Yeni yıla sağlık, mutluluk, sevgi gibi güzel dilekler ile başlarken, belkide henüz farkında olmadığımız ama ekonomik olarak zorlanacağımız bir yıla başlamış bulunuyoruz. Uzmanların değerlendirmelerine göre, onaylanan 2020 bütçesi daraltılmış bir bütçe olmasına rağmen açık verdiği söylenmektedir. Kısacası uzmanlar 2020 yılı içerisinde gerçekleşmesi öngörülen gelir ve giderlerin eşit olmadığını söylemektedirler.
Uzmanların bu görüşlerini haklı çıkarırcasına, yeni yıla yeni zamlarla uyandık. Onaylanan bütçenin açığını kapatmak isteyen hükümet, ehliyetten seyrüsefere, kimlikten pasaporta tüm devlet harçlarına zam yaptı.
Kamu faaliyetlerini düzenlemek ve maliyetlerini karşılamak için devlet siyasi kararlarla vergi toplamak zorundadır. Ancak verginin ekonomik fonksiyonu yanında çağın şartlarına uygun, toplumun özelliklerine göre gelir dağılımını dengeli hale getirmeyi hedefleyen sosyal fonksiyon gözardı edilmektedir.
Sosyal devlet anlayışının hakim olduğu ülkelerde verginin sosyal fonksiyonu büyük önem taşımaktadır. Yüksek gelir seviyesindeki kişilerden daha fazla vergi alınması, orta ve düşük gelirli kişiler üzerindeki vergi yükünün hafifletilmesi, verginin sosyal fonksiyonunun bir gereğidir. Verginin sosyal fonksiyonu, verginin, toplumdaki gelir ve servet eşitsizliklerinin giderilmesini sağlamak yanında alkol, tütün gibi madde kullanımının azaltılması, çevre düzenlemesi vb. yönünde kullanılmasını da kapsamaktadır. Fakat coğrafyamızda toplanan vergilerin büyük bir kısmı amacı dışında kullanıldığından, verginin sosyal fonksiyonundan söz edilmesi mümkün değildir.
Coğrafyamız için en basit örneğini araçlar için ödediğimiz seyfrüsefer vergisi olarak verebiliriz. Seyrüsefer, yol kullanım vergisidir. Özetle devletin yaptığı yollarda seyrüsefer yapan araçların zaman içinde yaratacağı yıpranmalara karşı araç sahibinin ödediği bir harçtır. Toplanan binlerce aracın seyrüsefer vergilerinin doğru yere harcandığını söylenemez.
Vergilendirme kamu harcamaları için devlete satın alma gücü kazandırması için yapılmaktadır. Ancak ödenen verginin karşılığı da olmalıdır. Vergi ödeyenin devletten bir hizmet isteme hakkının doğması demektir. Yine coğrafyamızda belirli zaman aralıkları ile ödenen ehliyet ücretleri pahalı olmakla birlikte, bunun hangi hizmet amacı doğrultusunda alındığı konusu açıkta kalmaktadır. İngiltere’de ehliyet bir kez alınmakta ve yetmiş yaşına kadar herhangi bir ücret ödeme gerekmeksizin araç kullanılmaktadır. Yetmiş yaşından sonra ise sağlık kotrolünden geçip aldığınız rapora göre ehliyetinizin süresi uzatılmaktadır. Ülkemizde ise değişen süreler içinde ehliyeti yenilemek ve yenileme işlemi için de ücret ödemek gerekmektedir. Ehliyet yenileme için ödenen ücretin karşılığının ne olduğu ise soru işaretidir.
Vergi ödemek her vatandaşın görevidir. Ancak hükümet edenler vergilendirmenin esas amacını unutup, toplumsal ihtiyaçları gözardı etmeye devam ederlerse, son yıllarda kötüye giden sosyal yaşatımızın su anki mevcut halinden daha da geriye gideceği bir gerçektir.
Herkese güzel bir hafta dileklerimle, iyi pazarlar.