Sedef BOŞNAK
Kıbrıs Türk Sanayi Odası Başkanı (KTSOB) Candan Avunduk, Kıbrıs’ta çözüm olması halinde, uluslararası alanda iş yapama tecrübesini önemli oranda artıran Güney Kıbrıs’taki sanayiciyle rekabet edebilmek için, bir an evvel verimlilik seviyesinin artırılması gerektiğini söyledi.
Avunduk, rekabete en iyi şekilde cevap verebilmek için tüm kamu birimleriyle uyumlu çalışılması gerektiğini ifade etti.
Diyalog’un sorularını yanıtlayan Avunduk “Kamu noktasında, bürokrasideki hantallık ve yoğunlaşma azaltılıp sadeleştirilirse Kıbrıs Türk sanayisi rekabet edebilirliği olumlu etkilenecektir” dedi.
Candan Avunduk, 2018 rakamlarına göre, 100 milyon dolar seviyesinde olan ihracatın, Türkiye’de yaşanan ekonomik dalgalanmalardan etkilenip gerilediğine dikkat çekti ve 2019’da ihracatının parlak olmadığına vurgu yaptı.
Sanayi sektöründe kayda değer gelişmelerin yaşandığını anlatan Candan Avunduk, “Temizlik düzenli yapılamıyor, mevzuat çok yetersiz. Parsel dağıtımları, siyasi hesaplara alet ediliyor. Cezai yaptırım uygulamaları yetersiz” dedi ve bölgedeki altyapının döküldüğüne dikkat çekti.
Soru: Sanayinin içinde bulunduğu durum nedir?
Avunduk: Gıda maddelerinin işlenmesinden, yapı malzemeleri ürünlerine, konfeksiyondan, kimya ürünlerine bünyesinde 22 ayrı imalat sektörünü bulunduran KKTC’de, sanayi sektörü özellikle son 20 yıldır, ülkenin lokomotif sektörleri olarak öne çıkan turizm ve yükseköğrenim sektörlerini destekleyen bir pozisyondandır. Son yıllarda yeni kuşak girişimci ve sanayiciler farklı ürün gruplarında yatırımlar yaparak ithalat ikame doğrultusunda kayda değer gelişmeler sağlamıştırlar.
Soru: Ülkede üretim ne durumdadır?
Avunduk: Sanayi üretim miktarı noktasında, ülkemizde uluslararası standartlarda istatistiki bilgi henüz oluşturulmamış olsa da, özellikle firmalara son 10 yıldır sağlanan AB ve TC kaynaklı hibe ve kredi kaynakları ile işletmelerimizin üretim teknolojisi ve kapasitelerinde önemli artış sağlandı.
Gıda ve gıda dışı ürünlerde iç piyasanın pek çok ihtiyacına cevap verebilir noktaya gelindi.
Sanayi sektöründeki firma sayılarının artması, işletmelerin gelişmesi ve üretilen ürün gamının büyümesi, devlet kurumlarının bunlara yönelik hızlı ve etkin hizmetler sunmasını gerektirmiş, fakat devlet kanalında bu gelişmelere büyük çoğunlukla cevap verilememiştir. Bu sonuç itibariyle, altyapısının döküldüğü, temizliğinin dahi düzenli yapılamadığı, mevzuatının çok yetersiz kaldığı, parsel dağıtımlarının siyasi hesaplara alet edildiği sanayi bölgelerinin ağırlıklı olduğu bir sektör görüntüsü ortaya çıkmıştır. Gerek belediyeler çöpleri toplama, gerekse de Sanayi Dairesi, kirlilik yaratanlara cezai yaptırım uygulama görevini yerini getirmemektedir.
Bunun yanında, zayıf sermaye yapıları, iş gücü yetersizliği, döviz çalkantıları ile daha da pahalılaşan enerji ve hammadde girdileri sanayi işletmelerini ve üretimlerini daha da baskılamıştır.
SORU: İhracattaki durum nedir?
AVUNDUK: 2018 rakamlarına göre 100 milyon dolar seviyesinde olan ihracat, özellikle en büyük pazar olan Türkiye’de yaşanan ekonomik dalgalanmalardan etkilendi.
Çiğ süt fiyatının Türkiye’deki fiyatların üzerine çıkmasıyla, önemli ihraç ürünü taze kaşarda rekabet edemez noktaya gelindi.
Bir diğer önemli ihraç ürünü olan ve büyük çoğunlukla Türkiye’deki gümrüksüz noktalara satılan rakının ise imalatçılara gümrüksüz noktalara satışına izin verilmesi sonrasında, bu ürün kaleminde de ihracatın küçüldüğü görülmektedir. Bu gelişmeler 2019 yılının ihracat anlamında parlak olmayacağını göstermektedir.
Soru: Kıbrıs sorunu çözümü halinde, sanayimiz, Güney Kıbrıs’taki sanayilerle rekabet etmeye hazır mı?
Avunduk: Ülke sanayi sektörümüzün, Güney Kıbrıs sanayisi ile rekabet edebilirliği, Kıbrıs sorununun çözümüne çok yaklaşıldığı Annan Planı döneminde ilk defa gerçek anlamda sorgulandı.
15 yılı aşkın dönemde, özellikle üretim teknolojisi, yönetişim, firmaların bireysel olarak uluslararası standartlara uyum noktasında önemli mesafeler kat edildi. Bununla birlikle, Güney Kıbrıs sanayisi de aynı süre içerisinde üretim kapasitesi, çeşitlilik, teknoloji, sermaye düzeyi ve uluslararası alanda iş yapma tecrübesini önemli oranda artırdı.
Bir anlaşma olması durumunda, ülke sanayi sektörünün verimlilik seviyesini artırma, AB standartları ışığında iş yapış süreçlerini yeniden düzenleme ve şu an bulunduğundan daha da fazla dış rekabete açık bir durumunda kalacaktır.
Antlaşma durumunda, rekabete en iyi şekilde cevap verebilmek için, özellikle iş, çalışan, ürün güvenliği ile gıda güvenliği noktasında kamu birimlerimizle uyumlu bir şekilde AB müktesebatını bir an evvel, uygulayabilir noktaya gelmemiz gerekmektedir. Kamu noktasında, bürokrasideki hantallık ve yoğunlaşma azaltılıp sadeleştirilirse, Kıbrıs Türk sanayisi rekabet edebilirliği olumlu etkilenecektir. Hızla değişen ve dijitalleşen küresel dünyadaki yerimiz bakımında, yenilikçi ve teknolojik iş fikirlerinin hayat bulması için, ülke iş yapabilirlik ortamı reforme edilmeli, esas olarak rekabeti yapacak olan iş gücü ve yöneticilerinin oluşması ve gelişmesi için, içerisinde olduğumuz bilgi çağının realiteleri ışığında eğitilmeleri sağlanmalıdır.
