Sadettin CELALETTİN
Ülke ekonomisine dolaylı ve dolaysız vergi ve harçlar, sosyal güvenlik fon yatırımları ve istihdamlarla birlikte yılda 700 milyon Euro katkı sağlayan Şans Oyunları Sektörü kurumsallaşma yolunda sürdürülen etkin çalışmalara devleti yönetenlerin desteğini bekliyor.
Deneyimli gazeteci Sadettin Celalettinoğlu’na sektörün çözüm bekleyen sorunları ve yeni hükümet oluşumundan beklentilerine ilişkin mülakat veren Casino İşletmecileri Birliği Başkanı Ahmet Arkın, sektörle ilgili önemli açıklamalarda bulundu.
Sektörün önemli sıkıntılarına değinen Arkın, Güney Kıbrıs’ta Kıbrıslı Türklerle adil bir paylaşımdan yana olmayan çağdışı ambargolardan bu çağda hala beklenti içinde olan yönetimlerin hüküm sürdüğüne dikkat çekti.
Arkın, Güney Kıbrıs’ta casinoların faaliyete girmesinin ardından Kuzey Kıbrıs’ta görev alan hükümetlerin almaları gereken tedbirler ortaya çıktığını ancak bu tedbirlerin hiçbir hükümet tarafından alınmadığından yakındı.
Güney Kıbrıs’la rekabet yanında dünya ile entegre olmada hep bir adım önde olduklarına dikkat çeken Arkın, mülakatın ilk bölümünü çok uzun yıllara dayanan tartışmaların ardından Kıbrıslı Türklerle rekabette geride kalmamak ana endişesi ile Güney de başlayan casino serüvenine ilişkin güncel gelişmelere ayırdı.
Rumların şans oyunları serüveni nasıl başladı?
Başkan Arkın bu konuda şunları aktardı:
“ 2016 Nisan ayında basına verdiğim mülakatta Güney Kıbrıs’ta açılmak üzere olan Şans Oyunu salonlarıyla ilgili olarak; Güney’deki yasanın girişine şöyle bir ibare koydular; “Biz bu sektörü başlatıyoruz, hedefimiz dünyanın en kaliteli, en lüks, en büyük merkezlerinden birini kurmaktır ve buradan turizme büyük katkı sağlamaktır. Bunun için de bu sektörün önünü açmak için tüm önlemler alınacaktır.”
Hedef 700 milyon Euro katkı
Güneydeki Casino 2018 yılında açıldıktan tam bir yıl sonra Haziran 2019 da geçen yıl genel müdürü ve diğer üst düzey yöneticileri Hilton Park Otel’de, hükümet yetkilileri ve basın mensuplarının yoğun katılımıyla düzenledikleri basın toplantısında basınla şu bilgileri paylaştılar;
Müthiş ve sürdürülebilir bir gelişme için her şey uygundur. Hükümetin çok net bir vizyonu vardır ve toplum tarafından da desteklenmekteyiz.
Haziran 2019 tarihine kadar bir yıl içinde 880 bin kişi casinoları ziyaret etmiştir.
Sektör büyük çoğunluğu Kıbrıs vatandaşı olmak üzere 800 kişi çalıştırmaktadır.
İş alanı Asya’dan Avustralya oradan İngiltere’ye uzanmaktadır.
Limasol’da yapımı devam eden 5 yıldızlı 500 odalı 9bin 600 metre karelik süper lüks otel ve casino yatırımının yılda 300 bin turist çekeceği hesaplanmıştır.
İnşaat sürecinde 4000 kişinin çalışacağı ve inşaat sonrasında ise ikinci yılın sonunda 2400 kişiye istihdam sağlanacaktır.
Casino sektörünün Güney ekonomisine yıllık 700 milyon Avroluk bir katkısı olacaktır ki bu da Güney ekonomisinin yüzde 4’üne karşılık gelecektir.
Güney Kıbrıs’ta yayınlanan Cyprus Mail bu haberi 03 Temmuz 2019 da “Turizmi Yeniden Yazıyoruz” şeklinde övünç duyulan bir mesajla yayınlamıştı.
“Ticari rekabet açısından rahatsızlık yok”
Bu gelişmeleri biz 3 yıl önce öngörmüştük. Yanlış anlaşılmasın, güneydeki bu gelişmeler bizi ticari rekabet açısından rahatsız etmiyor. Bunları iki taraf arasındaki devlet yetkililerinin vizyon farkını ve basının yaklaşımını ortaya koymak için söylüyorum.
Güneyde bu haber yayınlandıktan sonra oradaki Casino yaylım ateşine tutulmadı. Aksine yatırımcıların belirttiği şekilde arkalarına toplum desteğini de almışlar yatırımlarına devam ediyorlar.
Soru: Casino sektörünü temel bir yasaya kavuşturarak sektöre uluslararası alanda daha saygın bir konum yurt içinde de daha etkin bir denetim kazandırılması yolunda sürdürülen çabalarla ilgili düşünceleriniz nelerdir?
Yanıt: Güneydeki Avrupa Birliği’ne uyumlu Şans Oyunları Yasası’nı ki bu yasa bizlerin kamu ve siyasi partilere yardımcı olarak hazırlanan yasa tasarısından daha ilerde değildir sektörle ilgili tüm devlet kurumlarına dağıttık. Dünya ile bütünleşmek AB ile uyum içerisinde çalışmaktan bahseden tüm siyasi temsilcilere bu yasayı ilettik.
İlgi gösteren bir veya iki siyasetçi oldu. Birisi Sayın Birikim Özgür diğeri ise Sayın Serdar Denktaş. Onların olumlu bakışlarına değinmeden geçemem. Bir de Sayın Tufan Bey’in yaklaşımını oldukça olumlu bulmuştuk.
Birikim bey Maliye Bakanlığı’ndan ayrıldıktan sonra Sayın Denktaş, AB ile uyumlu yeni bir Yasa Tasarısı hazırlanması için talimat verdi. Üstelik Müsteşarı ve AB uzmanı Kudret Akay Bey’i de bu iş için görevlendirdi. Sektörün de önemli katkılarıyla yeni bir Yasa Tasarısı ortaya çıktı. Sayın Tufan Erhürman’ın Başbakan olduğu dönemde kendisine yaptığımız son ziyarette “Bu Yasa Tasarısının yasallaşması için çok fazla zaman kaybedildiğini ve tasarının ivedi olarak yasallaşması için gerekli girişimleri hemen başlatacağını” ifade etmişti. Ancak yine hükümet değişti, yine Başbakan değişti, yine Bakan değişti. Şu an savcılıkta ve Mevzuat dairesinde bekleyen Yasa Tasarısına ne olacak bilmemekteyiz.
Devletin sektörle ilgili vizyonu yok
Devletin sektörle ilgili bir vizyonu olmamasından dolayı her yeni hükümetle deyim yerindeyse sıfırdan başlıyoruz. Devletin, vizyonu olmamasından dolayı bu sektörde dünyayı takip edecek kurum ve mekanizmaları maalesef yoktur. Devletin yapması gereken birçok işi sektör gönüllü olarak üstlenmektedir. Bazen söylemekten utanıyorum ancak söylemeliyim; Devletimizi sektörle ilgili dünyadaki en önemli kurumlardan birine biz üye yaptık. Devletin böylesi bir uluslararası kuruluştan haberi dahi yoktu. Bu kuruluşun çalışmalarını da takip edemediklerinden uluslararası alandaki gelişmeleri de takip edememektedirler.
Devletin yapması gereken daha birçok çalışmayı da biz başlattık. Birkaç yıl önce ülkemizde “Kumarın Yaygınlığı ve Kumar Bağımlılığı” araştırmalarını yaptırdık. Bu konuda özellikle sosyal medyada maalesef çok yanlış bilgiler dolaşmakta sapla saman birbirine karışmaktadır. Kumar bağımlılığını sektörler bazında incelemeden ortaya atılan sansasyonel oran ve rakamlar doğru kabul edilip sosyal medya tarafından da paylaşılmakta, yanlış mesajlar çoğaltılmaktadır.
Sektör için olumsuz algı yaratıldı
Girişlerin yasak ve zahmet gerektirdiği Şans Oyunu Salonlarından (Casino) kaynaklanan kumar bağımlılığı oranları ile her iki dakikada bir kumar oynama şansınız olduğu, yürürken, gezerken, yemek arasında kapısından yasak olmadan girdiğiniz Bet Ofislerden kaynaklanan kumar bağımlılığı oranlarını birbirine karıştırıp yansıtmak olayı bilimsellikten tamamen uzaklaştırdı. Bilimsel araştırma sonucu diyerek ortaya konan rakamların gerçekle uzak yakın ilgisi yoktur. Bilimsellikten uzaklaşılarak yayımlanan rakamlar Casino sektörü için olumsuz algı yarattı. Bu nasıl bir bilimsel araştırmadır? Devletin dahi takip edemediği 24 saat açık olan ve internet üzerinden oynanan (SANAL) kumardan kaynaklı bağımlılığı başka alanlardaki kumarla nasıl karşılaştırırsınız? Bilimsellik adına yapılan bir çok yayın maalesef sansasyonel etki yapma amacı taşımakta, gerçekten sorunun üzerine bilimsel akılla gidilmesine engel olmaktadır.
Bir başka bilinçlice çoğaltılan yanlış algı da vergi konusudur. Kimler tarafından ne zaman yaygınlaştırıldı bilmem ama “kumarhaneler vergi vermez” algısı yayılmaktadır. Daha da ürkütücü olanı ellerinde her türlü resmi bilgi ve belge olması gereken bazı üst düzey kamu yöneticilerinin zaman zaman sektörün ekonomiye faydası olmadığına ilişkin görüşler ortaya koymalarıdır
En fazla vergi veren sektör
Maliye Bakanlığının Resmi İnternet sayfasından yayınlanan, sadece 2017 verilerine bakılarak, bu ülkede en fazla vergi veren ilk 50 kurumun 21 tanesinin Casino işleten şirketler olduğu görülecektir.
İlk 50 kurumun içinde Bankaların, Ercan havalimanın, GSM operatörlerinin, Aksa’nın, ülkenin en büyük şirketlerinin yer aldığı ama Casino sektörünün toplam verginin neredeyse %40’ını ödediği basın tarafından da her yıl duyurulan bu nedenle herkes tarafından bilinen bir gerçektir.
Ülkenin tanıtımı da yapılıyor
Ülkeye yılda 550 binden fazla kişi getiren, yani bu kadar uçak bilet kestiğini, uçakları doldurduğu için ülkeye uçak seferleri konduğunu, otellerin doluluk oranlarının bundan kaynaklandığını devlet yöneticilerinin bilmemesi ayıp, bilip de inkâr etmesi ise kabul edilebilecek bir davranış değildir.
2016 yılı itibarıyla sektörümüzün ekonomimize katkısı yıllık 600 milyon dolardan fazlaydı. Güney 2 yıl sonrası için bu katkıyı 700 milyon Avro olarak öngörmektedir. Biz bunu kendi imkânlarımızla başarıyoruz. Kendi müşterimizi tüm masraflarını ödeyerek biz getiriyoruz. Yurtdışında hem ülkemizin hem de tesislerimizin tanıtımını biz yapıyoruz. Buna rağmen bir kısım bürokrat kimlere nasıl şirin gözükmek maksadı içinde bilmiyoruz ama gerçeklikle ilgisi olmayan mesajlar vererek tüm ülke ekonomisine zarar vermektedir.
Sorumlu oyun politikaları
Kumar kontrol ve denetim altında olmazsa büyük sosyal sorunlara neden olabilir. Bu ifadeyi devletin bize söylemesini beklemeden bu bilinçle AB kurumlarıyla temasa geçtik. Ülkemizde ilk kez bir sektörde kendi kendini denetleyecek mekanizmaları geliştirmek için “Sorumlu Oyun” seminerleri, kurslar ve çalıştaylar düzenledik. AB ve FATF yetkililerinin katılımıyla “Suç Gelirlerinin Aklanmasını Önleme” yasası direktifleri doğrultusunda kurslar ve seminerler verdik. Bu önemli konularda personellerimizi eğittik. Ve bu eğitimlerin tümünü sürekli hale getirdik.”
Soru: Sektör temsilcileri olarak yeni hükümetten beklentileriniz somut olarak nelerdir?
Yanıt: Bizleri eleştirebilirsiniz. Bize karşı da olabilirsiniz ama yiğidi öldürürken hakkını da teslim etmek gerek. Ülkemize çok olumlu katkılar yapmaktayız. Eksiklik veya yanlışlıklarımız da olabilir. Bunlar da eleştirilmeli. Ancak her şeyden önce bir vizyona sahip olmalıyız. Bu vizyonun yokluğunda her gelen siyasetçi kendi doğrularını, kendi bildiklerini uygulamaya çalışacak ve bunun sonucunda sorunlar sadece daha da büyüyecektir.
Yeni hükümetten ve ilgili Bakandan beklentimiz, her şeyden önce yıllar süren emek ve çalışma sonrasında ortaya çıkan Şans Oyunları Yasa Tasarısını bir köşeye atmamaları ve bizlerle sağlıklı bir diyalog kurmalarıdır. Ancak bu diyalogda olumlu sonucu bilimsel akıl ve dünyayı yakından takip ederek alabiliriz. Bu bağlamda yeni hükümetimize de başarılar dilerim.
