2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı, Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nde dün görüşülmeye başlandı.
Toplantıda ilk olarak konuşan, Komite Başkanı Sunat Atun, 2020 bütçesinin hayırlı olması temennisinde bulundu. Sunat Atun, 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın yüzde 6.11 artışla 8 milyar 814 milyon Türk Lirası olarak öngörüldüğünü belirtti.
Ülkenin kronik sorununun genel bütçe açığı ve yerel bütçe açığı olduğunu kaydeden Sunat Atun, bütçede reel bir düşüş olduğuna dikkat çekti.
Cumhuriyet Meclisi Ekonomi Maliye Bütçe ve Plan Komitesi’nde 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı görüşmelerinde konuşan Atun, KKTC bütçesinin kronik sorunları olduğunu ifade etti.
2018’de ciddi bozulma
Orta vadede mali disiplin sağlandığını, açıkların kontrol altına alınarak gelirlerin arttığını ve hedeflendiğinden 2 sene sonra 2016-17 döneminde denk bütçe sağlandığını dile getiren Atun, dengenin 2018 yılında ciddi şekilde bozulduğunu kaydetti.
Atun, ekonomik dengenin siyasi kararlar nedeni ile ciddi şekilde bozulduğunu söyleyerek, yerel tedbirlerin alınmadığını, açıklardan Türkiye Cumhuriyeti’nin sorumlu tutulduğunu belirtti.
Atun, halkın gözünde sorunun kaynağının Türkiye ve TL olarak gösterildiğini ve çözümün de Türkiye olarak işaret edildiğini söyledi.
Türkiye Cumhuriyeti ile KKTC Ekonomik protokolünün ülke için önemli bir çapa olduğunu kaydeden Atun, 19 Eylül 2019 tarihinde yayınlanan protokolün birtakım hedefler içerisinde, birtakım sapmalar olduğunu dile getirerek, ülkenin hedeflerinin üzerine kararlı giderek sonuç vermesi gerektiğini vurguladı.
“Halkın altyapısal beklentileri var”
Halkın hem ekonomik hem de altyapısal icraatlara yönelik beklentileri olduğunu dile getiren Atun, sağlık alanında hastane yatırımları, ilaç tedariği polemiğinin son bulması, yolların bakım ve tamiratı, yeni yol yapımı, limanlar, Telekom gibi sorunlara çözüm bulması gerektiğini kaydetti.
Yatırım ortamının iyileştirilerek yatırımcıların önünün açılması gerektiğine vurgu yapan Atun, özellikle Türkiye Cumhuriyeti’nden gelen suyun tarım alanlarında dağıtımının son derece önemli olduğunu kaydetti.
Uluçay: Satın alma gücü düştü
Cumhuriyet Meclisi Başkanı Teberrüken Uluçay da konuşmasında, 2020 yılı bütçesinin hayırlı olmasını dileyerek, geçtiğimiz iki yılda TL’nin değer kaybetmesiyle satın alma gücünün düştüğünü, TC’deki sistem değişikliğiyle yardımların geciktiğini söyledi.
2019’un ikinci yarısından itibaren TL’deki istikrar görüntüsü ve hayat pahalılığın maaşlara yansıtılması ve kara kapılarından gelen turistlerin döviz bırakmasıyla biraz rahatlama sağlandığını söyleyen Uluçay, önümüzdeki süreçte adım atılması gereken noktalar olduğunu belirtti.
Uluçay, TC ile KKTC arasında imzalanan protokolün şekillenmesi, KKTC’nin 2008’den beri sürdürdüğü AB uyum Programının devam etmesi, öngörülen hedeflerin yerine getirilmesine hassasiyet gösterilmesi gerektiğini ifade etti.
Amcaoğlu: 452,2 milyon TL bütçe açığı öngörülüyor
Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, 2019 mali yılı yılsonu tahminlerine göre 452,2 milyon TL bütçe açığı öngörüldüğünü belirtti.
Amcaoğlu, 11 yıllık dönemin ardından 412,2 milyon birikmiş bir açık söz konusu olduğunu, 2020 yılı bütçe açığı da göz önüne alındığında öngörülen ödeneklerin üzerine çıkılması bir yana, 2020 yılı bütçesinde öngörülen giderlerin yapılabilmesi için, taviz verilmeksizin bütçe açığını azaltma yönünde çalışma yapılması hususunda herkese önemli görev düştüğünü belirtti.
Kamu borç yükünün kontrol altında tutulması ve azaltılmasının birinci öncelikleri olduğunu kaydeden Amcaoğlu, “Yerel Gelirler %21,85, Yerel Giderler ise %11,62 artış öngörüsü çerçevesinde 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hazırlandı” dedi.
Amcaoğlu, “2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı Bakanlar Kurulu’nca; 8 milyar 814 milyon Türk Lirası Gider, 8 milyar 236 milyon Türk Lirası Gelir, 578 Milyon Türk Lirası Bütçe açığı olarak onaylandı” ifadesini kullandı.
“Vergilerde indirime gidildi”
Küçük bir ekonomiye sahip olunması nedeniyle uluslararası ekonomideki değişimlerden orantısız olarak etkilendiklerini söyleyen Amcaoğlu, ekonomiyi harekete geçirmek için hedefli ve zamanında mali uyaranların kullanımının tercih edildiğini kaydetti.
Bu maksatla bir kısım vergilerde indirime gidildiğini, kamu maliyesinde gelirlerin artışından feragat edilerek akaryakıt zammı gibi ülkede fiyatların artmasına sebep olacak fiyat düzenlemelerinden kaçınıldığını söyleyen Amcaoğlu, “Kamu maliyesini sorumlu bir şekilde yönetirken, sosyal yatırım programlarımız ve toplumumuzdaki en savunmasız kişileri korumak ve herkes için yaşam standartlarında gerçek ve sürdürülebilir artışları teşvik etmek, Ekonomimizin büyüme potansiyelini güçlendirmek ve halkımızın yaşam kalitesini arttırmak temel felsefemiz olacaktır” ifadelerini kullandı.
2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısının hedefleri…
Amcaoğlu, 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısının, sürdürülebilir kamu finansman dengesinin kurulması, kamunun etkinliğinin ve özel sektörün rekabet gücünün, üretime dayalı büyümenin artırılması ve istidamın önünün açılması, mali disiplinin sağlanarak devam ettirilmesi, yapısal tedbirlerin uygulamaya konulması, ekonominin istikrarlı bir hale getirilmesi, mevcut kaynakların üretken alanlara yönlendirilmesi, gelir artırıcı tedbirler yanında harcama disiplininin sağlanarak kamu kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanılması hedefi ile hazırlandığını vurguladı.
2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın detaylarına geçmeden Kesin Hesap Yasa Tasarısı görüşülecek olan 2018 yılı bütçesine ilişkin büyüklükler ile 2019 Mali Yılı bütçesinin gerçekleşme tahmini hakkında bilgi veren Amcaoğlu, 2018 yılında; Bütçe Giderlerinin: 5.452,3 Milyon TL; Bütçe Gelirlerinin: 5.505,7 Milyon TL; Bütçe Fazlasının: 53,4 Milyon TLolarak gerçekleştiğini gördüklerini kaydetti.
Bu rakamların tahmini GSYİH’ya oranının da Bütçe Giderleri: % 29,75; Bütçe Gelirleri: % 30,05; Bütçe Fazlası: % 0,29 olduğunu dile getiren Amcaoğlu, 2019 yıl sonu itibarıyla da;
Bütçe Giderlerinin 7 milyar 892,4 milyon TL,Bütçe Gelirlerinin 7 milyar 440,2 milyon TL,Bütçe Açığının 452,2 milyon TL olarak gerçekleşeceğini tahmin ettiklerini belirtti.
Bu rakamların 2019 yılı tahmini GSYİH’ya oranı;Bütçe Giderleri % 32,14, Bütçe Gelirleri % 30,30, Bütçe Açığı % 1,84 olduğunu açıklayan Amcaoğlu, “Bu noktada geçmişe bakmakta fayda var diye düşünüyorum. Her ne kadar bütçe açıkları öngörülenin çok altında gerçekleşmiş olmasına rağmen kamu maliyesi açısından özellikle nakitsel anlamda sıkıntıya yol açmaktadır” şeklinde konuştu.
Bütçe açıkları
2009 mali yılı 65,4 milyon TL,2010 mali yılı 18,0 milyon TL, 2011 mali yılı 51,9 milyon TL Bütçe açığı ile kapatıldığını dile getiren Amcaoğlu, 2012 mali yılında ise Ercan Havalimanı’nın özelleştirmesinden elde edilen 236,7 Milyon TL sonrası 176,2 milyon TL bütçe fazlası olduğunu kaydetti.
Bütçe giderleri içerisinde personel giderleri ile cari transferlerin, esnek olmayan büyük bir paya sahip olduğunu söyleyen Amcaoğlu, ek mesai ödemelerinin 2019 yılsonu harcama tahminine göre 195 milyona ulaşmasının beklendiğini, bu durumun kamu maliyesi yönünden sürdürülebilirliği olmadığını belirtti.
Amcaoğlu, “Buna rağmen özellikle TC Kaynaklı Yatırım Projelerine sağlanan bütçe ödeneklerinin gerçekleşmeleri düşük kalmaktadır. Ancak, Mahalli Kaynaklı Yatırım Projelerinde sağlıklı bir planlama yapılmadığından yıl içerisinde ortaya çıkan yatırım mükellefiyeti, Yedek Ödenekler üzerindeki yükü artırmakta ve gerçekleşmeyi de öngörülen ödeneğin üzerine çıkarmaktadır.” dedi.
2020 mali yılı bütçesi üzerinde, olağanüstü ödenek ihtiyaçları hariç olmak üzere, öngörüsüz ve plansızlıktan kaynaklanan ödenek ihtiyaçlarına bütçe disiplininden taviz verilmeyip karşılık verilmeyeceğini söyleyen Amcaoğlu, her geçen yıl kamu maliyesine Türkiye Cumhuriyeti’nden yapılan katkılar azalırken mahalli yatırımlara özel önem vererek bu yıl 220 milyon TL’ye yükseltildiğini belirtti.
“Belediye katkı payları”
2020 yılı bütçe çalışmalarında belediyelere katkı payının yüzde 9,25 olarak öngörüldüğünü, bu durumda katkı payının yüzde 24,3’lük bir artışla 518,9 milyon Türk Lirası’na çıkacağını söyleyen Amcaoğlu, 348 belediye emeklisi için ise 32 milyon TL ödenek ayrıldığını belirtti.
Amcaoğlu, “Sağlanan bu olanaklar ışığında tüm belediyelerimizin kendi kendine yeten, ayakları üzerinde durabilen ve sorumluluk alanlarında en üstün hizmeti verebilen icraat sağlamaları ülkemizin geleceğine katkı sağlamak açısından bir zorunluluk olmalıdır.” dedi.
Toros: Rakamlar hayal kırıklığı yarattı
Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkan Yardımcısı, CTP Milletvekili Fikri Toros, bütçenin sabit ve dar gelirli çalışanları daha da fakirleştirecek, özel sektör yatırımlarını ürkütecek noktada olduğunu belirterek, “2020 bütçe rakamları hayal kırıklığı ve endişe yarattı” dedi.
Toros, bütçeye ilişkin konuşmasında, görüşmeleri süresince, bütçe rakamlarının sosyal ve ekonomik sıkıntılara çare olmayacağı yönünde argümanlarını ortaya koyacaklarını söyledi.
Toros, ekonomik aktivitenin ve istihdamın artırılması gibi temel hedeflerin bütçede yer alması gerektiğini belirterek, bütçede bir alana ayrılmış kaynağın, o kaynağın sürdürülebilir olmasına hizmet etmesi gerektiğini belirtti.
Özyiğit: Kendi ayakları üzerinde duran yapı
Ekonomi Maliye Bütçe ve Plan Komitesi’nde 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hakkında söz alan TDP Genel Başkanı Cemal Özyiğit, bütçelerin ülkenin nereye gideceğinin göstergesi olduğunu belirtti.
Özyiğit, bütçedeki gelirlerin nereye harcanacağının da çok önemli olduğunu söyledi.
Ülkenin ihtiyacı olanın kendi ayakları üzerinde duran bir yapı olduğunu söyleyen Özyiğit, yerel gelirlerin artırılması ve vergi gelirinin de adil toplanması gerektiğini kaydetti.
Ülkenin giriş çıkışlarının da kontrol altına alınması gerektiğini söyleyen Özyiğit, ülke nüfusunun halen bilinmemesinin bütçede öngörülen rakamlarla nasıl uyuşacağı sorusunu sordu.
