Güney Kıbrıs, uluslararası arenada hellim markasını kendisine mal etmeye çalışırken, Kuzey Kıbrıs, yeterli koyun sütü olmadığı için Avrupa’ya ihracat yapamıyor.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Dursun Oğuz, ülke ekonomisi ve hayvancının kazanabilmesi için hellimin Avrupa Birliği ülkelerine de ihraç edilmesi gerektiğini ancak yeterli koyun sütü olmadığından bugüne kadar bunun gerçekleşmediğini ifade etti.
Bakan Oğuz, “Üretici sayında gerilme var amacımız üreticilerin üretimde kalmasını sağlamak” dedi.
Bakan Oğuz, TAK’a verdiği mülakatta üretici kooperatifçiliğinin gelişmesini, hem üreticinin hak ettiği ürün bedelini alması hem de tüketicinin ürünleri doğru fiyatta alabilmesi için de şiddetle desteklediklerini ifade etti.
Oğuz, hayvan üreticilerinin yaptığı işten daha çok gelir edebilmesi için hellim ihracatının Avrupa Birliği ülkelerine de yapılması gerektiğini söyledi. Oğuz, bunun için de hellim yapımında koyun sütünün yüzde 30’un üzerinde olması gerektiğini belirtti.
Bakan Oğuz, ancak yeterli koyun sütü olmadığından bugüne kadar bunun hasıl olmadığını ifade etti.
Oğuz, bugün ihracatın koyun sütü oranı aranmayan Türkiye ve Ortadoğu ülkelerine yapılmakta olduğunu söyledi.
Hayvan sayısı azaldı
Ülkede koyun sayısının son yıllarda düşüşte olduğunu, damızlık hayvan sayısının 230 bin civarında olduğunu kaydeden Oğuz, hedeflerinin daha verimli ırkların kullanılmasını sağlayarak süt oranıını arttırmak olduğunu söyledi.
Oğuz, “Doğuş Uran (MARGO) Çiftliği'nde 150 dönümlük bir alanda projelendirilme yapıldı, kısa sürede damızlık üretimine başlayacağız” dedi.
Et fiyatlarında da bir düzenlemeye gidileceğini belirten Oğuz, “Şu anda kasaplarda tüm etler kuzu veya dana eti olarak pazarlanıyor. Et satılan yerlerde koyun eti, kuzu eti, dana eti, keçi etinin sınıflandırılmasını ve ayrı ayrı fiyatlandırılmasını istiyoruz. Bunun denetim ve kontrol ile sağlanabilir. Bu, en kısa süreli hedeflerimiz arasındadır” dedi.
Üretici üretimde kalmalı
Üreticilere verilen doğrudan gelir desteğini de arttırmak için çalışmaların sürdüğünü belirten Oğuz, bütçe imkânları içinde bir artış yapılacak ancak ne kadar yapılacağı belli değil” dedi.
Bazı teşviklere de değinen Oğuz, “Bakanlar Kurulu faiz farkı fonunda küçükbaş hayvancıya altı ay süreli faizsiz yemlik arpa verilmesi kararı aldı. Kredili gübre alımında yüzde 10 faiz farkı devlet tarafından ödenecek” şeklinde konuştu.
Üretime daha çok katkı yapacak teşvik modelleri üzerinde de çalıştıklarını kaydeden Oğuz, “2020’nin içinde birliklerle konuşarak yeni formüller konuşulacak. Üretici sayında gerilme var amacımız üreticilerin üretimde kalmasını sağlamak” dedi.
Kooperatifçilik geliştirilmeli
Tarımsal üretimde “kooperatifçiliğin de geliştirilmesini şiddetle desteklediklerini” ifade eden Oğuz, üreticiden tüketiciye ürünlerin hem gıda güvenliği bakımından hem de fiyat bakımından kontrollü bir şekilde doğrudan ulaşmasını arzuladıklarını söyledi.
Cypfruvex fiyat dengeliyor
Narenciye ürünü işleyen ve ihracatını yapan Kıbrıs Meyve Sebze İşletmecilik LTD.’in (Cypfruvex)
narenciyenin dışında aktif hale getirilmesini istediklerini de kaydeden Oğuz, bölgede üretilen muz, çilek, patates ürünleri ile de çalışmasını arzuladıklarını söyledi.
Kooperatiflerin de üreticilere güven aşılaması gerektiğini kaydeden Dursun Oğuz, “Örneğin Cypfruvex, kurum üreticiden aldığı ürününün karşılığını ödemek zorundadır aksi halde üretici başka tüccarla çalışmaya başlayabilir. Böylece kooperatif fikrini savunamayız” dedi.
Cypfruvex’in fiyat belirlemede dengeleyici bir rol oynadığını, fiyatın tüccarlar tarafından belirlenmesini engellediğini kaydeden Oğuz, “Cypfruvex narenciyenin fiyatını belirlesin, Toprak Ürünleri Kurumu da arpa fiyatını belirlesin istiyoruz. Bu yıl kilosu 90 kuruşa arpa satıldı. Bunun sonrasında TÜK 1.35 TL fiyat açıkladı, üreticiler yüzde 30’un üzerinde kazanç elde etti” dedi.
