Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO), geleneksel olarak hazırladığı Kuzey Kıbrıs Ekonomisi 2013-2014 Rekabet Edebilirlik Raporu’nu dün KTTO’da düzenlediği formda açıkladı.
“Özel Sektör Odaklı Büyüme İçin Yatırım Ortamının İyileştirilmesi” temalı raporda, verimsiz devlet politikası ve siyasi/politika istikrarsızlığına vurgu yapılarak, iç sorunların süratle çözülmesi ve yapısal sorunlara yönelik sonuç alıcı reform yapılması gerektiği kaydedildi.
Etkinliğe, Başbakan Özkan Yorgancıoğlu, TC Lefkoşa Büyükelçisi Halil İbrahim Akça, Maliye Bakanı Zeren Mungan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aziz Gürpınar, yabancı misyon temsilcileri, bazı milletvekilleri, bürokratlar ile çok sayıda sivil toplum örgütleri ve sektör temsilcisi katıldı.
Etkinliğin açılışında sırasıyla KTTO Başkanı Günay Çerkez, Maliye Bakanı Zeren Mungan ve Başbakan Özkan Yorgancıoğlu birer konuşma yaptı. Konuşmaların ardından Dr. Mustafa Besim ile Dr. Kamil Sertoğlu, raporu sundu.

Çerkez: Kıbrıs sorunu ana kaynak
Günay Çerkez, konuşmasında, Dünya Ekonomik Forumu kriterlerine göre hazırladıkları raporun bu yıl “özel sektör odaklı büyüme için yatırım ortamının iyileştirilmesi” olan temasının, bugüne kadar hazırlanan raporlarda anlatılan konuları özetlediğini söyledi.
Çerkez, “Sorunların çok büyük bir oranı Kıbrıs sorunundan kaynaklanan izolasyonlarla ilgili dış kaynaklı sorunlar değildir. Bunlar tamamen iç sorunlarımızdır ve halledilmeleri de bizlerin iradesidir” dedi.

“Siyasi irade kullanmak gerekir”
Günay Çerkez, KKTC ekonomisinin dünya sıralamasında çok aşağılarda yer almasının en önemli nedeninin, özel sektörün mevcut sisteme ilişkin algılarının çok olumsuz olduğunu kaydetti. Sorunları çözmek için siyasi irade kullanmak gerektiğini söyleyen Çerkez, iş dünyası olarak hükümetle el ele verip, süratle hareket etmeye hazır olduklarını belirtti.
Günay Çerkez, kamu reformu yasası ve tüm diğer AB uyum yasalarının süratle hayata geçirilmesi gerektiğini söyledi.

Yorgancıoğlu: Rekabet için adım atılacak
Başbakan Özkan Yorgancıoğlu, ekonominin hem kendi içinde, hem de uluslararası alanda rekabet gücünü artırmaya dönük adımlar atmaya devam edeceklerini söyledi.
Başbakan Özkan Yorgancıoğlu, Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın (KTTO), Kuzey Kıbrıs Ekonomisi 2013-2014 Rekabet Edebilirlik Raporu’nu açıkladığı formda yaptığı konuşmada, odayı, Kıbrıs Türk ekonomisini dünyayla uyumlaştırma adına çok anlamlı bir çalışma yapmasından dolayı kutladı.
Yorgancıoğlu, KTTO’nun, kurumların rekabet etmesine öncülük ederken, yönlendirmelerde de bulunmasının önemine vurgu yaptı.

Bürokratik engeller

Bütün hedeflere aynı anda ulaşmanın mümkün olmadığını, bunun ancak belirli bir çalışma planıyla gerçekleşebileceğini kaydeden Yorgancıoğlu, raporda söz edilen bürokratik engellerin kendilerinin de dikkatini çektiğini ve kamu reformunun bel kemiği olan Kamu Görevlileri Yasa Tasarısı’nı Meclis’e gönderdiklerini söyledi.
Başbakan Yorgancıoğlu, kamunun daha sistemli çalışmasını sağlayacak İyi İdare Yasası’nın da Meclis’ten geçtiğini kaydetti. Yorgancıoğlu, kamudaki reformların takibi için bir kişi görevlendirdiklerini belirtti.

AB ile uyum
Başbakan Özkan Yorgancıoğlu, AB ile uyuma yönelik yasaların takibinin de Dışişleri Bakanlığı tarafından yapıldığını kaydetti. Yorgancıoğlu, uyum yasalarının, AB’nin Kıbrıs’ta görevli yetkilileriyle görüşerek, peyderpey hazırlandığını ve Meclis’e gönderildiğini söyledi.
Yorgancıoğlu, Reel Sektör Danışma Kurulu ile sürekli toplantı yaptıklarını ve mevcut yapının daha iyi nasıl çalıştırılabileceği konusunda görüş alışverişinde bulunduklarını belirtti.

Sektör temsilcileriyle yapılan toplantılar...
Dünyadaki ekonomik gelişmelerin olumsuz etkisini azaltmak için de sektör temsilcileriyle toplantı yaptıklarını kaydeden Yorgancıoğlu, finansman sıkıntılarının aşılması için de çalışmalarda bulunduklarını söyledi. Yorgancıoğlu, kısa, orta ve uzun vadede ekonomiyi yönlendirme adına DAÜ ile de bir sözleşme imzaladıklarını kaydetti.
Başbakan Yorgancıoğlu, ülkedeki bütün kesimlerin ekonomiyi geliştirme adına önem taşıdığını belirterek, sivil toplum örgütlerinin de bu işbirliğinin bir halkası olması gerektiğini belirtti.

Mungan: Hükümete önemli görevler düşüyor
Maliye Bakanı Zeren Mungan da konuşmasında, Rekabet Edebilirlik Raporu’nun, Kuzey Kıbrıs’ın mevcut potansiyelinin en iyi şekilde kullanılması anlayışının en temel kriter olması hedefini ortaya koyduğunu söyledi.
Mungan, raporun, reform çalışmasının doğru zeminde gerçekleştirilmesi ve standart gelişme açısından da önemli olduğunu belirtti. Zeren Mungan, raporda belirtilen devlet bürokrasisinde karşılaşılan sıkıntılar konusunda, hükümete, önemli görevler düştüğünü kaydetti.

Özel sektörün önü açılmalı

Sürdürülebilir, insan merkezli bir kalkınmanın hedeflenmesi gerektiğini söyleyen Mungan, kamuda verimliliği artıracak sürdürülebilir bir yapı öngören Kamu Görevlileri Yasa Tasarısı ile teşkilat yasasının Meclis’e yollandığını belirtti.
Zeren Mungan, kayıt dışı ekonomi konusunda Bakanlar Kurulu’nun bir eylem planı hazırladığını söyledi. Mungan, dönemsel sıkıntıları ortadan kaldırmak için de bazı çalışmalar yaptıklarını kaydetti. İnşaat sektörünün önünü açıcı bir takım düzenlemeler hazırladıklarını belirten Mungan, AB mevzuatıyla uyumlu şeffaflık esaslı ihale yasasının da tamamlanmak üzere olduğunu söyledi.
Özel sektörün önünü açma amaçlı faaliyetlerde de bulunduklarını kaydeden Mungan, reel sektörde faiz destekli projelerin geliştirilmesine yönelik çalışmalarının sürdüğünü belirtti.

“Kuzey Kıbrıs 118’inci sırada”
Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın (KTTO) geleneksel olarak hazırladığı Kuzey Kıbrıs Ekonomisi Rekabet Edebilirlik Raporu’na göre, işletmelerin iş yaparken karşılaştığı en önemli sorunlar, verimsiz devlet bürokrasisi ve siyasi istikrarsızlık.
Doğu Akdeniz Üniversitesi İşletme ve Ekonomi Fakültesi öğretim görevlileri Mustafa Besim ve Kamil Sertoğlu tarafından hazırlanan rapora göre, Kuzey Kıbrıs’ın 2013- 2014 rekabet edebilirlik puanı 7 üzerinden 3,64 olarak belirlendi.
Rapora göre KKTC, geçen yıla göre 0,10 puan artan rekabet edebilirlik puanı ile, dünya sıralamasında 148 ülke içerisinde 118’nci sırada yer alırken, Güney Kıbrıs 48’nci sırayı aldı.
Kuzey Kıbrıs ekonomisinin rekabet edebilirlik sıralamasında son altı yılda kayda değer bir gelişme göstermediği ifade edilen raporda “Bu durum aslında yapılması gerekenlerin çok ama yapılanların az olduğuna işaret etmektedir” denildi.

Rapor şöyle devam etti:
“Etkinlik odaklı gelişim aşamasında olan Kuzey Kıbrıs’ın gelişimi, dış pazarlara açılmada ve mal ve hizmet üretim kapasitesini geliştirmede olduğu düşünülürse Kuzey Kıbrıs’ın karşılaştırılan, aynı gelişim aşamasında olan, Makedonya, Bosna Hersek, Bulgaristan gibi ekonomilere göre dezavantajlı olduğu gözükmektedir.
Bu gerçeği özellikle politika geliştiricilerin not alması ve bu dezavantajlı durumu dikkate alarak yükseköğrenim, işbaşında eğitim, ürün piyasası, işgücü piyasası ve finansal piyasaların geliştirilmesine yönelik etkinlik artırıcı politikalara yönelmesi yerinde olacaktır”
Ülkede sorunlara yönelik sonuç alıcı reformlar yapılması gerektiğinin altı çizilen raporda, bunun için hükümetin kapsamlı politika geliştirmesi ve Meclis’in etkin çalışarak gerekli yasaları süratle hayata geçirmesi gerektiğini kaydedildi.

Verimsiz devlet bürokrasisi...

Raporda işletmelerin iş yaparken karşılaştıkları problemlerin başında verimsiz devlet bürokrasisi ve siyasi politika istikrarsızlığının geldiği belirtilen raporda bu iç meselelerin çözülmesi talep edildi.
Bu yılki tematik çalışma başlığı olarak “Özel Sektör Odaklı Büyüme İçin Yatırım Ortamının İyileştirmesi” konusunun belirlendiğine işaret edilen raporda, ekonomide en önemli unsurun üretim olduğu, üretimin gerçekleşmesi içinse yatırımlara ihtiyaç duyulduğu belirtildi.

Yatırım ortamı iyileştirilmeli
Raporda, mevcut ekonomik sıkıntılardan çıkış yolunun özel sektör odaklı büyüme modelinden geçtiği; bu amaç doğrultusunda da ülkedeki mevcut yatırım ortamının iyileştirilmesinin kaçınılmaz olduğu ifade edildi.
“Bu sebeple yatırım ortamının 21’nci yüzyıl şartlarına göre uyarlanarak girişimciliğin teşvik edilmesi ve Kuzey Kıbrıs ekonomisinin tüketim odaklı yapıdan üretim odaklı yapıya dönüştürülmesi olgusu siyasetin ana hedefi olmalı ve bu felsefe kurumsallaştırılmalıdır” denilen raporda, belirlenecek eylem planlarının hayata geçmesinin önemi de vurgulandı.

Yapılması gerekenler
Raporda yatırım ortamının geliştirilmesi için yapılması gerekenler de sıralandı.
Farklı bakanlıkların farklı amaçlar doğrultusunda farklı zamanlarda atacakları mikro adımların yatırım ortamının gelişimini sağlayamayacağına işaret edilen raporda, bütünlüklü bir devlet politikası oluşturulması gerektiği vurgulandı.
Yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik yapılacakların koordinasyonunu sağlayacak bir üst kurul oluşturulması gerektiğini ifade edilen raporda, sektörel stratejik plan hazırlanmasıyla yatırımlara yön verilebileceği kaydedildi.