Sevgili okurlarım,
Havaların ısınması ile birlikte bu haftaki yazımızda güneşin etkilerinden korunma yöntemleri, UVA –UVB ışınlarını tanımlayarak, güneş kremi kullanırken dikkat edilmesi gerekenleri, güneş kremi alırken nelere dikkat edilmeli? Güneşten neden korunmak gerekir? Güneş kremi ne sıklıkta ve nasıl uygulanmalıdır? Pahalı güneş kremleri daha fazla korur mu?.. gibi merak edilen sorularınızı yanıtlayarak açıklayacağım.
Yapılan bir araştırmaya göre insanların sadece %30’u güneş kremi kullanıyor ve kullananların da sadece %50’si güneş kremini düzgün uygulayabiliyorlar. Güneş kremi konusunda yanlış bilinen o kadar fazla şey varken, bu yazı sayesinde yanlış bildiğiniz şeyler varsa siz de yaz gelmeden bunları değiştirebilirsiniz.
Güneşin faydaları saymakla bitmiyor ancak güneş yanıkları, deri kanseri oluşumu, ışığa bağlı alerjik hastalıklar ve ışığa bağlı cilt yaşlanması gibi riskleri de unutmamak lazım. Deri kanserlerinin önlenebilen risk faktörlerinin başında korunmasız güneş maruziyeti gelir. Özellikle çocukluk ve ergenlik dönemindeki güneş yanıkları, ileride gelişebilecek deri kanserleri açısından çok risklidir. Bunun yanında güneş ışıklarına kontrolsüz ve bilinçsiz maruziyet deri yaşlanması, lekeler ve alerjilere de sebep olabilir ve bu nedenle güneşten korunma ve güneş koruyucuları kullanma alışkanlığı kazanmak önemlidir.
UVA ve UVB ışınları nedir?
Güneş koruyucu kremleri anlamak için biraz UVA ve UVB ışınları hakkında bilgi sahibi olmak gerekir. İkisi de Ultraviyole (UV) ışınlarıdır ve cilde zarar verir.
- UVA ışını cildin kalın tabakası olan alt deriye (dermise ve hipodermise) uzun dalgalar halinde ulaşarak nüfuz eder. UVA cildin erken yaşlanmasının, güneş lekelerinin ve cilt kanserlerinin nedenidir.
- UVB ışınları daha kısa dalgalar halindedir ve güneş yanıklarının ana nedenidir ve cilt kanserinin oluşumunda da önemli rol oynar.
Kimler güneş koruyucu kullanmalı?
Güneş koruyucularını herkesin kullanması gerekir. Güneş koruyucu kullanımı güneşin zararlı ultraviyole ışınlarından koruyarak cilt kanserini önlemeye yardımcı olur.
Hangi güneş koruyucuyu kullanılmalı?
* UVA ve UVB ışınlarına karşı olmak üzere geniş spektrum koruması olmalıdır.
* Suya dayanıklı olmalıdır.
* Dışarı çıkmadan 30 dakika önce güneş koruyucuyu kuru cilde sürün.
* Dışarıdayken, her iki saatte bir uygulayın ya da yüzdükten ya da terledikten hemen sonra tekrar kullanın.
Güneş kremleri güneşe çıkmadan önce ne zaman sürülmeli?
En iyi koruma için, güneşe çıkmadan yaklaşık 30 dakika önce güneş kreminizi tüm vücudunuza sürmelisiniz. Yüzünüz, kollarınız, omuzlarınız ve ayaklarınıza önem göstermeli, dudaklarınıza da en azından SPF 15 içerikli dudak kremlerinden sürmelisiniz. Sadece güneş kremi sürmekle yetinmemeli, uzun süre dışarıda vakit geçireceğinizde güneş gözlüğü ve şapkanızı da takmayı unutmamalısınız.
Ne kadar ve ne sıklıkta kullanmak gerekir?
Açıkta kalan tüm cildi örtecek kadar güneş kremi uygulamak gerekir. Güneşten koruyucuların etkili olabilmeleri açısından bol miktarda kullanımları çok önemlidir. Güneşten koruyucuların UV'ye maruz kalan tüm alanlara yeterli kalınlıkta, katman oluşturacak şekilde ovalamadan uygulanması gerekir. İdeal olarak kremler 2 mg/cm2 sürülmelidir. Bu miktar sadece yüz dikkate alındığında kabaca 1/3 çay kaşığı veya elinizin işaret ve orta parmağı boyunca miktar kadardır. Bu miktarın dörtte biri sürüldüğünde, ürünün koruyuculuğu 8 kat düşer. Güneşten koruyucular, güneşe maruziyet süresini uzatabilmek için kullanılmamalıdır; çünkü böyle bir kullanım bazı güneşten koruyucular tarafından filtre edilmeyen ya da daha az filtre edilen dalga boylarına maruziyeti artırabilir.
Güneş kremi hakkında bilinen 12 mit / yanlış
1- Güneş kremi vücudun D vitamini almasını engeller
D vitamini sağlık açısından önemlidir ve güneş ile doğrudan bu ihtiyaç karşılanabilir. Evet, güneş koruyucu krem D vitamininin ciltten üretilmesini engelleyebilir. Bununla birlikte vücudumuz yeterli miktara D vitaminini kremin etkisi geçtiğinde veya giysilerin gözeneklerinden gelen güneş ışığıyla almaktadır. Yaz mevsiminde tamamen kapalı giyinmek genelde tercih edilmediği ve güneş kremi ilk 5 ile 30 dakika arasında etkisini göstermediği için D vitamini emilimi yeterli olmaktadır.
2- Güneş kremi sağlık sorunlarına sebep olur
Bir yanlış aktarılan bilgi de güneş kremlerinin çoğunun içindeki oxybenzone ile ilgilidir. Fareler üzerinde yapılan deneylerde bazı yan etkiler görülmüştür. Fakat yapılan son araştırmalara göre düzenli ve sık güneş kremi kullanan insanlar üzerinde olumsuz/toksik bir etkisi bulunmamıştır.
3- Esmer tenli kişilerin güneş kremi ihtiyaçları yoktur
Koyu ten cilt rengi olanların da güneş kremi kullanmaları gerekmektedir. Esmer kişiler de hem UVB ışınlarından hem de güneş yanıklarından olumsuz etkilenir. UVA ışınları koyu ciltleri de yaşlandırır ve çizgiler oluşturur.
4- Bronzlaştırıcı güneş ürünleri cildi korur
Bu tür ürünler bronzlaştırmayı hızlıca UVA ışınlarından etkilenerek sağlarken, UVB ışınları ise cilt yanıklarına yol açar. Bronzlaştırıcılar güneşin zararlı ışınlarından korumazlar.
5- Makyaj yüzü korumak için yeterlidir
Makyaj güneş koruyucu kremin üzerine uygulanmalıdır. Güneş kreminin yerini tutmaz.
6- Güneş kremi giysilerden daha iyi koruma sağlar
Giysiler ve şapkalar bütün güneş koruyucu kremlerden çok daha iyi korurlar. Direk güneşin zararlı ışınlarından korunmak için mümkün olduğunca ince, pamuklu ve kapalı giysiler, şapka ve güneş kremi beraber kullanılmalıdır.
7- Güneş kremiyle bronzlaşmak mümkün değildir
Güneş koruyucu kremler UVA ve UVB ışınlarından korumaya yardımcı olsalar da bütün vücudu tam anlamıyla koruyamazlar. Koruyucuyla da bir miktar bronzlaşmak mümkündür. Tam anlamıyla korunmak için bir önceki maddede belirtildiği gibi giysiler ve şapka kullanmak önemli bir unsurdur.
8- Bütün güneş kremleri aynıdır
Güneş kremlerinin hepsinin amacı aynıdır, güneşten korumak. Fakat; farklı seviyelerdeki güneş ışınlarına karşı farklı içerikte kremler vardır ve doğru olanı tercih edilmelidir. Örneğin titanium dioxide, zinc oxide ve ecamsule gibi aktif maddeler UVA ve UVB ışınlarına karşı ekstra koruma sağlarlar. Bunların dışında avobenzone gibi bazı kimyasal koruyucular da vardır. Bu maddelerin her biri farklı şekilde korurlar.
Güneş koruma faktörü (Sun Protection Factor – SPF) de önemlidir. SPF 15-30 arası idealdir. 30 faktörün üzerinde kullanılan kimyasal koruyucu miktarları arttığı için 30 faktörün üzerinde güneş kremi önermemekteyiz.
9- Güneş kremini bir kere uygulamak tüm gün için yeterlidir
Sabah uygulanan güneş kreminin tüm gün koruyacağını düşünenler yanılıyorlar. 2-4 saatte bir tekrarlanması gerekmektedir.
10- Güneş kremleri su geçirmez
Eğer güneş kreminin üzerinde özellikle “su geçirmez” yazıyorsa belki suda da etkili olabilir. Ama diğer güneş kremlerinin çoğunun böyle bir özelliği yoktur. Her yüzmeden veya terledikten sonra su geçirmeyen kremler dahil tekrarlanması gerekmektedir. Yüzmeden en az 10 - 15 dakika öncesinde de krem kullanmak gerekir.
11- Güneş kremlerinin son kullanma tarihleri yoktur
Güneş kremlerinin son kullanma tarihleri vardır. Bu tarih geçerse güneşin zararlı ışınlarına karşı koruma sağlayamaz.
12- Bir güneş kremi ne kadar pahalı ise o kadar koruyucudur
Bu da yanlış bilgilerden biridir. Yüksek faktörlü ve pahalı birçok güneş kreminin, özellikle suya dayanıklılığının standart güneş kremlerine göre üstün olmamasından ötürü beklenen ekstra korumayı sağlayamadıkları görülmüştür. Bununla birlikte yüz için ayrı güneş kremi almanıza da gerek yoktur.
Sonuç olarak tüm güneş kremlerinin tek bir amacı vardır: Güneşin zararlı ultraviyole ışınlarından korumak! Ve 15-30 faktörlü standart bir güneş kremi düzenli kullanıldığı takdirde bu işi gayet iyi yapmaktadır.
