Doğuş Özokutan ÇİFTÇİOĞLU-Gözde Süreç SARI 

Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nin 5 milyar 700 bin TL olarak oy çokluğuyla onayladığı 2017 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın Genel Kurul’daki görüşmeleri, dün saat 10.30’da başladı.

Meclis Başkan Vekili Hüseyin Avkıran Alanlı Başkanlığı’nda toplanan Genel Kurul’da ilk olarak Genel Kurul’a sunuşlar yapıldı. 

Denktaş: Ekonomi tutarlı yönetilmeli

Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Serdar Denktaş, ekonomiyi yönetirken tutarlı, kesimler arasında tarafsız ve paydaşların ekonomik akla göre karar vermelerini zorlayacak politikalar gütme zorunlulukları bulunduğuna işaret ederek, “ Aksi takdirde ipin ucu kaçar ve toplumsal hedeflerimize ulaşmamız güçleşebilir” dedi.

Denktaş’ın açıklamasına göre, 2017’de 5 milyar 700 bin TL olarak öngörülen KKTC bütçesindeki en fazla harcama kalemi 1milyar 566,3 milyon TL ile personel giderleri oldu.

Sürdürülebilir yüksek büyüme için ekonomik istikrar ve güven ortamının rolüne dikkat çeken Denktaş, “Bu amaçla kamu finansmanını sürdürülebilir bir yapıya kavuşturmaya yönelik makroekonomik hedeflere ulaşılmasını amaçlayan, Hükümet Programında da yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesini ve kullanılmasını, hesap verebilirlik ve mali saydamlığın sağlanması yaklaşımı ile 2017 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı hazırlanmıştır” dedi. 

Başbakan Yardımcısı ve Maliye Bakanı Serdar Denktaş, 2017 Bütçesinin görüşülmeye başlandığı Meclis Genel Kurulu’nda yaptığı sunuş konuşmasında, KKTC ekonomisinde 2016 yılında yüzde 2.4, 2017 ve 2018 yıllarında yüzde 5.0 ve 2019 yılında ise yüzde 5.5 büyüme olacağının tahmin edildiğini belirtti.

Denktaş, 2017-2019 Program döneminde ortalama yüzde 5.2 büyüme tahmin edildiğini kaydetti.

Denktaş, “Cari fiyatlarıyla; 2014 yılında 8,858.6 milyon TL ve 2015 yılında 10,222.5 milyon TL olarak gerçekleşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın, 2016 yılında 11,302.8 milyon TL, 2017 yılında 12,610.7 milyon TL, 2018 yılında 13,941.4 milyon TL ve 2019 yılında ise 15,396.3 milyon TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir” dedi.

Katkı koyanlara teşekkür etti

Denktaş, 2017 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın, Komite’de yapılan yoğun bir çalışma sonucunda tamamlandığına işaret ederek öncelikle, yaptıkları çalışmalar ve değerli katkıları için Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkan ve üyelerine ve bakan arkadaşlarına, bağımsız kuruluş temsilcilerine ve muhalefet milletvekillerine teşekkür etti. 

“Ülkemizin imkân ve ihtiyaçları doğrultusunda orta vadeli hedeflerimize yaklaşabilmek amacıyla bütçe disiplini ve cari harcamalarda bütçe tasarrufunu temel ilke edinerek hazırladığımız KKTC 2017 Mali Yılı Bütçesi’nin ülkemize hayırlı olmasını diliyorum” dedi.

Denktaş şöyle devam etti:

“Dünya ülkelerinde olduğu gibi, ülkemizde de, 2017 Mali Yılı Bütçesi hazırlanırken ve hedefler konulurken; öngörülen enflasyon rakamı olarak adlandırdığımız Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) artışları, büyüme hızı ve döviz fiyatlarındaki gelişmeler baz alınmış ve önemli dayanaklar olarak kabul edilmiştir. 

2017 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nce 5,000,700,000 Türk Lirası Gider, 4,794,000,000 Türk Lirası Gelir ve 206,700,000 Türk Lirası Bütçe açığı ile onaylanmıştır.” 

“Adaletli vergi yapısı oluşturulması önemli”

Öngörülen bütçe açığının iç kaynaklarla karşılanmasının hedeflendiğine işaret eden Denktaş şunları kaydetti:

“Öngörülen bütçe açığının iç kaynaklarla karşılanması hedeflenmektedir. Şunu açıklıkla ifade etmek isterim ki bu öngörüde, yeni yükler getirecek vergi ve fon bulunmamaktadır. Bu açığın bizlere önemli görevler yüklediğinin bilincindeyiz. Öncelikli olarak gelirlerimizde ciddi bir performans gösterilmesi kaçınılmazdır. Bu çerçevede de Hükümet programımızın temel unsurlarından biri olan kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınması ve ülkede adaletli bir vergi yapısının oluşturulması büyük önem taşımaktadır. 

Bu yönde ciddi çaba göstermek zorundayız. Dolaylı vergilerden çok dolaysız vergiler, yani gelir vergisi ve kurumlar vergisi ile birlikte dolaylı olmakla beraber önemli bir vergi ayağı olan KDV gelirlerinin temini hususunda ciddi performans gösterme ihtiyacımız vardır. 

Ülkeler mali disiplini sağlayarak hem kendi krizlerini yaratmamaya, hem de kendi dışındaki krizlerin etkilerinden korunmaya çalışırlar. Artan Bütçe açıklarının karşılanma ihtiyacı mali disiplin üzerindeki başlıca baskı unsurudur.

Bunu sağlamak adına yapısal sorunlardan ötürü bütçede karşılığı olmayan harcamalar yapmak durumunda kaldığımız her alanda sosyal adalet ve hakkaniyet ilkelerinden ödün vermeksizin köklü değişikliklere gitme ihtiyacımız vardır.

Ek mesai, burs ödemeleri, taşımacılık ve ilaç ödemeleri

Her yıl bütçede ayrılan kaynak tükendiği halde ödeme taahhütleri nedeniyle sorun olarak karşımıza çıkan Ek Mesai, Burs ödemeleri, Taşımacılık ve İlaç ödemelerinde düzenlemelere gidilmesi noktasında ciddi performans gösterme ihtiyacımız vardır. 

2008 yılında başlayan Küresel Ekonomik Kriz, giderek etkisini yitirerek 2012 yılının ikinci yarısından itibaren ılımlı toparlanma sürecine geçmiştir. Buna mukabil aşağı yönlü küresel riskler de önemini korumaya devam etmektedir. Gelişmiş ülkeler kademeli olarak toparlanırken gelişmekte olan ülkelerde ise büyümede bir miktar yavaşlama görülmektedir. “

Ortalama yüzde 5,2 büyüme tahmin ediliyor 

Serdar Denktaş, 2017-2019 Program döneminde ortalama %5.2 büyüme tahmin edildiğini belirttiği konuşmasında, DPÖ verilerine göre KKTC ekonomisiyle ilgili şu rakamları paylaştı:

“Devlet Planlama Örgütü verilerine göre KKTC ekonomisi; 2014 yılında %4.8 ve 2015 yılında %4.0 büyüme gerçekleşmiştir. 2016 yılında % 2.4, 2017 ve 2018 yıllarında %5.0 ve 2019 yılında ise %5.5 büyüme olacağı tahmin edilmektedir. 

Bu bağlamda 2017-2019 Program döneminde ortalama %5.2 büyüme olacağı tahmin edilmektedir. 

Cari fiyatlarıyla; 2014 yılında 8,858.6 milyon TL ve 2015 yılında 10,222.5 milyon TL olarak gerçekleşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın, 2016 yılında 11,302.8 milyon TL, 2017 yılında 12,610.7 milyon TL, 2018 yılında 13,941.4 milyon TL ve 2019 yılında ise 15,396.3 milyon TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.

“Belediyelerin tedbir alması kaçınılmaz”

Maliye Bakanı Denktaş, geçmiş beş yıllık sürece bakıldığında belediyelere sağlanan devlet katkısının, yerel gelirlerde elde edilen artışın çok üzerinde olduğunun görüleceğini ifade ettiği konuşmasında, “ Belediyelerimizin, sağlanan bu kaynağa karşın gereken mali disiplini oluşturma ve sürdürülebilir kılma yönünde sorumluluk içerisinde gereken tedbirleri alması kaçınılmaz bir zorunluluktur” dedi.

Denktaş, “Kesin Hesap Yasa Tasarısı görüşülecek olan 2015 yılı bütçesinde, bütçe giderleri 3,841.8 milyon TL, bütçe gelirleri 3,737.7 milyon TL olarak gerçekleşirken, bütçe dengesi 104,1 milyon TL açık olarak ortaya çıkmıştır” şeklinde konuştu. 

2016 yılı bütçesi yılsonu gerçekleşme tahmini

2016 Yılı Bütçesi yılsonu gerçekleşme tahminlerine de değinen Serdar Denktaş, şu rakamları paylaştı:

“2016 yılsonu itibarıyla;

Bütçe Giderlerinin 4 milyar 065,9 milyon TL,

Bütçe Gelirlerinin 4 milyar 173,6 milyon TL,

Bütçe Fazlasının 107,7 milyon TL, olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz.

2016 mali yılı bütçesinde 373,3 milyon TL olarak öngörülen bütçe açığının yılsonunda 107,7 milyon TL bütçe fazlası olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 

Borç yükü

Ayrıca, ülkemizin kanayan yarası olan ve önceleri telafuz bile edilmeyen ancak benden önceki Maliye Bakanları tarafından da özellikle hassasiyet gösterilen ve dile getirilen aşırı borç yükü 2015 yılı sonu itibarıyle 5.151 milyar Türk Lirası İç Borç, 10,899 Milyar Türk Lirası Dış Borç olmak üzere 16,050 milyar Türk Lirasına yükselmiştir. Bu rakam, GSYİH’nın % 157’sine tekabül etmektedir. Bu durum kamu maliyesini ve ekonomimizi olumsuz etkilemeye devam etmektedir. Bu nedenle kamu borç yükünün kontrol altında tutulması ve azaltılması birinci önceliğimiz olmak zorundadır.”

Denktaş, Bakanlar Kurulu’nda onaylanan 2017 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı üzerinde Komitedeki görüşmeler sırasında yapılan değişiklikler ile 5 milyar, 700 bin Türk Lirasına çıkarıldığına işaret ederek buna göre Bütçe büyüklüğünün dağılımını şöyle açıkladı:

“-Personel Harcamaları 1,566,3 milyon TL

-Sosyal Güvenlik Kurumu Devlet Primi Giderleri 80,8 milyon TL

-Mal ve Hizmet Alımı 354,6 milyon TL

-Faiz Giderleri 200,0 milyon TL

-Cari Transferler 2,133,9 milyon TL

-Sermaye Giderleri 303,4 milyon TL 

-Sermaye Transferleri 45,2 milyon TL

-Borç Verme 23,9 milyon TL

-Yedek Ödenekler 292,6 milyon TL’dır

Toplam Bütçe Büyüklüğü içinde oransal paylar ise şöyle:

-Personel Giderleri % 31.32

-Sosyal Güvenlik Kurumu Devlet Primi % 1.62

-Mal ve Hizmet Alımı Giderleri % 7.09

-Faiz Giderleri % 4.00

-Bütçe Cari Transferleri % 42.67

-Sermaye Giderleri % 6.07

-Sermaye Transferleri % 0.90

-Borç Verme % 0.48

-Yedek Ödenekler % 5.85

Bütçenin Finansmanına bakacak olursak;

2017 Mali Yılı Bütçe Gelirleri 4 milyar 794 milyon TL olarak öngörülmüştür.

-Mahalli Gelirler 2,821.7 milyon TL

-Fiyat İstikrar Fonu Gelirleri, 744,0 milyon TL

-Diğer Fon Gelirleri, 58,7 milyon TL

-Döner Sermaye Gelirleri, 7,6 milyon TL

-Türkiye Cumhuriyeti Yardımları, 652,0 milyon TL

(Yatırımlar 225 milyon TL, Savunma 290 milyon TL, Reel Sektör 135 milyon TL) 

-Türkiye Cumhuriyeti Kredileri, 510,0 milyon TL 

Bütçenin giderleri ile Finansmanı arasındaki 206,7 milyon TL Açık İç Kaynaklar ile karşılanacaktır. 200 milyon TL faiz ödemesinin Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi Yasası uyarınca yapılabilecek borçlanma oranında kullanılması ve doğacak açığın yıl içerisinde gelir artışı ve/veya tasarruf ile karşılanması öngörülmektedir.

Gelirlerin bütçe hacmine göre oranı

Gelirlerin Bütçe Hacmine Göre Oranı:

-Mahalli Gelirler % 56.43

-Fiyat İstikrar Fonu Gelirleri % 14.88

-Diğer Fon Gelirleri % 1.17

-Döner Sermaye Gelirleri % 0.15

-T.C. Yardımları % 13.04

-T.C. Kredileri % 10.20

-İç Kaynaklar % 4.13

Buna göre Bütçe Yasa Tasarısında öngörülen gelirlerin % 23.24’ü TC Yardım ve Kredilerinden oluşmaktadır. Bu oran 2014 yılı bütçe yasasında % 29.68, 2015 yılında %27.55 ve 2016 yılında %24.36 düzeyinde yer almıştır.”

Ekonomik program

2016-2018 yıllarını kapsayan 3 yıllık programın bütçe açığına katkı sağlayacağı gibi kendi ayakları üzerinde durabilecek bir yapı oluşturulması için ihtiyaç duyulan reformları da içerdiğine işaret eden Denktaş, şunları kaydetti:

“Öngörülen gelirlerin %23.24’ünün TC Yardım ve Kredilerinden oluşuyor olması, Hükümetimizin ve halkımızın Türkiye Cumhuriyeti ile karşıtlık temelinde bir ilişki biçimi üzerinden müzakere eden değil sağlıklı ilişkilerle sorunlarımızın çözümünde birlikte hareket etme yaklaşımını geliştirebilen bir anlayışı ön plana çıkarmaktadır. Bizim ihtiyaçlarımıza bağlı talebimiz ile gündeme gelen ve 2016-2018 yıllarını kapsayan 3 yıllık program hükümetimiz tarafından imzalanmıştır. 2016-2018 dönemini kapsayan yeni program bizim bütçe açığımıza katkı sağlayacağı gibi kendi ayakları üzerinde durabilecek bir yapı oluşturmamız için ihtiyaç duyduğumuz reformları da içermektedir. Tekrardan altını çizmek isterim ki söz konusu program bizim ihtiyaçlarımıza binaen ve bizim talebimizle uygulanmaktadır. 

Türkiye Cumhuriyeti ile imzalanan anlaşma ile sağlanacak gelirler ve alınan tedbirler ile birlikte değerlendirildiğinde gelir tahminlerimizin gerçekçi olduğu görülmektedir.”

Yol Kullanım ve Emisyon Hizmetleri Vergisi Yasa Tasarısı

Ayrıca, ülkemizde seyrüsefer ruhsat harçlarında tespit edilen önemli ölçüdeki kayıt dışılığın önlenmesi, akaryakıtın ülkeye giriş noktasından itibaren akaryakıt istasyonlarındaki dağıtımının takip edilmesi ve kayıt altına alınması için elektronik yöntemler ve yazılım programları kullanılmasına olanak sağlanması amacıyla Yol Kullanım ve Emisyon Hizmetleri Vergisi Yasa Tasarısı hazırlanmıştır. Hazırlanan bu Tasarı ile motorlu araçların seyrüsefer ruhsat harcı, araç sigortası, egzoz emisyon ölçüm testi ve araç muayenesine ilişkin yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediğinin akaryakıt alımı sırasında denetlenmesi, tedbir alınması ve böylece hem akaryakıtın hem de araçlar üzerinden alınan diğer harç ve vergilerin kontrolünün sağlanması amaçlanmıştır.” 

“13. maaşlar ödenecek”

Maliye Bakanı Denktaş 2016 yılına ait 13. maaşın bütçe görüşmeleri sona ermeden ödeneceğini, tarım hayvancılık gibi kesimlere verileceklerin de bu bütçe dönemi sona ermeden ödenecek konumda olduğunu vurguladı.

“İşten çıkarma listeleri iddiaları asılsız”

İşten çıkarma listeleri olduğuna dair iddiaların asılsız olduğunu söyleyen Denktaş, sendikalara sunduğu ve o toplantıda kapatılan bir önerinin basına sanki böyle bir çalışma yapılmış gibi yansıdığını dile getirdi.

“Maaşlardan kesinti iddiası gerçek değil”

Denktaş maaşlardan kesinti yapılacağı iddiasının gerçekleri yansıtmadığını vurgulayarak, maaşlarda yüzde 7,5 oranında bir artış yapılması yönünde hükümete öneri sunduklarını da kaydetti. 

Denktaş bütün bu çalışmalar yapılırken dedikodularla halkın rahatsız edilmesinin kabul edilebilir olmadığını dile getirdi.

Erhürman: Halkın duyarsız kalmasını mı tercih ederdiniz?

Erhürman, son günlerde yaşanan olayları değerlendirdiği bir konuşma yaptı ve önceki günkü eylem sırasında yaralanan gösterici ve polislere acil şifalar diledi.

Hamile olan bir polisin eylemde görevlendirilmesini “öngörüsüzlük olarak” değerlendiren Erhürman, bunun tekrarlanmamasını umduğunu kaydetti. 

Erhürman, eylemde gözaltına alınan kişilere ilişkin de hükümetten bilgi istedi. 

Girne-Değirmenlik dağ yolundaki kazanın ardından meydana gelen gelişmeleri değerlendiren Erhürman, kaza sonrasında halkın çeşitli kesimlerinin duyarsız kalmasının mı tercih edileceğini sordu. Toplumun kaza sonrasında tepki, duyarlılık ve toplum bilinci gösterdiğini söyleyen Erhürman, bunun üzülünecek değil, sevinilmesi gereken bir olay olduğunu kaydetti. 

Erhürman, düzenin değişmesi gerektiğine ilişkin bir toplumsal tavır geliştiğini, bunun da mutlu olunacak bir tavır olduğunu, iktidar ve muhalefetin düzenin değişmesi yönünde hemfikir olduğunu ancak nasıl değişmesi noktasında farklılıklar bulunduğunu ifade etti. 

“Teknik sıkıntı ne?”

Ülkenin bir süre Türkiye ile farklı saat diliminde kaldığını ancak bir kaos yaşanmadığını dile getiren Erhürman, hükümetin teknik sıkıntı yaratacağı gerekçesiyle saatleri değiştirmek istemediğini, bu sıkıntıların neler olduğunu açıklamasını istedi. 

Avrupa standartlarında yol yapmak adına maaş kesintisi yapılacağı yönündeki açıklamaları da değerlendiren Erhürman, bir kesinti yapılacaksa doğru, ciddi projeler yapılması gerektiğini dile getirdi. 

Erhürman, kuyu ve T izinleri, istihdam, arsa dağıtımı konularında ciddi dedikodular bulunduğunu söyleyerek, bu konularda Maliye Bakanlığı bütçesine kadar hükümetten bilgi istedi.