Perez De Cuellar Belgesi toplumda tartışma yarattı. Bence bu iyidir. Çünkü hafızasını kaybeden toplum, geleceğe dönük yürüyüşte, ayağı çok tökezler.

  Perez De Cuellar Çerçeve Taslağı Önerisini öncelikle bir tarihsel bütünlük içinde ele almak gerekir.

Bu çerçeve taslağı 1985 yılının başında gündeme geldi. Bunun üzerine New York'ta iki toplum lideri ve BM Genel Sekreteri'nin katılımı ile zirve yapıldı.

  Bu zirve ile ilgili haberler, o günkü Kıbrıs Türk Basınının manşetlerinde yer almaktadır. Bu arada Halkın Sesi Gazetesi 17 Ocak 1985 günkü sayısında Perez De Cuellar Belgesinin tam metnini de yayınlamıştı...

Tarihsel süreç

 
 O dönemi değerlendirmek için kısaca Kıbrıs Türk tarafındaki siyasi yapıyı da çok kısa olarak ele almak gerekir.

  15 Kasım 1983'te KKTC İlan edilmişti. 1981 seçimleri ile o dönem sayısı 40 olan KTFD Meclisinde toplam 21 sandalye ile TKP, CTP ve DHP önemli bir muhalefet çoğunluğu sağlamıştı. 13 TKP, 6 CTP ve 2 DHP milletvekili vardı 

  12 Eylül Askeri yönetiminin baskısı ile TKP Başkanlığında, CTP ve DHP'nin oluşturmaya çalıştığı Koalisyon Hükümeti, darbeci anlayışla kurulamadı. Yerine UBP Azınlık Hükümeti kuruldu. Daha sonra ise binbir operasyonla TBP Partisi ve DHP'nin desteği ile UBP Hükümeti kuruldu.

  15 Kasım 1983'te KKTC ilanı yapıldı. Arkasından da KTFD Meclis'i fes edilip, yerine Kurucu Meclis kuruldu. O Meclis ise 1981 yılında seçilenlerin yanına atama ile görevlendirilen Kurucu Meclis üyeleri ile oluştu.

  Böylece 1981'de oluşan irade tamamen farklılaştı. TKP ve CTP temsiliyeti o Kurucu Meclis'te azınlığa düştü.

  Kurucu Meclisin görevi de yeni Anayasa'yı hazırlamak olarak konmuştu.

  İşte Perez De Cuellar Çerçeve Antlaşma taslağının gündeme geldiği 1985 Ocak başında Kuzeyde siyasi tablo bu idi.

Belgenin görüşülmesi...

 Bu ortamda Cumhurbaşkanı Denktaş, KKTC ilanından sonra New York'ta Federal Çözümü öngören bu belgeyi görüşmeye gitti. 

  O zirvede tarihi diğer gerçek ise Kıbrıs Rum Toplumu Lideri Sayın Kibrianu'nun bu taslağa olumsuz yaklaşması ve retçi tavrı olmuştu. Bu nedenle zirve tıkandı. 

  Bunun üzerine o dönem Kıbrıs Türk Tarafında Federal çözüme isteksiz olan kesimler, artık toplumlararası görüşme sürecinin kesilmesi gerektiği söylemine başladı.

  22 Ocak 1985 tarihli Halkın Sesi Gazetesinin manşeti, "Herkes Yoluna" diye çıkmıştı.

  Aynı günkü Halkın Sesi Gaztesinde aynı zamanda rahmetli Rauf Denktaş'ın, "Artık verilen tavizler geçersizdir" diyen demeci de yer almaktadır.

  Bu manşetin kenarında ise dönemin kimi siyasi liderlerinin demeçleri var.

  Örneğin o dönemin Başbakanı Sayın Dr. Derviş Eroğlu "Artık KKTC'nin kökleştirilmesi çalışmalarını öne almak gerektiğini" söylediğini okuyoruz.

  Rahmetli Raif Rauf Denktaş da o dönem SDP Başkanı olarak Anayasa çalışmalarına hız verilmesi,   Referandum ve seçimin olması gerektiği üzerinde duruyordu…

New York'ta Perez De Cuellar Belgesinin üzerinde gerçekleşen ve çöken o zirveden sonra görüşmeler durdu.

Tarihsel süreç ve siyasi yapıda gelişme

 
  Bunun arkasından, KKTC'de Anayasa çalışmaları hızlandı. Sonuçta KKTC Anayasası 1985'te Referanduma götürüldü. % 70 Evet ve % 30 Hayır oyu ile Anayasa onaylandı. Arkasından aynı yıl milletvekilliği seçimleri yapıldı.

  İşte 1986'da Perez De Cuellar Belgesini görüşen Meclis, Kurucu Meclis yerine seçimle oluşan bu Meclis oldu. 

  Üstelik 22 Ocak 1985 günü "Artık verilen tavizler geçersizdir" demecini veren Cumhurbaşkanı R.R. Denktaş'ın bu beyanından sonra, 1986 yılındaki Gizli Oturumda görüşülen belge olduğu gibi bu belge idi.

  Yani, 1985 yılında, "Artık Herkes Kendi Yoluna" yaklaşımı ile gündemden düştüğü ve "verilen tavizler geçersizdir" denen Perez De Cuellar Belgesi, bu şekli ile yeniden gündeme geldi.

O oturumda her parti, bu Belge ile ilgili görüşlerini söyledi. UBP, TKP, CTP söz konusu Belgeye dönük olumlu görüş ve destek ifade ettiler...

  Yalnızca YDP bu metne dönük çekincesini dile getirdi. 

  Arkasında 1987 yılında Meclis yine toplandı ve söz konusu Belgeyi ki toprakta % 29+ yı kapsıyordu. Bunu kabul ettiğini beyan ettiği 55/1987 sayılı kararı KKTC Meclisi oy birliği ile aldı. Bu karara YDP' de olumlu oy verdi.

   İşte tarihsel süreç budur. Bunu yok farz etmek mümkün değildir. Kısacası 1985 başında gündeme gelen Perez De Cuellar Belgesi, binbir maceradan sonra hem gündemden düştüğü, hem de "verilen tavizler geçersizdir " beyanlarından sonra 1986 yılında Meclisin Gizli oturumunda görüşüldü. Olumlu bulundu. Arkasından da 1987 yılında da söz konusu belge oy birliği ile Meclis Kararı olarak kabul edildi.

  Olayı bugün açısından Sayın Akıncı ve Sayın Anastasiadis arasında süren Görüşme süreci ile ilgili olarak hatırladığımızda düşünmemiz gerektiği ortaya çıkmaktadır.

  Çünkü bugün yine "artık görüşmelere son verilsin" sözleri bazı çevrelerce çok kullanılmaya başlandı.

Bundan ötürü Perez De Cuellar Belgesinin bu tarihsel sürecini hiç unutmamak gerekir. Bundan ötürü bu tarihi sürece çok kısa olarak değinmek istedim.