm edilmiş olan Yüksel Yalçınkaya'nın...

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) 26 Eylül'de Gülen Cemaati mensubu veya sempatizanı oldukları için yargılanıp hapis cezasına çarptırılmış veya halen yargılanmakta olan onbinlerce kişinin akıbetini etkileyebilecek önemli bir karar...