Ömer KADİROĞLU

‘Coronavirüs’ salgınının başlamasından bu yana dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Kuzey Kıbrıs’taki işletmeler de ciddi bir kriz yaşadı. Ancak Kuzey Kıbrıs’ta pandemi krizine bir de dövizdeki artış eklenince, krizin boyutu daha da büyüdü. Pandemi öncesinde ülkenin önde gelen sanayi üreticileri dahi ‘kapanma noktasında’ olduğunu söylüyor.
Diyalog muhabirinin görüşlerine başvurduğu sanayi bölgesindeki üretici firmaların yetkilileri, seçimlerden sonra işbaşına gelecek olan hükümetin önceliği ekonomiye vermesini istedi. Bazı konularda çok hızlı kararların alınması gerektiğini belirten sanayiciler “doğru kararlar alınırsa kurtuluş şansı olabilir” dedi.
Sanayiciler ‘2020 yılında başlayan ve hala devam eden Pandemi sizi nasıl etkiledi? Yıllık gelir kaybınız ne karadır? 23 Ocak seçimlerinden sonra iktidara gelecek hükümetten beklentiniz nelerdir? sorularına şu cevapları verdi: 

Ne dediler…?

Özel Denizalp (Alu Den Aluminyum)

“Pandemiden sonra tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de iş açısından bayağı düşüş oldu. Dönem dönem kapandık ve tekrar açıldık. Bu yetmezmiş gibi dünyada tüm ham maddelere yaklaşık olarak yüzde 60 oranında dövize bağlı bir artış geldi. Bu artışla birlikte fiyatlara TL bazında gelen artış yüzde 100’ü geçmiştir. İnşaat sektöründe çalıştığımız için büyük bir kriz ortaya çıkmıştır. Bir de buna TL bazında kredi verildiği için KKTC’de yaşayan vatandaşlarımız kredi alamadığı için işlerimizde bayağı bir düşüş vardır. İki yıldır işlerimizdeki düşüşler devam etmektedir. Dövizdeki artış nedeniyle de devam eden işlerimiz durma noktasına geliyor.” 

Yüzde 40 gelir kaybımız oldu

“Pandemi ve dövizdeki artış nedeniyle yıllık gelir kaybımız yüzde 40’ları geçmiştir. Bundan sonrası için buradaki insanların yaşamına uygun faiz oranları ile krediler verilmesi ile işlerin biraz da olsa düzelebileceğine ve piyasaya bir para akışının olacağına inanıyorum. Asgari ücretin iyi bir noktaya getirilmesi de tüm esnafın işlerinin toparlanmasını sağlayacaktır.”

Umut yeni hükümet

“Seçimlerden sonra iktidara gelecek kişilerin en başta ekonominin düzelmesi ile ilgili adımlar atmasını, uzun vadeli krediler vermelerini bekler halka ve esnafa destek olacak çalışmalar yapmalarını beklemekteyiz.”

Ersoy Olkanlı (Olkanlı Elektrik Müteahhitliği)
 “Pandemi sürecinde özellikle yaşanan kapanmalar nedeniyle bayağı etkilendik. İnşaatlara gidip iş yapamadık. Yaptığımız işlerin de ödemelerini alamadık. Bu kapalılık sürecinde çalışanlarımızı mağdur etmemek adına ödemelerini yapmaya devam ettik. Bu süreç bizi bayağı etkiledi ve etkilemeye devam ediyor. İnşaat sektöründe yurt dışından gelen elektrik malzemelerinde bayağı bir yükseliş oldu. 3 bin 500 Dolar ödediğimiz bir konteyner malzeme için şu anda 12-13 bin dolar ödeme yapmak durumundayız. Bunun zorluklarını yaşamaktayız çünkü iki sene önce verdiğimiz 20 bin Sterlin tekliflerin şu an sadece malzeme maliyeti 20 bin Sterlin’dir. Deyim yerindeyse hayrına işler yapıyoruz. İnşaat sektörü dursa da teklif vermeye devam ediyoruz ancak malzeme fiyatlarının artışı nedeniyle teklif fiyatları yükseliyor ve geri dönüş alamıyoruz.”

Gelirim azaldı

“Sabit bir gelirimiz yok. Bir apartman elektriğini yapıp bitirdiğimizde bize kalan 3 bin Sterlin. Yılda yaptığım işlerden örneğin 25 bin Sterlin kazanıyordum ancak şimdi 10 bine düştü. Yani yıllık yüzde 50 den fazla bir kaybımız vardır.”

Gelecek hükümet sorunları çözmeli

 “İktidara gelecek kişilerden ve oluşacak hükümetten beklentimiz ekonomik sıkıntıların önüne geçmesidir. Sadece memuru değil özel sektör ve esnafı da destekleyen bir tutum içerisinde olmalarını istiyoruz. İlk kapanma sürecinde özel sektöre bin 500 TL ödeme yaptılar ve onu da birkaç ayda aldık. İnşallah gelecek olan hükümet bu yaşananları göz önünde bulundurarak çalışmalarını sürdürürler.”

Oğuz İnan (Altın Makas döşeme ve dizayn)
“Pandemi sürecinde büyük zorluklar çektik. Bu zorlukları hep birlikte aşmak gerekecek. Herkes elini taşın altına koyacak ki düzlüğe çıkabilelim. Bir kapalılık süreci yaşadık ve kapalı olduğumuz halde personelimizi ödemek durumunda kaldık. Ödemelerimizi yapabilmek için ise borçlandık. Hem pandemi hem de dövizdeki artışla birlikte kimse ödeme yapamıyor. İş var ancak kimse ödeme yapamıyor. Ham madde fiyatları ciddi oranda arttı. Bu süreçte bir de eleman bulma sıkıntısı yaşıyoruz. Şu anda ben ve iki oğlumla birlikte işleri yürütmeye çalışıyorum. Bu sıkıntılarla birlikte bir yıl daha dayanabilirim ancak ondan sonra ne olur bilemiyorum.” 

Kapıya kilit vuracağız
“Pandemi sürecinde yıllık bayağı bir maddi ve iş kaybı yaşadık. Meddi olarak ne kadar bir kaybımız olduğunu moralimizi bozmamak için bir hesaplama yapmadım. Bu yılı atlatabilirsek ne mutlu atlatamazsak kapıya kilit vuracağız. Bu kadar büyük bir imalathanem varken iş yapamamaktan dolayı utanıyorum. İleriyi göremiyoruz.”

Özel sektör düşünülmeli
 “İnşallah gelecek olan hükümet esnafı, özel sektörü de düşünür sadece memur odaklı hareket etmezler. Hükümet bundan sonra işleri daha iyi yürütmeleri, hataları, yanlışları görmeleri ve ona göre planlamalar yapmalıdır. Esnafı ve halkı düşünerek çalışmalar yapmalarını beklemekteyiz.”

Cumali Ayman (Ferhat Ayman oto döşeme)
“Salgın nedeniyle ciddi bir iş kaybı yaşadık. Millet de devlet de ne yapacağını bilmiyordu. İnsanlarda para olmadığı için iş yaptırmak istemiyor. Pandeminin ilk başlarında devletten beklentimiz marketlere önlem almalarıydı ancak ne yazık ki her şey iki katına çıktı. Hal böyle olunca halk da alım gücünü kaybetti ve bu da tüm esnafın işlerini olumsuz yönde etkiledi. Pandemi döneminde devlet bizlere bizim paramızla bin 500 lira destek oldu o da kendi İhtiyat sandığımızda biriken paramızdan sağlandı. Esnaf olarak geri ödeyeceğimiz işlerimizin zora girmeyeceği krediler bekledik onu da göremedik. Bizlerin de işleri çok kötü bir duruma girmiş sıkıntılı bir süreç oldu.”

İş kaybı yaşadık
“Bu süreçte yıllık bayağı bir kaybımız olmuştur. Ortalama günde bin lira kazanıyorsak şu an yarısını kaybetmiş durumdayız. Özetle işlerimizin yarısını bu süreçte kaybettik. Bundan sonraki süreçte düşüş devam eden işlerimiz ile ilgili önümüzü göremiyoruz.”
Hükümet halka destek olmalı

 “Esnafın ve halkın derdini dinleyecek siyasiler ve hükümetler istiyoruz. Yeni hükümetten esnafın işlerini geliştirecek kredi ve destek vermelerini istiyoruz. Özel sektör ve esnafın yanında olan idareciler istiyoruz. Halkın isteklerine cevap vermelerini istiyoruz. Yaşanan sıkıntılara önlem almalarını istiyoruz.”