Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti. Danıştay’ın gerekçesinde, Ayasofya'nın Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı mülkiyetinde olduğu, cami olarak toplumun hizmetine sunulduğu belirtildi. Kararın ardından Ayasofya Meydanı'na toplanan kalabalık coşkuyla kutlama yaptı. Akşam saatlerinde de meydanda toplanan kalabalık grup namaz kıldı.
Bu arada karar dünya gündemine bomba gibi düşerken, tepkileri de beraberinde getirdi. Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, "En yoğun şekilde kınıyoruz" dedi.
ABD, ‘hayal kırıklığı’ ifadesini kullanırken, AB, kararı üzücü olarak nitelendirdi. UNESCO’da karardan duyduğu memnuniyetsizliği “üzüntüyle karşıladık” sözleriyle bildirdi.
Karara ilişkin millete sesleniş konuşması yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise “Herkesi, ülkemizin yargı ve yürütme organları tarafından alınan Ayasofya kararına saygılı olmaya davet ediyorum" dedi.
Tapu belgesinde cami vasfı ile tescilli
Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.
Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine yönelik Bakanlar Kurulu kararının iptali istemiyle Danıştay’da dava açtı.
Davayı duruşmalı inceleyen Daire, 2 Temmuz'daki duruşmada tarafları dinledi.
Duruşmanın ardından dosyayı inceleyen Danıştay 10. Daire kararını verdi. Daire, Ayasofya'nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.
Daire'nin 19 sayfalık gerekçesinde, dava konusu Bakanlar Kurulu kararının, ilgili mevzuat, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları kapsamında değerlendirildiği belirtildi.
Gerekçede, Ayasofya'nın, statüsü muhafaza edilerek, hukuk düzeninde güvence altına alınan özel hukuk tüzel kişiliğini haiz mazbut vakıf niteliğindeki Fatih Sultan Mehmet Han Vakfının mülkiyetinde olduğu kaydedildi.
Gerekçede Ayasofya'nın, vakfedenin iradesi gereği, sürekli şekilde cami olarak kullanılması için toplumun hizmetine sunulduğu, bedelsiz kamunun istifadesine terk edilmesi yönüyle hayrat taşınmaz niteliği taşıdığı, tapu belgesinde de cami vasfı ile tescilli bulunduğuna dikkati çekildi.
Dünyanın gündemine bomba gibi düştü
Ayasofya'nın cami olmasının önünü açan Danıştay kararı dünyanın gündemine bomba gibi düştü. Reuters haber ajansı “acil” koduyla geçtiği haberde kararın uluslararası uyarılara karşı alındığına dikkat çekti.
İngiliz yayın kuruluşu BBC internet sitesi üzerinden ‘son dakika’ verdiği haberde, “Türk mahkemesi, 6’ncı yüzyılda inşa edilen Ayasofya Müzesi’nin camiye dönüştürülmesinin yolunu açtı” ifadesini kullandı.
Amerikan New York Times (NYT) gazetesi de “mimari bir mücevher” olarak tanımladığı Ayasofya’nın mahkeme kararıyla müzeden camiye dönüştürülebileceğini yazdı.
Yunan Kathimerini gazetesi de internet sitesinden aktardığı haberde, “kararın Yunanistan ile Türkiye arasındaki gerilimi derinleştireceği” yorumuna yer verdi.
Fransız Le Figaro gazetesi de “Türk Danıştayı’nın Ayasofya’nın müzeden camiye dönüştürülmesinin yolunu açtığını” belirtti.
Rus Sputnik ajansı “Türk Danıştay’ı, Ayasofya’nın müzeye dönüştürülmesi yolundaki 1934 kararını kaldırdı” başlığıyla verdiği haberde, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın geçen yıl bu yönde bir açıklamada bulunduğunu hatırlattı.
Yunanistan’dan Ayasofya açıklaması
Ayasofya'nın cami olarak yeniden ibadete açılmasıyla ilgili Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, "En yoğun şekilde kınıyoruz" dedi. Miçotakis, “Bu karar tarihi yapıyı dünya mirası olarak gören herkesi gücendirdi. Ayrıca karar sadece Türkiye ile Yunanistan arasındaki ilişkileri değil Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki ilişkileri de etkileyecektir” dedi.
ABD: Hayal kırıklığı
ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından Ayasofya'nın statüsünün değiştirilmesine ilişkin yapılan açıklamada, Bakanlık Danıştay'ın Ayasofya kararını "hayal kırıklığı" olarak nitelendirdi.
Açıklamanın devamında, "Türkiye'nin Ayasofya'nın herkesin erişebileceği bir yer olmaya devam etmesini sağlamak için atacağı adımları öğrenmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz" ifadeleri kullanıldı.
AB de tepkili
Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Danıştay'ın 1934 tarihli Ayasofya'ya müze statüsü kazandıran Bakanlar Kurulu kararını iptal etmesi kararını "üzücü" bulduklarını dile getirdi.
UNESCO: Üzüntüyle karşıladık
UNESCO, müze statüsü iptal edilen ve yeniden cami olarak ibadete açılan Ayasofya ile ilgili açıklamada bulundu. UNESCO’nun açıklamasında “Bir anıtın statüsü hakkında Türkiye’nin aldığı kararı üzüntüyle karşıladık” denildi.
Rusya’dan tepki
Rus Ortodoks Kilisesi’nin basınla ilişkilerden sorumlu yetkilisi Vladimir Legoyda da, Danıştay’ın kararına ilişkin olarak, “Rus Ortodoks Kilisesi ile diğer Ortodoks kiliselerinin endişelerine kulak verilmemiş olması çok üzücü” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan: Herkesi karara saygılı olmaya davet ediyorum
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın karara ilişkin millete sesleniş konuşması yaptı. Erdoğan, “Herkesi, ülkemizin yargı ve yürütme organları tarafından alınan Ayasofya kararına saygılı olmaya davet ediyorum" dedi. Erdoğan şunları söyledi:
Ayasofya yeniden cami olarak hizmet verecektir. Müze statüsünden çıkmasıyla birlikte Ayasofya Camisi'ne ücretli giriş uygulamasını da kaldırıyoruz
İnsanlığın ortak mirası Ayasofya, yeni statüsüyle herkesi kucaklamaya, çok daha samimi, çok daha özgün şekilde devam edecek.
Ayasofya'da ilk namaz 24 Temmuz Cuma günü kılınacaktır.
Uluslararası alanda bu konuda ortaya konan her türlü görüşü elbette anlayışla karşılarız. Ancak, Ayasofya'nın hangi amaçla kullanılacağı konusu, Türkiye'nin egemenlik haklarıyla ilgilidir.
Herkesi, ülkemizin yargı ve yürütme organları tarafından alınan Ayasofya kararına saygılı olmaya davet ediyorum.
Bu konuda, görüş belirtmenin ötesindeki her türlü tavrı ve ifadeyi, bağımsızlığımızın ihlali olarak kabul ederiz.”
Duvar eyleme beni tapapayim diye dizleme beni.Ha kilise ha cami.