Ömer KADİROĞLU
Tüm dünyada olduğu gibi, Coronavirüs salgını yüzünden Kuzey Kıbrıs’ın hemen tüm sektörlerinde yaşanan kriz giderek derinleşiyor. Çarşı esnafının yanı sıra emlakçılar da krizin etkisiyle satış yapamaz hale geldi. Diyalog’a konuşan ülkemizin tanınmış emlakçı ve müteahhitleri; binlerce öğrenci ve otel çalışanlarının ülkeyi terk etmesi nedeniyle kiradaki daire ve evlerin boş kaldığına dikkat çekti.
  Vatandaşların büyük bir bölümünün krizin etkisi altında kaldığını belirten emlakçılar; mülk satışlarının da büyük ölçüde azaldığını, indirim yapılmasına karşın müşteri bulmakta zorlandıklarını söyledi. Emlakçılara göre; son darbe dövizden geldi. Emlakçılar; dövizin yükselmesiyle birlikte geliri Türk lirası olan vatandaşların mülk alamaz duruma geldiğini kaydetti.

Ne dediler?..

Fatih Bulduk (Bulduk İnşaat)
“Bütün dünya ülkeleri ve insanlık çok ciddi bir süreçten geçiyor. Bu ister istemez insanların psikolojisini ve sağlığını ciddi anlamda etkiliyor. Emlak sektöründe çok ciddi bir geri çekilme oldu. Çok ciddi sayıda insan yurt dışına gitti. Emlak sektöründe kiralık bazda ciddi bir ev açığı meydana geldi ancak Temmuz ayından sonra biraz toparlanma olsa da satış kaleminde ciddi bir düşüş söz konusu. Bu düşüşe sebep insanların belirsizlik korkusu yaşamasından yatırım yapmak istememesinden kaynaklı. Devlet tarafından teşvik ve harç indirimlerinin yanı sıra yabancıların emlak alımında artış sağlamak için çalışmalar yapılsa da oranların düşmesini engelleyemiyor. Pandemi nedeniyle yaşanan düşüşe bir de dövizdeki artış da bizler için dezavantaj oluyor. Belirsizlik her geçen gün artıyor ve bu durum bizleri her geçen gün daha da zora sokuyor. Bu süreç içerisinde müstakil ev ve daire fiyatlarında müşterilerimize yardımcı olabilmek adına düşüşler sağladık ancak bunun dahi bize olumlu geri dönüşü olmamıştır. Ev bakmaya gelen bazı müşterilerimiz de salgın nedeniyle talepleri kalabalıktan uzaklaşmak adına müstakil ev yönünde olmaya başladı. Biz Bulduk İnşaat olarak yüzde 5 ve yüzde 10 olarak indirimler yaparak kolaylıklar sağlamaya çalışıyoruz. Piyasanın yeniden canlanması ve iş yapabilir duruma gelebilmemiz için ağır ilerleyen bürokrasinin hızlandırılması gerekiyor. Tapuda online işlem, KDV oranlarında indirim, katkı harçlarının devamı ve firmalara kredi durumu devam ettirilirse bu krizin arkasının çok daha iyi bir durum olacağını düşünüyorum…”

Nejmi Sıddık (Kumsal Emlak)
“Bu sektörde her şey zincirleme gelmektedir. Bu zincirin en başında da öğrenci gelmektedir. Öğrenci olursa ve ev kiralarsa yatırımcı da kiralık olacak olan evi alır müteahhit işler, müteahhit işlerse 70 farklı sektör işler. Pandemi döneminde öğrenci olmadığı için eski günlere dönüldü ve piyasa durdu. Öğrencinin gelip gelmeyeceği ile ilgili net bir açıklama veya karar yoktur. Bir belirsizlik yaşanıyor ve bu nedenle de piyasa olumsuz etkileniyor. Pandemiden dolayı işlerimizin yüzde 90’ı bitti. Bir öğrencinin Kıbrıs’ta nefes alması demek piyasadaki her sektöre faydası olacaktır. Piyasanın şu anki haliyle durmuş durumunu gören yatırımcı yatırım yapmaktan korkuyor. Bu süreçte önümüzü de göremediğimiz için adımlarımızı atamıyoruz. Döviz aniden patlamadı yavaş yavaş bir artış oldu ve gerçekten şu anda çok yükseldi. Bu nedenle de insanların mal alım satımlardaki pozisyonunu değiştirdi. Şu an birçok müteahhit arkadaşım elindeki evleri bitirmek için uğraşıyor ve hepsi de yeni proje yapmayacaklarını ifade ediyor. Müteahhit pandemi öncesinde hiç böyle değildi. Şu anda önlerini göremedikleri için bir çalışma yapamıyor. İçerisinde bulunduğumuz süreçte emlak fiyatlarında yüzde 25-30 civarında düşüşler oldu. 50 bin liralık daireler 40 bin liraya düştü. Müteahhit ve piyasayı kurtarmak adına devlet bir sistem üzerinde çalışmalıdır. Bu sistem mortgage sistemidir. Devlet faizin yarısını üstlenirse yatırımcılara bir kolaylık sağlamış olup piyasanın yeniden canlanmasını sağlayabilir. Bu sistem uygulanır ve piyasa yeniden canlanırsa hem yatırımcılar hem de müteahhitler projelerini yeniden yapmaya devam edecektir.  Mortgage sistemi KKTC’ yoktur ve uygulanması halinde emlak sektörüne faydalı olacaktır…”

Onur Olgun (Onray Real Estate) 
"Pandemi süreci tüm sektörler gibi emlak sektörünü de etkiledi ve emlak piyasasının seyrini değiştirdi. Bu süreç piyasayı, gerek satışları gerek kiraları etkiledi. Özellikle müstakil evlere talebi arttırdı. Daire fiyatlarında düşüşlere sebep oldu. Kiralık dairelerde talebin ciddi azalmasından kaynaklı kira ücretlerinde düşüşler oldu. Eğer öğrenciler de gelmezse kira ücretlerinde daha fazla düşüşler olabilir. Dövizin yükselmesi yaşadığımız bu pandemi sürecinde sektörü, maliyetleri ve üreticiyi etkileyen bir durum. Bu dalgalanmalar vatandaşı güvende hissettirmeyeceği için yatırım yapmasını etkileyen bir durum oluşturuyor. Bununla beraber dalgalı kurun sadece alıcılar için değil, inşaat sektörü içinde oldukça güç durumlara yol açtığını söylemek mümkün. Pandemi süreci sıfır 2+1 dairelerde 5 bin STG ile 7 bin STG arasında düşüşlere sebep oldu. Müstakil evlere ciddi talep oluşmasından da dolayı müstakil ev fiyatları çok etkilenmedi. Şu an içinde bulunduğumuz pandemi sürecinde piyasanın canlanması için konut kredisinin uzun vadeli ve düşük faizli borçlanma imkanının sağlanması gerekiyor. Devletimizin katkılarıyla bu koşullar oluşursa vatandaşı yatırım yapmaya ve ev sahibi olmaya teşvik edecektir."