Bankacılıkta piyasa disiplinin sağlanması ve mali hesap verilebilirlik adına banka bilanço ve kar-zararları periyodik şekilde yayımlanmaktadır. Böylelikle arzu ettiğiniz banka yada sektör hakkında mali verilere ulaşmak, değerlendirme yapmak, performans ve verim analizleri yapmak son derece mümkündür. Ancak Belediyeler, diğer benzeri kamu kuruluşlarında ve reel sektörde şu an öyle bir zorunluluk olmadığından dolayı değerlendirme süreçleri genellikle subjektif şekilde yapılmakta ve mali yapıyla ilgili büyük resim görülememektedir. Seçimler yaklaştıkça piyasada ortaya çıkan iddialar konuşulurken gerçekçi değerlendirme yapılması için mali tablolara ihtiyaç duyulduğunu düşündüm. Bunun üzerine, Belediye Meclis Üyesi Sn. Onur Olguner Lefkoşa Türk Belediyesinin Mali şubesi tarafından hazırlanan mali tabloları tarafıma iletti. Dolayısıyla, internette yayımlanmayan tablolar üzerinden objektif şekilde mali analiz yapma ve sizinle paylaşma fırsatım oldu.
Gelir – Gider Dengesi:
Aşağıdaki yıllık kıyaslamalı mali tablolar üzerinden yatay ve dikey analizler yaptığımızda, belediyemizin gelirlerinin neredeyse yarısının vergi ve ücretlerden, diğer yarısına yakın kısmının ise devlet katkılarından geldiğini, giderlerinin % 60,53’ünün ise personel giderlerinden meydana geldiğini gözlemliyoruz. Gelir ve gider dengesi gözetildiğinde ise 2016 yılında başa baş bir bütçe sergilenirken, 2017 yılında ve 2018 yılı tahminlerinde 10 – 11 Milyon arası özkaynak geliri sağlaması söz konusudur. Toplam gelirleri 2 yılda % 59,02 oranında artarken, personel gelirlerinin % 49,70 oranında daha az bir oranla artması pozitif gelirin sağlanmasına olanak sağlamıştır. Artmakta olan borçları dikkate almazsak, Belediye bilançosunun mali disiplini bulunduğunu ve devlet katkılarıyla birlikte giderlerini karşılayacak seviyede olduğunu söyleyebilirdik.
Borçların Artması:
Ancak, belediyemizin artan borç miktarları pasif kalitesini ve mali disiplini bozan bir tablo karşımıza çıkarmıştır. Bu itibarla, 2014 yılında 158 Milyon TL olan borç stoku 15 Mayıs 2018 tarihinde % 20,89 oranında artarak 191 Milyon TL’ye tekabül etmiştir. Tabloda görebileceğimiz üzere borçların çoğunluğunun TL cinsinden olduğu için söz konusu artışta kur artışının etkisi yok denecek kadar azdır. Yaklaşık olarak 4 yıllık zaman zarfında borç miktarı artarken, borcun yalnızca kompozisyonu değişmiştir. Keza bankalara, esnaf ve müteahhitlere olan borçlar azalırken, devlet kurumlarına olan borçların artmasıyla genel borç stoku 191 Milyon TL seviyesine tırmanmıştır. Diğer bir deyişle, reel sektöre ve bankalara olan borçlar pasif giderlerinden karşılanarak ödenir hale getirilirken, devlete olan borçlar ötelenmiştir. Vergi dairesinden yılbaşında yapılan açıklamaya göre Belediyelerin borçları taksitlendirilmiş, ancak sadece Akıncılar, Girne, Yeniboğaziçi, Beyarmudu ve Paşaköy belediyeleriyle mutabakata varılmıştır. Borcu taksitlendirilen belediyeler incelendiğinde en büyük borcun 336 Bin TL ile Lefkoşa Türk Belediyesine ait olduğu gözlemlenmiştir.
Personel Verimliliği:
Personel verimliliğinin analiz edilmesi amacı ile diğer şehirlerle kıyaslama analizi yapılmıştır. Maalesef, Güney Lefkoşa Belediyesinin mali raporlarının yayımlanmadığından dolayı en uygun kıyaslama yapılacak şehir yerine, sayıştay raporlarında mali tabloları bulunan İzmir ve İstanbul şehri analize dahil edilmiştir. Bu bağlamda 3 şehirde de personel sayısının personel giderleri toplamına uyumlu olduğu yani, personel maliyetlerinin neredeyse aynı gözlemlenmiştir. Fakat, resmi verilere göre personel sayısının toplam nüfusa oranında Türkiye’de kişi başına 0,10 belediye personeli düşerken, Lefkoşa’mızda bu oran kişi başına 1,5 personel olarak yansımakta ve toplam gelirlere oranla personel sayısının diğer şehirlere nazaran 10 kat fazla kalmakta olduğu müşahede edilmiştir.
