Ufuk ÇAĞA

   Bir zamanlar ‘Altın yumurtlayan tavuk’ olarak ün yapan Kıbrıs’ın narenciyesi hastalıklı döneme girdi. Narenciye üretimi ve ihracatı sürekli azalırken, süt ürünleri imalatı ve ihracatında ciddi artışların olduğu görülüyor.

   Elde edilen istatistik bilgilere göre; 2012 yılında 26 milyon 300 bin dolar olan narenciye ihracatı, 2013 yılında 23 milyon 900 bin dolara geriledi.

   Süt ürünleri ihracatı ise 2012 yılında 29 milyon 700 bin dolar iken, geçtiğimiz yıl yüzde 37’lik bir artışla 40 milyon 900 bin dolara ulaştı.

   Narenciyedeki gerileme üzerken, ambargolara karşın çeşitli arap ülkelerinin yanı sıra Japonya’ya kadar hellim ihracatı yapılması memnuniyet yarattı.   

Patates yuvarlandı, gitti

   Geçmişte narenciyeden sonra en önemli ihracat ürünleri arasında yer alan patateste de gerileme dönemi yaşanıyor. 2012 yılında patates ihracatından 1 milyon 900 bin dolar gelir sağlanırken, geçtiğimiz yıl yüzde 36’ye yakın bir gerileme yaşandı ve elde edilen gelir bir milyon dolara düştü.

    Diyalog’a konuşan Patates Üreticileri Birliği Başkanı  Ahmet Yeşilada, özellikle 1994 yılında ABAD tarafından alınan kararın ardından İngiltere’ye olan ihracatın tamamen durduğunu ve ardından sektörün tam bir krize girdiğini belirterek “bu tarihten sonra tüm uyarılarımıza rağmen hükümetler hiçbir önlem almadı, hiçbir çalışma da yapmadı, kısacası ihracattaki düşüş, hükümetlerin ilgisizliğinden kaynaklanıyor”dedi. 

   Yeşilada 1990’lı yılların ikinci yarısında yıllık 45-50 bin ton civarında olan patates üretiminin şu anda 20 bin ton civarına kadar düştüğünü belirtti. Geçmiş yıllarda birçok ülkeye patates ihraç ettiklerini belirten Yeşilada, şu anda sadece Türkiye ve az bir miktar da Rusya’ya ihracat yaptıklarını söyledi. Yeşilada son olarak, birçok ülkede ihracat için çeşitli teşviklerin verildiğini, bizde ise devletin ihraç edilen patatesten yüzde 5 KDV aldığını ve bu uygulamanın dünyanın hiçbir yerinde olmadığını da savundu  

Diğer ihraç ürünleri

   KKTC ihracatında üçüncü sırayı rakı alıyor. 2012 yılında yurt dışına 26 milyon 300 bin dolarlık rakı satışı yapıldı. Geçen yıl ise bu rakam yüzde 26’lık bir artışla 13 milyon 300 bin dolara yükseldi.

   Diğer ihraç ürünlerinin 2013’te ulaştığı rakamlar şöyle:

   Hurdalar: 5 milyon 700 bin dolar

   Piliç eti: 5 milyon 200 bin dolar

   Konsantre portakal suyu: 3 milyon 600 bin dolar

   Konfeksiyon: 3 milyon dolar

   Alçı taşı: 2 milyon 500 bin dolar

   Sebzeler: 1 milyon 300 bin dolar

   Diğer ürünler toplamı: 12 milyon 900 bin dolar

Ağaç sayısı azaldı

    Kıbrıs Türk Narenciye Üreticileri Başkanı Ali Alioğlu, 1990 yıllarda 75 bin dönüm ekili narenciye bahçesinin çeşitli etkenler nedeniyle bugün 35 bine düştüğünü, bunun da parasal anlamda narenciye ihracatından elde edilen geliri azalttığını iddia etti. 

   Alioğlu, şu anda üretilen yaklaşık 130 bin ton narenciyenin 15 bin tonunun iç pazarda tüketildiğini, geriye kalan 115 bin tonunun ise çeşitli ülkelere ihrac edildiğini söyledi.

   Ali Alioğlu, bölgedeki tuzlanma yanında özellikle mazot, elektrik gibi girdilerin artması ve ürün fiyatlarının düşük olması sebebiyle birçok üreticinin bahçesini kurumaya bıraktığını belirtti. 

   Ayrıca ağaçların da artık yaşlanması nedeniyle veriminin düşmesi sonucunda, bir zamanlar 260 bin ton olan narenciye üretiminin bu gün yarıya kadar düştüğünü ve çok acil önlemler alınmazsa bunun çok daha alt rakamlara düşeceği uyarısını da yaptı.

Üretim fazlası itici güç oldu

   Kıbrıs Türk Süt Ürünleri İmalatçıları Birliği Başkanı Candan Avunduk, süt ürünlerindeki ihracat artışının biraz da otomatik bir şekilde geliştiğini ve çiğ süt üretimindeki artışın bunu tetiklediğini belirtti. 

   Ortaya çıkan çiğ süt fazlalığının heba olmaması için süt ürünleri üreticilerinin yeni pazar arayışlarına girerek bunu başarması ile ihracat da artmış oldu. Avunduk, birçok engele rağmen çalışmalarına devam ettiklerini ve şu anki ihracat rakamlarını daha da yukarılara çekmeye çalışacaklarını da sözlerine ekledi. 

   Alınan bilgilere göre şu anda ülkemizden Türkiye’ye kaşar ve hellim, Kuveyt, Katar, Bahreyn, Dubai, Ürdün, Suudi Arabistan ve Japonya’ya hellim ihracatı yapılıyor. Ayrıca devlet, süt ürünleri ihracatını teşvik ediyor.