Casino İşletmecileri Birliği CİB 7. Olağan Genel Kurul toplantısı hafta içerisinde Lords Palace`ta yapıldı. Genel Kurul toplantısında birlik yasası uyarınca birliğin başkan, yönetim, disiplin ve denetleme kurulları da seçilecekti. Şahsıma da davetiye göndererek orada olmam için nazik davrandılar. Bana da tabii ki gitmek düştü. Seviyeli, hoşgörülü ve bir o kadar da sıcak bir ortamda gerçekleştirilen bu seçimin başta Kuzey Kıbrıs Turizm Sektörüne ve CIB dünyasına hayırlara vesile olmasını dilerim. Gittikçe toplumun kutuplara ayrıldığı, ötekileştirildiği bir ortama inat, turizm camiası el ele, gönül gönüle çok takdir ettiğim bir fotoğraf ortaya koydular. Ahmet Arkın Bey ve ekibine, genel koordinatör Ayhan Sarıçiçek ve çalışma arkadaşlarına bundan sonraki süreçte de başarılar dilerim. Başkan Ahmet Arkın Bey konuşmasında yine çok seviyeli ama sitem dolu idi. Devletin bu sektöre gerekli itinayı göstermediğinden konuşuyordu. Son derece de haklı olduğunu açıkça tesis etmek gerekli.
KITOB, KITSAB ve CİB bu ülkenin lokomotif turizm Sivil Toplum Kuruluşları
KITOB Başkanı Sn. Dimağ Çağıner ve KITSAB Başkanı Orhan Tolun yaptıkları konuşmalarda Casino İşletmecileri Birliği’nin ne kadar önemli olduğunun ve sektör için Casino dünyasının koyduğu katma değerden bahsettiler. Ortak verilemeye çalışılan mesaj, Kıbrıs Türk Turizm sektörünün Casino ve Şans oyunları sektörü ile ne kadar iç içe gelindiği ve yaşanan hükümet boşluğundan dolayı gündelik çıkmazlar idi. Pandemi sürecinde yapılan protestolar, kolektif bir amaç uğruna birlikte hareket etmenin, ne kadar olumlu sonuçlar verebileceğinden ayrıca söz ettiler. Turizm Müsteşarlığı dönemimde birlikte çalıştığım Dimağ Çağıner ve Orhan Tolun Bey`lerin bu birlikte çektirdikleri destek fotoğrafı birçok kişiye ayrıca kurum ve kuruluşa da örnek olmalı diye düşünüyorum.
Casinolu otel yatırımcılarımız mevcut koşullar içerisinde övgüyü hak ediyor
Adamızda var olan bu Casinolu otel yatırımcılarımız kim ne derse desin övgüyü hak ediyor. 1998 yılında Türkiye'de Casinolar yasaklandığı için yatırımlarını Kıbrıs’ın Kuzeyine kaydırarak işlerine devam ettiler. İş adamları para kaybedecekleri bir yatırıma girmez girmemeli de. Onlar da Kuzey Kıbrıs’ta para kazanacaklarına inandıkları için bu adaya geldiler. İyi de ettiler. Kaç tanesi TC, kaç tanesi KKTC iş adamlarının kurduğu Casinolu oteller? Yüzde yetmiş beş TC, yüzde yirmi beş Kıbrıs Türkü. Gerçi hepsi de yaptıkları yatırım karşılığı KKTC vatandaşı ama bu yatırımcıların adada esas oluş meselesi Türkiye'de kapanan Casinolar. Gelmeselerdi yatırımlar başka ülkelere kayacak, adamızın şu andaki yatak sayısı da on binden az olacaktı. Olaya bu perspektif ile Turizm Sektörü ve sağladığı katma değer olarak bakmak lazım. Gittikçe pandemi etkisi ile yaratılan turizm ekonomisindeki kayıp T.C de 50 milyar USD, KKTC de ise nerede ise 1 milyar Amerikan Dolarını bulmuş durumda. Eğer ki Türkiye`nin finansal desteği olmaz ise Kıbrıs Kamu düzeni maaş ödeyemeyecek duruma gelecek. Casino dünyası aleyhine sapla samanın karıştırılmaya çalışıldığı gittikçe toplumu kemiren sanal yasa dışı bahis ekonomisi ile aynı kefeye konulmamalı. TC menşeli eleştiriler buna çok dikkat etmeli çünkü sektörü bilmeden yapılan bu olumsuz açıklamalar bu yatırımcıların halkın gözünde itibar kaybına vesile oluyor.
Kuzey Kıbrıs şartlarını bilmeden uzaktan gazel okuyanlar var. Enteresan; Kıbrıs medya dünyasında turizm ve casino sektörünün ne anlama geldiğini bilmeden, hiç içerisinde olmadan, hayatında turizm dünyasında olmayan, otelcilik yapmamış kişiler sıralıyorlar eleştirilerini. Vay efendim Rum Kesimi yani Güney Kıbrıs yıllardır Casinosuz oteller ile dört milyon turist 5 milyar Euro gelir elde ederken biz bunu yapamaz mıydık? Gerçekçi olmam gerekirse hem üç buçuk yıl Turizm ve Çevre Bakanlığı Müsteşarlığı dönemimde elde ettiğim tecrübe, ayrıca yirmi yıllık bir fiil otel yöneticiliği ve akademik dünyada öğrendiğim bilgi birikimimle cevap vereyim. Hayır, kesinlikle yapamazdık. Neden mi? Kuzey Kıbrıs dünyadan tecrit edilmiş, dış dünyaya kapalı ve böyle olduğu için girdi maliyetleri (ortalama odabaşı fiyat ve ulaşım) rakip turizm destinasyonlarına göre ulaşım zorluğu olan ve pahalı bir destinasyonuz. Bu ne demek? Öncelikle Türkiye ve GKRY ile bu anlamda rekabet edemezsiniz; edemeyince de turist çekemezsiniz demek. Dönelim madalyonun diğer yüzüne.
Vergi rekortmenleri yine Casino sektöründen
Vergi rekortmenleri sıralamasında ilk 10 içerisinde yer alan otellerin ortak özelliği bildiğimiz üzere Casinosu sahibi olmaları. 2019 yılında ödedikleri toplam vergi tutarına bir bakalım. İmtiyaz, stopaj, show, belediye, eğlence vergisi, personel, paye ödemesi, SSK Prim ödemesi, İhtiyat Sandığı prim ödemesi, personel, lisans belgesi ödemesi, casino giriş biletleri ödemesi, pul ve damga vergisi toplamı, personel çalışma izni giderleri (mühür, sağlık raporları) toplam doğrudan 85 milyon USD.
Devam edelim, Casino sektörünün ülke ekonomisine yıllık katkısı; personel maaşları, hava yollarına ödenen miktar, otel konaklama giderleri, piyasa alışveriş ve harcamalar, yenileme ve tadilat vs. giderler toplamı ise yaklaşık 650 milyon USD. Bu rakamların bir yılda turizm dinamikleri içerisinde, yerli yabacı üretici, çarşı pazar, doğrudan ve dolaylı etkisi sektörün yaklaşık 740 milyon Dolar olarak bilinmekte. İstihdam sayısı ise geçen yıl yaptığımız araştırmalara göre 8000-8500 arası. Burada çalışan ev kiralıyor, kuaföre gidiyor, çarşı pazar alış veriş yapıyor ve ülke kendi yarattığı katma değer içinde bir ekonomik döngü yaratıyor. Bakın tüm ülke nerede ise durma noktasına geldi. Ne sokakta yürüyen öğrenci var, ne de çarşıda gezen turist.
Turizmde mukayeseli avantaj yaratmak kolay değil biz eritiyoruz
Gittikçe Güneye ve Balkanlara kayan bir casino sektörü var. Gürcistan da önemli bir rakip oldu. Başlayan farklı havayollarının uçuşları ile de Ukrayna rekabet anlamında eğlencesi ile bu anlamda Kuzey Kıbrıs`a rakip oldu. Bir diğer taraftan Rumlar yine adım adım bizim şans oyunları sektöründen profesyonelce rol almaya başladılar. Ortodoks Kilise bile yıllardan sonra ikna olarak en azından her bölgeye bir casino yapmak için karar vermiş durumda. Açtılar, Limasol`a da ayrıca dev bir yatırım daha geliyor. Hal böyle iken biz elimizde marka olmuş bir sektörü el birliği ile yok etmeye çalışıyoruz. “İsmet Hocam Casino Sektörünün zararlarını bilmiyor musun?” diyenleriniz olabilir. Kontrollü bir şekilde ele alınan ve kendi içerisinde marka olan bir sektör var. Bu marka sektör mukayeseli avantajları ile şu anda turizm sektörünün alternatifi değil lokomotifi.
Bu arada hala daha yeni şans oyunları yasa tasarısını devlet ele almış değil. Rumlar bu anlamda yasasını tüzüğünü yaptı ve yola emin adımlarla devam ediyor. Çok enteresan acaba siyasilerimiz bu yasa tasarısını neden görüşmüyor? Karar veremedim bir türlü. Yerimizde saymıyoruz, gerçekten çok kan kaybediyoruz. Daha tam anlamı ile göremiyoruz ama Covid-19 geçsin o zaman tahribatın boyutu daha da bir anlaşılmış olacak. Umarım yanılırım çünkü böylesi dövizin krizinin can yaktığı, maliyetlerin ikiye hatta üçe katlandığı bir ortamda öncelik gerçekten de iflas etmeyip ayakta kalabilmek olacak. Biz de ülkede en başarılı bir şekilde yaptığımız şeyi yani hükümet bozup yeniden nasıl kurabiliriz onun hesaplarını yapalım. Artık gerçekten usanmadık mı?
Turizm Hayattır.
