Ufuk ÇAĞA

Kamuoyunda askerliğin kısaltılması yönünde yoğun tartışmalar yaşanırken, anayasada yapılması öngörülen değişiklikte, vijdani ret hakkı tanınarak, askerliğin sivil kamu görevi şeklinde yapılmasına fırsat veriliyor.

Anayasa’da “Hiç kimse vicdanına, kanaatlerine ve dini inançlarına aykırı olması halinde yurt ödevini askerlik hizmeti şeklinde ve silahlı kuvvetlerde yapmaya zorlanamaz” şeklinde değişiklik öngörülüyor.

Haziran ayında yapılacak yerel seçimlerde, anayasadaki bazı maddelerin değişimi için referandum yapılması kararının ardından ilgili komite bu konudaki çalışmalarına hız verdi.

Yapılması düşünülen değişiklikler arasında, kamuoyunda tartışma konusu olan vijdani ret’le ilgili düzenlenmede, askerliğin sivil kamu görevi olarak da yapılması öngörülüyor.

Anayasa’daki maddelerin düzenlenmesi ile ilgili olarak kurulan özel ve geçici komitenin başkanlığını yapan Cumhuriyetçi Türk Partisi–Birleşik Güçler (CTP-BG) milletvekili Asım Akansoy, referanduma sunulması düşünülen değişikliklerle ilgili Diyalog’a bilgi verdi.

Grupta her partiden temsilci var

Akansoy, Komite olarak Anayasa, seçim ve halk oylaması yasası, siyasi partiler yasası ve meclis iç tüzüğü yasaları ile ilgili çalışmalar yapacaklarını, çalışmalara siyasi partiler yasası ile başladıklarını, ancak bu yasayı tam olarak tamamlamadan geçmiş dönemde çalışması yapılan meclis iç tüzüğü yasasını ele alarak tamamladıklarını belirtti.

Haziran ayında referanduma sunulması düşünülen değişiklik maddeleriyle ilgili bilgi veren Asım Akansoy, başkanlığını CTP/BG milletvekili Tufan Erhürman’ın yaptığı ve DP/UG milletvekili Ergün Serdaroğlu, UBP milletvekili Ersan Saner ve TDP milletvekili Mehmet Çakıcı’nın da yer aldığı bir anayasa hazırlık grubunun kurulduğunu söyledi. Anayasada düşünülen düzenlemelerle ilgili çalışmaların burada yapıldığını kaydeden Akansoy, burada görüşülen konuların daha sonra özel ve geçici komitenin önüne geldiğini anlattı.

   Akansoy, Anayasa’daki değişiklikle ile ilgili yapılan çalışmaların şu anda taslak olduğunu, çalışmaların önce komitede onaylanacağını ve daha sonra genel kurula gideceğini söyledi.

“Vicdani ret maddesi önemli”

Akansoy, yurt ödevi ile ilgili değişiklik düzenlemenin şu şekilde olacağını söyledi;

“Hiç kimse vicdanına, kanaatlerine veye dini inançlarına aykırı olması halinde yurt ödevini askerlik hizmeti şeklinde ve silahlı kuvvetlerde yapmaya zorlanamaz. Vicdanına, kanaatlerine ve dini inançlarına aykırı olduğu için yurt ödevini askerlik hizmeti ve silahlı kuvvetlerde yapmayacak yurttaşların bu ödevi hangi şekilde yapacağı ve yapmış sayılacağı yasa ile belirlenir. Yasa ile vicdani ret hakkını kullananlar cezalandırılamaz. Vicdani ret hakkını kullananların yapacağı sivil kamu hizmeti askerlik hizmetinden en fazla 3/1 oranında fazla olabilir”.

Anayasada değişikliği düşünülen maddeler şöyle:

Madde 10: Temel hakların niteliği ve korunması ile ilgilidir. Özellikle insan onuruna vurgu yapılan bu madde değiştirilerek çok daha çağdaş ve insan haklarına uygun bir hale getirilecek.

Madde 11: Temel hak ve özgürlüklerinin özü ile sınırlandırılması ile ilgilidir. Şu anda anayasada yer alan bu konu ile ilgili maddede bazı sorunlar tesbit edildiğinden, bu madde daha özgür, daha çağdaş ve temel haklara çok daha fazla vurgu yapan bir madde olarak önerilecek.

Madde 12: Temel haklar bağlamında bir maddedir. Bu maddede ülkede yaşayan azınlıklarla ilgili eksiklik tesbit edildiğinden bir “a” bendi ilave edilerek ülkede yaşayan azınlıkların haklarının da anayasamızda yer alması sağlanmış olacak.

Madde 15: Hayat ve vücut bütünlüğü hakkı ile ilgilidir. Bu madde ölüm cezası ile ilgilidir ve yapılan çalışmalar ölüm cezasının kaldırılması ile ilgili düzenlemeleri içermektedir.

Madde 4/74: Yurt ödevi ile ilgili maddedir. Bu madde vicadani ret hakkı ile alakalıdır ve şu andaki anayasa maddesi yurt ödevini silahlı kuvvetlerde yapmaya indirgiyor. Yapılan çalışma ile yurt ödevi her yurttaşın hakkı ve ödevidir ve yasa ile düzenlenir şeklinde önerilecek.

Madde 76: Dilekçe hakkı ile ilgilidr. Bu maddede de eksik görülen bazı husularda değişiklik ve düzenlemeler yapılıyor.

Madde 81: Bu maddede Cumhuriyet Meclisinin daha aktif, daha üretken çalışabilmesi için düzenlemeleri içeriyor. Şu anda Meclis üye tam sayısının salt çoğunluk ile toplanır ve yine toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alabilir. Düşünülen düzenleme ile Meclis, üye tam sayısının 3/1 ile toplanabilecek ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alabilecek. Ancak uluslararası güvenlik, bütçe gibi önemli konularda bu düznelemeye sınırlama getirilecek.

Madde 84: Yasama dokunulmazlığı ile ilgilidir. Milletvekillerinin kürsü dokunulmaslığı dışında herhangi bir suça maruz kalmaları halinde uygulanacak düzenlemeyi içerir.

Madde 85: Milletvekilliği ile bağdaşmayan görevlerle ilgilidir. Milletvekillerinin 2’inci bir iş yapmaları ile ilgili bir madde bulunmasına rağmen muğlakta olması nedeniyle yeniden düzenleniyor.    Yeni düzenleme ile milletvekillerinin kamuda veya özel sektörde gelir elde etme veya gelir getirici iş yapmaları konusunda net düzenlemeler yapılıyor.

Madde 114: Yüksek Denetim Denetçisi (Ombudsman) ile ilgili maddedir. Bu maddede Ombudsman seçimi ile ilgili demokratik bir düzenleme yapılıyor.

Madde 143: Yüksek Mahkeme ile ilgilidir. Yüksek Mahkemenin oluşumu ve görev bölümü ile ilgili düzenlemeler yapıldı.

“Hükümet programında yer alan ilk dosya”

Anayasada düşünülen söz konusu değişikliklerin CTP/BG olarak önerdikleri ve hükümet programında yer alan ilk dosya olduğunu kaydeden Akansoy, bu maddeler dışında da değişikliklerin olabileceğini söyledi.

Zamanın sınırlı olması nedeniyle çok ağır maddelerin değişikliğinin gündeme getirilmediğini ifade eden Akansoy, ilgili maddelerin biri dışında mutabakat sağladıklarını kaydetti. Anayasa değişiklerinin tüm dünyada olduğu gibi sıkıntılı süreçlerden geçerek yapılabildiğini anlatan Asım Akansoy, bu maddelerin kamuoyunda da yeteri kadar tartışılması gerektiğini vurguladı.

Meclis tatili bir ay kısalıyor

Hazırlanan değişiklik taslağına göre Ekim ayının ilk iş günü açılan Cumhuriyet Meclisi Eylül ayının ilk iş günü açılacak. Yine şu anda mecliste siyasi partilerden grup kurabilmek için istenen 5 milletvekili sayısı da 3’e düşürülüyor

Meclisin daha üretken çalışabilmesi için gerekli düzenlemeleri yapmaya çalıştıklarını belirten Akansoy, meclisin daha verimli çalışması konusunda halkın da daha sorgulayıcı olması gerektiğini kaydetti.

Basının da Meclis’e sadece genel kurul olarak bakmaması gerktiğini, mecliste kimlerin hangi komitelerde yer aldığını, bu komitelerde nelerin yapıldığını, kimlerin ne kadar katkı koyduğunu sorgulaması ve vatandaşı bilgilendirmesi gerektiğini sözlerine ekledi.