Çiğdem AYDIN

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faiz Sucuoğlu, ülke genelinde kayıt dışı işyeri sayısının 10 bin civarında olduğunu belirtirken, kaçak çalışan işçi sayısının da yüzde 35’lere ulaştığını söyledi. Diyalog’a konuşan Bakan Sucuoğlu “kaçak işyeri ve işçi meselesi kontrolden çıkmıştır” dedi. Sucuoğlu, kaçakların kayıt altına alınabilmesi için çalışma başlatıldığını, ancak zaman alacağını ifade etti. 

Kaçak işçilerin kayıt altına alınabilmesi için affın gündemde olduğunu belirten Sucuoğlu, “Bu afla niyetimiz para falan toplamak değil, bir asgari ücret ödenecek ve kayıt altına girilebilecek” dedi. Sucuoğlu bu affın son şans olacağını ve 60 gün süreceğini kaydetti. Bakan Sucuoğlu, özel sektörde sendikalaşmaya sıcak bakmadıklarını ve bu uygulamayı durdurduklarını belirtti… Diyalog TV’de yayınlanan Güne Merhaba Programına katılan Bakan Sucuoğlu, soruları şöyle yanıtladı;

Soru: Bulunduğunuz Bakanlık ülkenin iş yaşamını, sosyal yapısını düzenleyen bir Bakanlık. Aktif sigortalı sayısından bahseder misiniz? 
Sucuoğlu: Bakanlığımız oldukça büyük görevler üstlenmiş. Doğdunuz günden ölünceye kadar bu Bakanlığın eli üzerinizde. Hatta ölümünüzden sonra dahi yine dulluk parası veya diğer katkılarla insan hayatına dokunan bir Bakanlık… Baktığınız zaman 111 bin 626 aktif sigortalı ve 37 bin 452 de pasif dediğimiz emekli olmuş kimseler bulunuyor. Sigortalı yani 148 bin kişi demektir ki bunları aile ile çarptığınızda neredeyse tüm KKTC vatandaşına ulaşan veya bir şekilde ilişkisi olan Bakanlık. 
Soru: Kayıtsız işçi ve işyerleri konusunda tahmini rakam nedir? Bunları nasıl kayıt altına alacaksınız?
Sucuoğlu: Bakanlığa geldiğimiz günden beridir kayıt dışı olan yaşamla ilgili çalışmalarımız olacağını söylemiştik. Bu kayıt dışılığı sadece prim ödememe olarak düşünmemek gerek bu bir insanlık ayıbıdır. Burada hiçbir kaydı olmayan ve hiçbir şekilde hizmet alamayan ama burada yaşayan ciddi bir rakamla karşılaştık yüzde 20, 44. Yüzde 30 ile 35 arasında bir kayıt dışılık söz konusudur. Bu son 10 yılın en yüksek rakamıdır.  Kayıtsız işçi ve işveren kaç tanedir sorusunda rakam vermek mümkün değil, çünkü adı üzerinde kayıt dışı. Ama verdiğim rakamlar Devlet Planlama Örgütünün verilerine göredir. Kayıtsız iş yeri aşağı yukarı 10 bin civarındadır, 8 bin 400 KKTC vatandaşının primlerini, sigortalarını ödeyen işveren var. 700 civarı da yabancı uyruklu bu tabi günlük rakamlar bir iki değişebilir. 9 bin civarı kayıtlı işveren vardır. İşçide ne yazık ki belli ki kontrolden çıkmış.
Soru: Bunları nasıl kayıt altına alacaksınız?
Sucuoğlu: Bakanlığa geldiğimiz zaman af konusunu önümüzde bulduk ve tamamladık. Bir af çıkarıyoruz. Bu afla niyetimiz para falan toplamak değil, bir asgari ücret ödenecek ve kayıt altına girilebilecek. Af yürürlüğe girdiği andan itibaren 60 gün süreyle bu aftan faydalanılabilecek. İçişleri Bakanlığının da muhaceret ile ilgili bir çalışması vardır ikisi birden çıkacak. Tek başına bizim yapmamız bir anlam ifade etmez. Kendi alanımızdan bahsedecek olursak biz bir tüzük hazırlığı içerisindeyiz. Bu tüzükle birlikte sürekli af çıkarılmasını tarihe gömmeyi düşünüyoruz. Çünkü öyle bir sistem kurmalıyız ki, kimse kaçağa düşmesin. İşte bu kapsamda gelen işçi nerede çalışacağını bilecek; yani geldikten sonra ‘ben beğenmedim falan yerden daha az çalışırım veya başka yerde daha farklı ücret alırım’ deyip ortadan kaybolamayacak.
Bu gibi durumlarda işveren bize bildirecek. Eskiden farklı ve çok kolay bir geçiş sağlanabiliyordu fakat artık öyle bir şey olmayacak. Diyeceğiz ki “Sen kardeşim düz işçi geldin ama bu işi burada yapmak istemiyorsun. Tamam, o zaman gideceksin kendi memleketine 6 ay orada duracaksın ve hangi sektörde çalışacaksan o sektör temsilcisi seni geri getirebilecek. Bunun dışında burada çalışamayacaksın.” Bundan sonra da gelecek olan işçi sertifika ile gelecek. Yani elektrik ustası, su tesisatçısı ise elinde sertifikası olması şartı olacak. 
Soru: Çalışma Bakanlığına kayıtlı işçi sayılarından bahseder miyiz örneğin 5-10 yılda farklılık gösterdi mi uyruklarına göre? 
Sucuoğlu: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı 2018’de 59 bin 650, TC vatandaşı 33 bin 255 ve diğer ülkeler 14 bin 657 kişi vardı. Dramatik olan 2010 yılında yani 218 yılına göre 8 yıl önce üçüncü dünya ülkelerinden gelen çalışan sayısı 2 bin 917…
8 yılda 14 bin 617’ye çıktı, 6 kat daha fazla. TC vatandaşı gelen işçi sayısı 2010 yılında 27 bin 792 şu andaki rakam 33 bin. Genellikle kaçak dediğimiz işçiler üçüncü dünya ülkesinden gelen iş gücüdür. Bu rakamlara göre bir çalışma başlattık. İş-Kur ile bir ekip sağladık ve bizden bir ekip giderek orada bir protokol imzalayacak Türkiye’den gelen işçiler artık İş-Kur üzerinden gelecek, kayıt altında öyle kendi gelen olmayacak. 
Soru: Sizden önceki Bakan özelde sendikalaşmayı teşvik anacıyla bir uygulama başlattı. Bu devam ediyor mu? Bu uygulama hakkında ne düşünüyorsunuz?
Sucuoğlu: Hayır o uygulama devam etmiyor. Bakınız sendikalaşma doğru bir adım olabilir ama şu anda bizdeki örnekler çok istisnai değil, tam olgunlaşmış değil. Dolayısıyla böyle bir kaosu özel sektörde yaratmak çok hoş olmayan şeylere sebep olacağı kanısındayım. Belki 10 yıl sonra, 5 yıl sonra bilemiyorum bu tartışılabilir ama şu anda zamanı değil. Yani Vicdani Ret gibi, kürtaj gibi şu anda zamanı değil. Belki bunlar belli bir süre sonra tartışılabilir ama şimdi değil. Şimdi yerli istihdam merkezimiz vardır. Yerli istihdam yapan yerlerde tüm primler belli bir süre sigorta ve ihtiyat sandığını Bakanlık üstleniyor. 
Soru: Bugüne kadar kaç kişi için ne kadar sigorta ve ihtiyat sandığı primi yatırıldı?
Sucuoğlu: KKTC vatandaşı 26 bin 900 civarı kişinin ihtiyat sandığı ve sosyal sigortasını üstleniyoruz. Turizme yerli iş gücü destekleme projesi kapsamında 2 bin 356 kişi, basın yayında 381, bankalarda (özel) bin 692 , eğitimde 2 bin 5 , özel güvenlikte 288, imalat sanayide bin 551, inşaatta 895, toptan ve perakende ticarette 5 bin 315, ulaşım taşımacılık sektöründe 897, temizlik 2 bin ve devam ediyor.
 Sektörel bazda ama tüm bunlara rağmen genç işsizlik oranı yüzde 22. Bu yüzden eğitim sistemini değiştirmek ve teknik liselerde de daha kapsamlı şekilde eğitim vermemiz gerekiyor.