Öncelikle Turizm Master Planı yapıldı ve eğrisi ile doğrusu ile Kıbrıs Türk turizmine hayırlı olsun. Planı inceleme fırsatı bulduğum iki üç saatlik süre içerisinde; aslında planı yazanların ve plana destek veren alt grupların koyduğu bir emek var. Buna saygı duyuyorum. Ancak istatistikler ve geleceğe dair planlanan hedefler çok abartı hedefler. Bunların mevcut hava yolu taşımacılığı ve deniz yolu seferleri ile başarıya ulaşması imkansızdır.
Yazılan master planı akademik bir çalışma bütününden kopamayıp sektörün doğrudan ihtiyaçlarına yönelik teşhisler konulmuş gibi görünse de; bu planın tamamıyla hayata geçmesi şahsımca çok zor neredeyse imkansız.
Yanlışlar ana hatları ile nerelerde ?
Sırası ile nerelerde majör hata yapılmış onlara bir bakalım.
1- En önemli yanlış turizm ürününü ve şu an adanın gerçek turizm oluşumuna yön veren gerçekçi verilerden kaçınmak gibi gözüküyor. Master planında yazılana göre; 2023 yılında sözde 1.800.000 turist ağırlayan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ( 2024 yılında 1.4 milyon ) sadece 1 milyar 946 milyon USD gelir elde etmiş. Turizm sektörü esas bu istatistik verilerin saptırılarak ortalama geceleme sayıları, kişi başına düşen gelir ve adaya herhangi bir tesiste konaklama yapmayan kişiler ile karıştırılmış . Gelirlerin 2034 sonunda 3 milyar 420 milyon dolara yükselme hedefi ölçülmüş ancak çok enteresan ne kadar arz (yatak sayısı yok) ve 4.8 milyon turist olarak belirtilmiştir. Bir diğer yapılan en önemli hata; istatistikler sadece 2023 yılına kadar endekslenmiş 2024 yılına ait önemli veriler paylaşılmamış .
2- Gelen yabancıların istatistiksel olarak ayrıştığı belirtilmiş ancak bu yabancıların hangilerinin turist, hangilerinin bu ülkede ekonomik kazanım, iş veya yerleşmek için geldikleri belli değildir. Turist demek bu ülkeye havayolu veya kara deniz yoluyla gelen herkes değildir, herkesi kapsamamaktadır .
3-. 2021’den 2023’e kadar olan dönemde; özellikle Girne ve İskele bölgeleri en fazla yatırımı çeken bölgeler olmuştur.
Saptama doğru ancak teşhisin tedavi edilmesine yönelik bölgesel, alternatif turizm modelleri ve küçük orta boylu tesislerin tekrardan nasıl turizm sektörüne devlet tardından desteklenerek kazandırılacağı tam olarak açıklanmamıştır.
4- Yine hatırlatmakta fayda var; gelen yolcu veya ileride gelecek yolcu hiçbir zaman konaklayacak turist değildir.
Bu perspektifle yapılan istatistiksel tahmin hedefleri; ulaşımın bu denli pahalı olduğu ve gittikçe yolcu ve turist çekme anlamında daha zorlaşacağı düşünüldüğünde, turist, yolcu ve geceleme ayrıca turist başına elde edilecek gelirlerin ciddi anlamda sıkıntı yaratacağı söylenebilir.
5- “Güçlü bir destinasyon yaratılması, destinasyona ziyaretçi çekilmesi ve yerel ekonomik kalkınmanın sağlanması için destinasyon yönetim kurulunun (DYK) oluşturulması gerekmektedir.” Bu saptama kesinlikle doğrudur ve olması gerekendir. Yıllardır “turizm Tanıtma yatırım geliştirme ajansı, turizm örgütü” gibi oluşumların yapılması gerektiğini ve bunlar üzerine çalışmalar yapmış bir kişi olarak ; bunu şu anda yönetecek olan siyasi erkin bu yapının oluşturulması ile ilgili samimiyeti sorgulanmalıdır.
6- “ KKTC’nin sahip olduğu ada kültürü, tarih, deniz, plajlar, eğlence ve casinolar destinasyon kimliğinin en önemli ögeleridir. Nitekim 2024 yılında KKTC’yi ziyaret eden 581’i Türk ve 133’ü yabancı olmak üzere toplam 714 kişi üzerinde yapılan araştırma, KKTC’nin ziyaretçiler için en çok deniz, casino ve eğlence ifade ettiğini göstermektedir.”
Burada açıkça ifade edilmiştir ki ; Casino ve eğlence sektörü için gelen insanlar toplamda 374 kişi ile ilk sırayı almış, daha sonra 266 kişiyle deniz ve diğerleri olarak sıralanmıştır. Burada açıkça belirtmek gerekir ki; ülkemizdeki casino ve şans oyunları sektörü bir realitedir , markadır ve bunun gelişmesi için ivedi adımlar atılmalıdır.
7- Turizm rekabetçilik indeksi, rekabet ve rakip dizgisi analizleri
Bu başlık altında toplanan ülkelere baktığımız zaman aslında GKRY ve Malta ve biraz da Girit haricindeki turizm destinasyonların yanlış seçildiğini açıkça söylemeliyim. Alanda, turizm sektöründe aktif olarak çalışan hiçbir kimse Sicilya, Sardunya, Balaer Adalarının coğrafyada Akdeniz’de bir ada olmaları dışında turizm anlamında kuzey Kıbrıs destinasyonu ile karşılaştırılacak bir rekabetçilik endeksi içine alınmamıştır.
8-Diğer
Diğer başlığı altında yapılan birçok saptamanı yerinde olduğu ancak yine özellikle ulaşım ve turizmin devlet politikası yapılması yönündeki irade güçlülüğü anlamında yanlış teşhisler konulduğunu açıkça belirtmeliyim. Bizler bu zorluklarımızı açıkça ifade edemezsek, sadece kendimizi kandırmış oluruz.
Alternatif turizm modelleri çok doğru bir şekilde sıralanırken ve açıklanırken; turizm master planında ne yazık ki bölgesel taşıma kapasiteleri, fiziki planlar üzerinde yeteri kadar durulmamıştır.
Akademik ve profesyonel aksiyon planlarının harmanlandığı ve doğrudan KKTC turizm endüstrisini sonuca taşıyacak bir plan görme hedefleri ne yazık ki yukarıda belirttiğim majör hatalardan dolayı uygulamakta zorluklarla doludur.
