Aliye Ummanel, 2017’de devraldığı Lefkoşa Belediye Tiyatrosu (LBT) Genel Sanat Yönetmenliği görevini devrederken, görevde bulunduğu dört yılı değerlendirdi.
Ummanel, “Kıbrıs Türk Tiyatrosu’nun son kırk yılının belki de en önemli damarı olan bu kurumun sanat yönetimini ikişer yıllık iki dönem boyunca sürdürdüm. Önümüzdeki günlerde tiyatromuzu yeni bir görev değişimi bekliyor, benden sonra görevi devralacak arkadaşıma şimdiden başarılar dilerim” dedi.
“Görevimin sonuna gelirken, bu zamana ve toplumumuza sorumluluğum gereği, iki dönem boyunca nasıl bir sanat yönetimi düşüncesiyle hareket ettiğimi anlatmayı gerekli buluyorum” diyen Ummanel, önünde ya ‘statükoyu olduğu gibi korumak ya da gelişmeye devam etmek’ şeklinde iki seçenek olduğunu, bir sanat kurumunun ikinci yolu seçmesi gerektiğini, kendisinin de bu düşünceyle hareket ettiğini ifade etti.
Ummanel sözlerini şöyle sürdürdü:
Bir sanat kurumu, ikinci yolu seçmelidir. İlki zaten gerilemeyi beraberinde getirir. Bu düşünceyle henüz başında bulunduğum dönemi bir “kabuk değiştirme” dönemi olarak niteledim. Köklerimize tutunarak, karakterimizi koruyarak, ancak hücrelerimizi yenileyerek, gençleşerek, tazelenerek daha uzun ve bir o kadar nitelikli yaşayabilmek için kabuk değiştirmek. Tıpkı bir insanın yaşamının bu aşamasında olması gerektiği gibi bu sanat kurumunun unsurlarının da yaşamın bu aşamasında konfor alanından çıkması, bazı riskleri alması, yeniye doğru daha cesur olması gerektiğine inandım. Oyunculuk, tasarım, dramaturji, teknik alan, seyirci… Bütün unsurlarda bir tazelenmeye ihtiyaç duyduğumuzu düşündüm. Bu nedenle iki yıllık görev süremde yeni bir sahne olanağı yaratmak, henüz birlikte çalışılmamış bir konuk rejisörle çalışmak, yeni sanatsal bağlantılar kurarak yoldaşlarımızı çoğaltmak, sahnelenecek oyunlarda yeni metinler yaratmaya öncelik vermek, seyirci yelpazesini genişletmek ve genç seyirciye ulaşmak, gençler ve çocuklarla yaptığımız çalışmaları geliştirmek gibi hedefler belirledim.
Kapasite arttı
Bu doğrultuda öncelikle Bandabuliya Sahnesi’ni Lefkoşa Belediye Tiyatrosu Başkanı Mehmet Harmancı’nın da desteğiyle hayata geçirdiklerini ifade eden Ummanel, böylelikle hem şehre hem de tiyatroya bir sahne daha sağladıklarını kaydetti. Ummanel, Bandabuliya Sahnesi’nin açılmasıyla, “oyuncuların konfor alanından çıktığını ve bu ilişkide yeni olanı deneyimlediğini”, “daha önce ulaşılmayan seyirci kesiminin de seyirci yelpazesine katıldığını”, “Temsil sayısının önemli oranda artırılabildiğini”, ve “bu sahnenin açılışında Karagöz gölge oyununa da sahip çıkıldığını” belirtti.
Ummanel, “2017-2018 sezonunda hayata geçirdiğimiz hedeflerle salon ve seyirci kapasitemizi artırmış ve bir düzen oturtmuş olduk. Böylece 2018-2019 sezonunda iki salonda ve turnelerde toplam dört oyunla 200 günde 100 temsil gibi bir rakama ulaşabildik ve seyirci sayımızı büyük bir oranda artırabildik; 5000 seyirciye ulaştık. Bu sezonda aylık programlar yayınlamaya başladık ve onları Lefkoşa’da seyircimize ulaşabileceğimiz mekânlarda dağıttık; bu programlarla seyircimize aylık ortalama 18-20 (Nisan ayında 23) temsille ulaşabildik” dedi.
Yeni metinler yazıldı
Aliye Ummanel, İzel Seylani tarafından yazılan ve yönetilen “Karagöz Sihirli Sebzeler: Bir Bandabuliya Meselesi”, Hatice Tezcan tarafından yazılan ve yönetilen çocuk oyunu “Tilki ile Kirpi” gibi eserlerin bu dönemde Kıbrıs Türk Tiyatrosu oyun dağarcığına kazandırılan yeni metinler olduğunu belirtti.
Ummanel, ayrıca şair Fikret Demirağ’ın şiirlerinden Yaşar Ersoy tarafından kurgulanan ve yönetilen “Hüzün Ana ve Çocukları” oyununu sahneleyerek edebiyatı bu kıymetli şiirleri de tiyatro dağarcığına katarak seyirciye ulaştırdıklarını aktardı.
Ummanel, değerlendirmesine şöyle devam etti:
Bu sezonla beraber çocuk ve gençlik tiyatrosu çalışmalarımız bu alanda donanımlı arkadaşlarımızın çalışmalarıyla geliştirildi ve çalışma grupları sayısı ikiden dörde çıkarıldı. Bu alanda yaptığımız değişiklikle hem çocuklar ve gençlerin gelişimine daha fazla katkıda bulunmak hem de onlarla bağlarımızı güçlendirmek amacını taşıdık. Bunun yanında, bu sezonda bir ilki gerçekleştirerek şubat ayını çocuklar ve gençlere ayırdık. Onlara yönelik bir program düzenledik ve iki sezon boyunca şubat ayında bu programı uyguladık. Sezonun sonundaysa yine 1 Haziran Dünya Çocuk Günü’nde Deniz Çakır ustamızın yazıp yönettiği bir oyunu, “Gerçeği Arayan Can-Dost” oyununu çocuk ekibimizle sahneledik.
Özetle, 2018-2019 sezonu sonunda iki yetişkin, iki çocuk oyunuyla yurt içi, yurt dışı turneler, çocuk tiyatrosu gençlik tiyatrosu çalışmaları, iki sahnede temsillerle bir ayda 23 temsil, bir sezonda 100 temsil gibi bir rakama ulaşarak seyirci sayımızı artırdık, nitelikli oyunlar ve eğitim çalışmalarıyla toplumun her yaştan kesimine ulaşmaya çalıştık.
Salgın tiyatroyu da etkiledi
Coronavirüs salgının tüm dünyada olduğu gibi ülkede de tiyatro çalışmalarını olumsuz etkilediğine değinen Aliye Ummanel, şunları söyledi:
Bu zorlu dönem içerisinde, tüm dünyada ve ülkemizdeki sanatçılar gibi bizler de sesimizden, soluğumuzdan olduk. Var olabilmek, devam edebilmek, sanatımızı kendi kişiliğinde devam ettirebilmek için yollar aradık. Koşullar mümkün kıldığında provalarımıza yeniden başladık, bir araya gelememe gibi fiziki imkânsızlıklarla karşılaştığımızdaysa evlerimizden çalıştık. Bu arada dijital arşivimizi geliştirdik, seyircimize, toplumumuza ve kendimize moral amacıyla, bağımızı taze tutabilmek kaygısıyla oyunlarımızı yayınladık. Bu dönem içerisinde, tarafımdan pandemi koşullarında sanatımızı devam ettirebilme kaygısıyla yazılıp yönetilen ve yine yaşadığımız zamanın politik koşullarından hareketle hayat bulan “Kapalı” oyunu prömiyerini canlı yayınla salonumuzdan yayınladık. Bu vesileyle de bir ilki daha hayata geçirmiş olduk.
Dört yıl birçok oyun
Dört yılın pandemi dönemi dışında kalan iki buçuk yıllık evresinde Antalya Şehir Tiyatrosu, Bursa Nilüfer Belediyesi Tiyatrosu, Ankara Devlet Tiyatroları Küçük Hanımlar Küçük Beyler Tiyatro Festivali, Theater28 3. Berlin Tiyatro Festivali’ne turneler gerçekleştirdiklerine vurgu yapan Ummanel, dört yılda sergilenen oyunları şöyle sıraladı:
İki Kişilik Hırgür, yazan Eugene Ionesco, yöneten Nehir Demirel,
Karagöz Sihirli Sebzeler: Bir Banabuliya Meselesi, yazan ve yöneten İzel Seylani
Bir Orman Masalı, yazan ve yöneten Deniz Çakır
Hayalet Kumpanya, yazan Anton Çehov, kurgulayan ve yöneten Yiğit Sertdemir
Hüzün Ana ve Çocukları, yazan Fikret Demirağ, kurgulayan ve yöneten Yaşar Ersoy
Tilki ile Kirpi, yazan ve yöneten Hatice Tezcan
Gerçeği Arayan Can-Dost, yazan ve yöneten Deniz Çakır
Öksüzler, yazan Dennis Kelly, yöneten Aliye Ummanel
Doğanın Çığlığı, gençlik tiyatrosu ortak yapımı
Biedermann ile Kundakçılar, yazan Max Frisch yöneten Nehir Demirel (Pandemi nedeniyle prömiyeri gerçekleştirilemedi.)
Kapalı, yazan ve yöneten Aliye Ummanel
Sahnelenecek metin seçimlerinde LBT ve topluma karşı taşıdığı sorumlulukla, belli bir niteliğin arayışında olduğunu kaydeden Ummanel, görev yaptığı dönemde oluşturulan repertuvar kurulundaki arkadaşlarına emek ve görüşlerinden dolayı teşekkür etti. Ummanel, dört sezonun sonunda, artırılan sahne ve seyirci sayısıyla beraber, Kıbrıs Türk Tiyatrosu oyun dağarcığına katılan metinlerin (Karagöz Sihirli Sebzeler, Tilki ile Kirpi, Kapalı) özellikle önemli olduğuna inandığını vurguladı.
Meslektaşlarıma teşekkür ederim
Ummanel, “Görevime başlarken ekip arkadaşlarımla paylaştığım düşüncelerin, bu doğrultuda dile getirdiğim hedeflerin hayata geçmiş olmasının huzurunu yaşıyorum” dedi. Aliye Ummanel, “Bunların hayata geçmesinde görev alan, çalışan, katkıda bulunan ekip arkadaşlarıma, Kültür Sanat Şube Amiri Kıymet Karabiber’e, şehrimize yeni bir sahne kazandırmanın önemine, gereğine ilişkin inancımızı destekleyen Başkan Sayın Harmancı’ya teşekkür ederim. Lefkoşa Belediye Tiyatrosu’nu kuran, toplumumuzla buluşturan ve bu kurumu toplumumuza ait kılan ustalarımıza, benden önce bu görevi sürdürmüş, benden sonra sürdürecek meslektaşlarıma teşekkür ederim. Bütün emeğimiz artık toplumumuza ait olan LBT’nun geleceğe hakkıyla taşınması yönündedir” ifadelerine yer verdi.
Taze kana ihtiyaç var
Bundan sonra yapılması gerekenlere de değinen Ummanel, LBT kadrosuna genç oyuncuların ivedilikle kazandırılması gerektiğine vurgu yaptı.
“Lefkoşa Türk Belediyesi için son iki dönemde istihdam yapılmama duruşu tiyatromuzu olumsuz etkilemektedir. Kırk yaş ortalamasının üzerinde olan bu tiyatro acilen taze kana ihtiyaç duymaktadır” diyen Ummanel aksi halde, LBT’nin geleceğinin tehlikeye gireceğini belirtti.
Ummanel ayrıca, Belediye yasasıyla yönetilen tiyatro için gerekli yasal düzenlemelerin yapılması, idari adımların atılması ve adil, saygıya dayalı, huzurlu, bir çalışma ortamının yaratılmasına ihtiyaç duyulduğunu da kaydetti.
Ummanel Lefkoşa Belediye Tiyatrosu binasının tadilat ihtiyaçlarının karşılanmasına ihtiyaç duyulduğunun da altını çizdi ve pandemi döneminde uygun koşulların bulunmayışının faaliyetlerine olumsuz yansıdığını belirtti.
Aliye Ummanel sözlerini “Kırk yıllık geçmişi ve yürekten diliyorum ki çok daha uzun bir geleceği olan bu tiyatronun serüveninde dört yıl kadar mütevazı bir zamanda Genel Sanat Yönetmeni olarak emek verdim, tüm dileğim bu emeğin Lefkoşa Belediye Tiyatrosu’nun geleceğine katkıda bulunabilmesi yönündedir” diyerek noktaladı.
