Doğuş Özokutan ÇİFTÇİOĞLU
Her geçen gün yenilerinin eklendiği varyantlar, Covid-19 konusunda kamuoyunda endişe yaratsa da uzmanlar pandemi ile mücadele konusunda tek çözümün aşılar olduğuna dikkati çekiyor.
Uzun yıllardır ABD’de yaşayan ve Seattle’da bir biyoteknoloji şirketinde baş yönetici olarak çalışan Virolog Semih Tareen, herkesin erişebildiği aşıyı olmasını ve varyantları kafasına takmamasını tavsiye etti.
20 yıldan fazladır virüsler üzerine çalışan ve aşılar konusunda uluslararası basının görüşlerine başvurduğu uzmanlardan biri olan Semih Tareen, Türk Ajansı Kıbrıs’ın, korona virüs aşıları ve varyantlar konusundaki sorularını yanıtladı.
Tareen, aşıların amacının insanların ciddi şekilde hastalanmasının önüne geçmek olduğuna işaret ederek, aşı olmanın risklerinin Covid -19’un yaratacağı sağlık riskleriyle kıyaslanamayacak kadar az olduğunu söyledi. Aşıların uzun vadeli yan etkisi olmadığını anlatan Tareen, olası yan etkilerin en çok iki ay içinde ortaya çıkacağını belirtti.
mRNA aşılarının yeni olmadığını ve 2008’den bu yana denendiğini söyleyen Tareen, şu an için üçüncü doz aşının bir zorunluluk olarak açıklanmadığını belirterek, “ama bazı faktörler bunu zorunlu kılabilir” şeklinde konuştu. Tareen, Delta varyantının baskın olduğu ve Sinovac, Sinopharm ve Covaxin gibi inaktif aşıların kullanıldığı yerlerde üçüncü doz aşı olmanın mantıklı olacağını ifade etti.
Bilim karşıtı argümanlar
Aşı karşıtlarına mesajı sorulan Tareen, bu noktada aşı tedirginleri ile aşı karşıtlarını birbirinden ayırmak gerektiğini ifade etti. “Bazı insanların aşıdan tedirgin olmaları normal ama aşı karşıtlığı tamamen farklı bir şey. Benim aşı karşıtlarına söyleyecek bir sözüm yok, çünkü onlarınki tamamen bilim karşıtı argümanlar” diyen Tareen, öte yandan aşı tedirginlerini, kendilerinin ve sevdiklerinin sağlığını korumak istedikleri için anlayabildiğini söyledi.
Aşının riskleri sokağa çıkmaktan daha az
Konuşmasına “İnsanlar şunu anlamalı, aşının riskleri sokağa çıkmaktan daha az. İnsanlar sokağa çıktıklarında çok daha büyük riskler alıyorlar her gün” diye devam eden Tareen, emniyet kemerleri ilk çıktığında çok sayıda insanın buna da karşı çıktığını şu sözlerle anımsattı:
“İlk emniyet kemerleri çıktığında buna karşı bir sürü insan vardı. Kimileri kemerler daha tehlikeli dedi. Ancak çok ender durumlarda kaza geçirip emniyet kemeri yüzünden [arabadan sağ] çıkamayanlar olsa da bunlar çok ender durumlar.”
İki ay içinde ortaya çıkar
Aşıların uzun dönem yan etkileri konusundaki bir soru üzerine Tareen, bunun halk arasında yanlış anlaşılan bir konu olduğunu kaydetti.
Aşıların endişe yaratan tüm yan etkilerinin iki ayda ortaya çıkacağını dile getiren Tareen, yeterli veri toplanana kadar çalışmalar sürse de, zorunlu takip sürelerinin 2 ay üzerinden belirlendiğini dile getirdi.
Virolog Tareen, aşılarla ilgili uzun dönem takiplerinin her zaman yapıldığını ancak bunun uzun dönemde bir yan etki ortaya çıkacağı anlamına gelmediğini anlattı.
MRNA aşıları 2008’den beri deneniyor
Yeni tip aşı olarak anılan mRNA aşılarının da aslında 1990’lardan beri geliştirildiğini dile getiren Tareen, bu aşıların 2008’den beri insanlar üzerinde denendiğini söyledi.
Hangi aşıyı bulursanız onu olun
“Kim hangi aşıyı olsun?” sorusuna yanıt olarak “Sizin bu durumunuz varsa şu aşıyı olun, bu durumunuz varsa şu aşıyı olun demek mümkün değil” diyen Tareen, “hangi aşıyı bulursanız olun” şeklinde devam etti.
Kendisinin de gittiği aşı merkezinde o gün bulunan aşıyı olduğunu dile getiren Tareen, şu hastalığım var hangi aşıyı olayım sorularına yanıt olarak hangi aşıya ulaşabilirseniz onu olun yanıtını verdiğini belirtti.
Tereen, öte yandan oldukları aşının ilk dozu epinefrin iğnesi gerektirecek çok ciddi alerji etki yaratan kişilere aynı aşının ikinci dozunun önerilmediğini de anımsattı.
Ciddi hastalığı önleyebiliyor
Sinovac aşısının varyantlar karşısındaki etkisi ve üçüncü bir doz mRNA aşısı yapılması gerektiği yönündeki açıklamalarla ilgili görüşü sorulan Tareen, “Aşıların amacı ciddi hastalığı önlemek ve Sinovac da ciddi hastalığı önleyebiliyor. O yüzden Sinovac olmuş insanlar da ciddi hastalık riskini azaltmış oluyor” dedi.
Üçüncü doz çıkarsa olun
Sinovac aşısı olmuş kişilerin de delta varyantı kapabileceğini ancak önemli olanın hastalığı ağır şekilde geçirmemeleri olduğunu dile getiren Tareen, “İlla üçüncü doz şart diye bir şey henüz yok” dedi.
Bazı ülkelerde üçüncü dozların yapılmaya başlandığını da kaydeden Tareen, bunun o ülkelerdeki hükümetler ve bilim insanlarının kararı olduğunu dile getirdi.
“Üçüncü doz şart değil ama bazı faktörler bunu zorunlu kılabilir” şeklinde konuşan Tareen, bunun nedenini şöyle açıklıyor: “mesela Delta varyantının baskın olduğu yerlerde ve inaktif aşılar Sinovac, Sinopharm veya Covaxin olan yerlerde üçüncü doz hakkı çıkmışsa, üçüncü dozu olmak özellikle bu durumda mantıklı”.
“Üçüncü doz aşı olmakta hatalı bir şey yok. Üçüncü doz olunca ortaya yeni bilinmezler çıkacak diye bir şey yok” şeklinde devam eden Tareen, Hepatit gibi aşıların da üç doz uygulandığına işaret ederek, “Üçüncü doz aşısı çıkarsa ve o ülkede üçüncü doz varsa bence olmakta fayda var. Mesela Amerika’da üçüncü doz hakkı çıkarsa ben de üçüncü doz aşımı olurum” dedi.
TURKOVAC sinovacın hemen hemen aynısı
Turkovac aşısıyla ilgili bir soru üzerine de Virolog Tareen, Turkovac aşısının teknoloji olarak Sinovac aşısıyla hemen hemen aynı olduğunu belirtti. İki aşı arasındaki tek farkın, Sinovac bir kimyasal ile inaktif hale getirilirken, Turkovac’ın ise radyasyon ile inaktif hale getirilmesi olduğunu kaydeden Tareen, “Aralarındaki tek fark bu. Büyük ihtimalle Sinovac gibi etkili olacak diye düşünüyorum” dedi.
Tareen, yerli aşıyı bekleyenlere de seslenerek, “Covid pandemisinde aşı beklemek biraz mantıksız çünkü bekledikçe hem kendileri, hem de aileleri adına riski artırmış oluyorlar” dedi.
Herkes aşısını olsun ve varyantları çok kafasına takmasın
Ardı ardına çıkan varyant haberleriyle ilgili görüşü sorulan Tareen, “Bence insanlar kafalarını çok karıştırmasınlar. Herkes aşısını olsun ve varyantları çok kafasına takmasın” dedi.
Bazı haber kanallarının korkuyu kullanarak reyting elde etmeye çalıştığını ifade eden Tareen, “Varyant haberleriyle çok kafalarını karıştırmasınlar aşılarını olsunlar ve mantıklı tedbirlere devam etsinler” diye konuştu.
Virüslerin sürekli mutasyon geçirdiğini bu nedenle varyantların her zaman olacağını anlatan Tareen, pandeminin başlangıcından bugüne kadar yüzbinlerce mutasyon çıktığını, bilim insanlarının özellikle takip edilmesi gereken mutasyon ve varyantları isimlendirdiğini ifade etti.
“Delta da bunlardan biri, bu geçecek, başka bir tane gelecek” diyen Tareen, pandemi ile mücadele için aşılanma ve mantıklı tedbirlerle devam edilmesi gerektiğini dile getirdi
**
Kamuda mesai başlıyor
Kurban Bayramı ile 20 Temmuz Barış ve Özgürlük Bayramı’nın birlikte kutlandığı geçen haftanın tek iş günü olan 19 Temmuz’un idari tatil verilmesiyle 9 güne çıkan bayram tatili sona erdi. Bakanlar Kurulu’nun 19 Temmuz’u idari tatil vermesiyle 17 Temmuz’da başlayan 9 günlük bayram tatili nedeniyle elzem hizmetler dışında kapalı olan kamu daireleri, kurum ve kuruluşları ile belediyelerde bugün yeniden iş başı yapılacak.
**
