Ayaklardaki nemin ortadan kaybolması ve aşırı kuruluk oluşması durumlarında ortaya çıkan yarıklara topuk çatlakları denir. Bunlar derinin en üstündeki boynuzsu tabakasında, en derin tabakalarına uzanabilirler. Çatlaklar ayak derisinde en fazla topuklarda ve yan yüzeylerde ortaya çıkarlar. Sağlıklı deri pürüzsüz, elastik ve yüke dirençli bir yapıdadır. Çatlamış topuk derisi ise pürüzlü, kuru ve gevrek bir yapıdadır ve en üstteki ölü hücrelerden oluşan boynuzsu tabakası kalınlaşmıştır. Topuk çatlakları bazı durumlarda ağrılı olabilirler. Ayrıca topuktaki çatlakların artması kötü bir görünüm yaratır. Bu tür çatlaklar ileriki yaşlardaki kişilerde görülebildiği gibi kişinin işine ve bağlı olduğu ortama göre oluşur ve değişiklik gösterebilir. Eğer topuk çatlakları tedavi edilmezse, yarıklara yerleşen mikroplar sayesinde, kişi diğer ayak ve cilt hastalıklarına yakalanabilir.
Topuk çatlamasının nedenleri
Ayak derisinin esnekliğini azalması sonucunda gerilime maruz kalması çatlakların oluşmasına neden olur. Bu duruma yol açan birçok sebep vardır. Bunlar:
• Egzama, ayak mantarı ve sedef gibi deri hastalıkları
• Sıvı alımının yetersiz olması veya üre eksikliğine bağlı cilt kuruluğu
• Kışın soğuk hava veya iç mekanlarda havanın kuru olması
• Ayaklarda yapısal şekil bozuklukları veya ayak yapısına uygun olmayan ayakkabıların sürekli sürtmesi
• Çok sık yıkanma, ayakların banyo sonrası yeterli kurulanmaması ve ıslak bırakılması
• Yazın açık ayakkabılarda ayak derisinin tozlu zeminlerle yakın teması
• Kadınlarda menopoz sonrası östrojen eksikliğine bağlı olarak veya daha ileri yaşta her iki cinste yaşlanma sürecinde deri kuruması
• B vitamin ve demir eksikliği
• Yetersiz nemlendirme
• Derinin son derece kuru olması ve nemini yitirmesi
• Aşırı kiloya veya obeziteye bağlı veya aşırı yürüme, koşmaya bağlı olarak ayak tabanlarının fazla basınç altında kalması
• El ve ayak derisinde sertleşme ve kalınlaşma ile seyreden bazı genetik deri hastalıkları
• Böbrek hastalıkları, tiroit hastalığı ve şeker hastalığı gibi çeşitli metabolik hastalıklar
• Uzun süre ayakta durması gereken kişilerde
• Hijyenik olmayan durumlar ve koşullar
Topuk çatlaklarının tedavisi
Topuk çatlaklarının tedavisinde ilk hedef ağrıyı azaltmaktır. Bunun için ayakların ılık suda yumuşatılmasından sonra çatlak çevresindeki kalınlaşmış keratin tabakasının temizlenmesi gerekir. Daha sonra üre içeren merhemler sürülür. Bu merhemler gözenekleri tıkamadan derinin su tutucu kapasitesini artırır. Böylece deri tabakalarının içerdiği nem oranı arttığından, cildinizin esnekliği de artar ve darbelere karşı daha dirençli hale gelir. Çatlaklar iyleşene kadar olabildiğince basınç altında kalmaması için önlemler alınız.
Yara haline gelen derin çatlaklarda akşamları yara üstüne üreli-antibiyotikli bir merhem sürülür ve hava almayacak şekilde ayağın bandajlanması iyleşme sürecini hızlandırır. Çatlak oluşumunu tetikleyen yukarda belirttiğim hastalıklardan herhangi biri mevcut ise tedavi gerekir. Özellikle şeker hastalarının kan dolaşımı yavaş olduğundan dolayı ayak hijyenine ve en ufak yaranın bile hızlı tedavisine önem verilmelidir.
Ayaklara uygun ayakkabı kullanmak, şekil bozukluğu varsa basıncı azaltacak silikon tabanlıklardan destek almak gerekir.
Vitamin veya demir eksikliği ağız yoluyla alınan takviyelerle giderilmelidir.
Topuk çatlaklarının önlenmesi
• Esnek, pürüzsüz ve çatlaklara dirençli bir ayak ve topuk cildine sahip olmak için, haftada bir kez topuklarınızı iyice yumuşadıktan sonra ponza taşı veya ayak törpüsü ile ölü derilerden temizleyiniz. Metal törpüleri kullanmaktan kaçının. Çünkü zaten hassaslaşmış olan derinin zedelenme riskini daha da arttırırlar.
• Ayak törpüsü veya ponza taşı topuktaki çatlaklara parallel yönde hareket ettirilmelidir. Törpünün veya ponza taşının çatlaklara dik gelecek şekilde kullanılması çatlakları derinleştirir.
• Topuklarınızı törpülendikten sonra uygun bir topuk kremini masaj ile yediriniz. Çatlamış ciltte ise ayaklar haftada bir gün değil, her gün kremle ovulmalıdır.
• Yaz döneminde uzun süreli olarak topukları açıkta bırakan ayakkabı giymeyiniz veya gün aşırı olacak şekilde pamuklu çoraplarla kapalı ayakkabılar giyiniz.
• Topuk çatlağı oluşumuna elverişli olan kişiler topuk bölgelerini vazelin veya zeytinyağı ile nemlendirebilir.
Topuk çatlağı ayni zamanda bir kozmetik problemdir. Kozmetik bakımdan iyi bir görünüm yakalamak, kişinin sosyal yaşantısını ve yaşam kalitesini iyleştirmek adına da mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
Sevgili okurlarım yeni yılın size ve tüm sevdiklerinize sağlık, mutluluk, neşe, başarı, bol kazanç, sevgi ve huzur getirmesini dilerim. Mutlu Yıllar.
