Çiğdem AYDIN

   Elektrik Kurumu, kazanlardaki patlama gerekçesiyle 1 Ocak’tan itibaren Güney Kıbrıs’tan elektrik almaya başladı. KIB-TEK Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim’in, Diyalog’a yaptığı açıklamaya göre; kazanların tamiratı henüz tamamlanmadığı için, güneyden elektrik temini 16 Şubat’a kadar devam edecek.

   Rum tarafı, kuzeye verilen elektrik akımı için yüzde 18 oranında KDV’nin yanı sıra her kilovat saat için 2 Euro da Yenilenebilir Enerji Vergisi talep ediyor. Cephanelik patlaması döneminde Rum tarafına elektrik veren KIB-TEK’in, hesaplaşma döneminde KDV talep etmediğini itiraf eden İsmet Akim “peki siz neden ödüyorsunuz?” sorusuna “Yeşit Hat Tüzüğü bunu öngörüyor” yanıtını verdi.

KIB-TEK Yönetim Kurulu Başkanı İsmet Akim Diyalog muhabirinin sorularına şu yanıtları verdi: 

Soru: 1 – 15 Ocak dönemini kapsayan elektrik alımı için, Güney Kıbrıs’a 50 bin dolar ödüyorsunuz. Aldığınız elektriğin kilovat saati kaça gelir?

Yanıt: “Ödeyeceğimiz rakam, kilovat saat (KWS) olarak değil. Bir protokol imzaladık ve protokolde ödeme koşulları orada belirtildi. Güney’den aldığımız elektriğin ücretini, yakıt gramajı, iletim kaynakları da hesaplanarak ödenecektir. Yani, biz, Güney Kıbrıs’tan aldığımız enerjiyi, en çok enerji tüketimi olduğu zaman diliminde alıyoruz. Normalde, pik saat diliminde aldığımız elektriğe kilovatsaati 20 ile 30 cent arası ödememiz gerekirken, bunu protokol gereği o saat dilimlerinde enerji üretmek için harcadığımız yakıt miktarına göre düzenleniyor. Kısacası, enerji fiyatı üretim maliyetiyle ilgilidir. Depoda bulunan akaryakıtın ton başına harcanması ile hesaplanıyor. O da değişken olabiliyor. En çok arz olan vakitlerde karşılıklı enerji alışverişi yapıyoruz.”

Soru: Ödenecek 50 bin doların ne kadarı KDV, ne kadarı YET vergisidir? 

Yanıt: “Yüzde 18’i KDV’dir. Yeşil Hat Tüzüğü’ne göre bizler, KKTC olarak, Güney Kıbrıs’a (Kıbrıs Cumhuriyeti) KDV ödemek zorunda olduğumuzu öğrendik. Çünkü bizim iddiamız, ödemek zorunda olmadığımız yönünde idi. Kıbrıs Türk Ticaret Odası’ndan aldığımız bilgiye göre, yasal olarak onlara KDV ödememiz gerekiyor ve bu KDV’yi de ödedik. Yeşil Hat Tüzüğü gereği, bu vergi ödenmek zorunda idi. YET (Yenilenebilir Enerji Vergisi) için ise, kilovat saatine 2 Avro ödüyoruz. Yaklaşık 49 bin dolar. 1 – 15 Ocak tarihleri arasında bu enerjiyi aldık fakat, bu tarihler arasında 7 kez arıza yaşandı. Bu arızaların 4’ü AKSA’dan kaynakladı, 1 arıza buhar kazanının basınçtan  dolayı patlaması ve 2 arıza da Güney Kıbrıs’tan kaynaklandı. Onlarda arıza olduğu zaman, biz de onlara aynı şekilde elektrik verdik. Karşılıklı bir şekilde al – ver süreci yaşıyoruz. Ama burada önemli olan halkın bu 7 arızayı da hiç hissetmemiş olmasıdır, halkın elektriksiz kalmamasıdır. Halkı ilgilendiren şey evinde ısınabiliyor mu, elektriği var mı, çamaşırını yıkayabiliyor mu, motorlarını çalıştırabiliyor mu, önemli olan hayat kalitesinin düşmemesidir.” 

Soru: Bu elektriği niçin aldınız? Sorun veya arıza neydi?. Elektrik alımı tamamlandı mı? Bu süreç devam edecek mi? Sorun çözüldü mü? 

Yanıt: “Güney Kıbrıs’tan elektiriği, elektrik santralindeki buhar kazanlarında arıza meydana geldiği için aldık. Buhar kazanlarından biri, 150 bin saatlik bakıma gitti diğeri ise basınçtan dolayı arıza verdi. 20 tonluk bir basınç vardı ve bu basınç patlama olarak geri döndü. Biz de bunun üzerine siyasilerimizi aradık ve temasa geçerek Güney Kıbrıs’tan elektrik almamız gerektiğini belittik. Siyasilerin de onayı ile, imzaladığımız bir protokolle elektrik enerjisini aldık. İlk gün 18:30 da bağlandık ve aynı gün 21:00 de ayrıldık. Olası tehlikeleri önlemek amacıyla da, bağlı kalma kararı aldık. Herhangi bir arıza olması ve yeniden elektriksiz kalma ihtimaline karşı, protokolü 16 Şubat’a kadar uzattık. Çünkü Kuzey Kıbrıs’ta gerekli tamiratları yaparken elektriksiz kalma olasılığı vardır ama halkımız elektriksiz kalmamalı. Dediğim gibi, elektrik alımı tek taraflı değildir, zaman zaman Güney Kıbrıs’ın da elektriğe ihtiyacı oluyor ve biz de onların ihtiyacını karşılıyoruz.” 

Soru: Larnaka’daki cephanelik patlaması sonrası, Moni Elektrik Santralı’nda meydana arıza nedeni ile, Güney Kıbrıs’a satılan elektrik için, kilovat saat ücreti ne aldınız? 

Yanıt: “Şu anda uygulanan formül bazında bir ücretlendirme yaptık. Kilovat saat üzerinden değil. Yakıt tüketimi üzerinden bir anlaşmamız vardı. O zaman da, şimdi olduğu gibi bir protokol imzaladık ve bu şekilde elektrik sattık. Ayda 2 – 3 milyon Avro gelir elde ettik o dönem

Soru: Toplamda ne kadarlık elektrik satmıştınız? 

Yanıt: “Toplam rakam şu an için aklımda değil.” 

Soru: Ödenen rakam için Güney Kıbrıs’tan KDV almış mıydınız? 

Yanıt: “Rum tarafından KDV almadık çünkü, onlar bize KDV ödemek zorunda değil. Ama biz, Yeşil Hat Tüzüğü kapsamında ödeme yapmak zorundaymışız diye bildirdi Kıbrıs Türk Ticaret Odası, biz de KDV’yi ödedik. Güney Kıbrıs’ın yasaları gereği, YET katkısı ve sabit masrafların ödenmesi gerekiyor. Biz de YET için bir ödenek yok, yasası yok, talep edemedik. Yeşil Hat Tüzüğü’ne göre biz onlardan KDV alamıyoruz ama bu konuda bir düzenleme yapılması gerekiyor.”