Pelin YÜKSELAY
Trafik kazalarının hızla arttığı KKTC’de ehliyet almak bakkaldan ekmek, su almak kadar kolay… Kıbrıs’ın tamamı AB toprağı olmakla birlikte, adanın kuzeyindeki kurallar, Avrupa ülkelerindeki kurallarla uyuşmuyor.
Avrupa ülkelerinde ehliyet almak isteyenler önce yazılı sınava giriyor, bunu başarması halinde motor ve sürüş testine tabi tutuluyor.
Kuzey Kıbrıs’ta ise ‘öğrenci ehliyeti’ aldıktan bir müddet sonra trafik levhalarının ve yol çizgilerinin sorulduğu kısa bir sınava tabii tutuluyor. Bunu başarması halinde Trafik Müfettişi ile birlikte yaklaşık 15 dakikalık bir sürüş testine çıkarılıyor. Başarabilenler ehliyet sahibi oluyor. Bu nokta da ülkemizdeki ‘ehliyet alma’ sistemi tartışılıyor.
Şu anki prosedüre göre, ilk olarak halk arasında learning olarak bildiğimiz ‘öğrenci ehliyeti’ alınıyor. Öğrenci ehliyeti alabilmek için kimlik kartı ve doğum belgesi ile Maliye Bakanlığı’na müracaat ediliyor. 270 Türk Lirası sınav harcı, 270 lira da öğrenci ehliyeti ücreti ödeniyor. Arından sürücü adayı trafik levhalarının ve yol çizgilerinin sorulduğu kısa bir sınava tabii tutuluyor.
Sürücü adayı bu sınavda başarılı olduğu takdirde, göz testine giriyor. Günümüze göre oldukça ilkel kalan bu göz testinde sürücü adayına araç plakaları okutuluyor. Sürücü plakaları doğru okuduğu takdirde ‘araç kullanmaya uygundur’ raporu alıyor ve öğrenci ehliyeti veriliyor.
En az 10 ders şartı var
Öğrenci ehliyetini alan her sürücü adayı en az 10 ders sürüş dersi görmek zorunda. Bu noktada sürücü, şoför okullarına başvurmak zorunda. 10 sürüş dersi, KDV dahil 800 TL. Sürücü adayı, bu derslerde arabayı kullanmayı ve kuralları öğreniyor. 10 dersin sonunda sürücü Maliye Bakanlığı’na 375 TL harç ödeyerek, ‘testini’ kestiriyor. Testi kesilen sürücü bir müfettişle birlikte sınava giriyor. En fazla 15 dakika süren bu derslerde müfettiş sürücü adayının aracı nasıl kontrol ettiğine, kuralları bilip bilmediğine, belli başlı dönüşleri gerçekleştirip gerçekleştiremediğine bakıyor. Sürücü adayı bu sınavı geçtiği takdirde ehliyet almaya hak kazanıyor.
Yeni sürücü adayına ilk olarak harcı 185 Lira olan 1 yıllık ehliyet çıkartılıyor. Bu ‘stajer ehliyet’ statüsüne giriyor. Eğer sürücü o bir yıl içerisinde ceza işleyerek 100 puanını doldurursa, ehliyet iptal ediliyor ve tekrar sürüş kursuna giderek, sınava girmek zorunda bırakılıyor. Sürücü 1 yılı cezasız kapattığı takdirde ise ehliyetini zorunlu olarak yine 1 yıllığına uzatıyor. Diğer bir yılını da cezasız kapatan sürücü ‘stajer ehliyet’ statüsünden çıkıyor ve ehliyetini de 10 yıla kadar uzatabiliyor.
Motosiklet ehliyetleri için ise 12 saat eğitim yeterli. Bu eğitimlerin sonucunda Maliye’ye ödenen 275 lira ile motosiklet ehliyeti sahibi olunabiliyor.
2019 Mayıs’ta ehliyet alma sistemi değişiyor!
Ulaştırma Eski Bakanı Kemal Dürüst döneminde en sonunda bu sistemin değiştirilmesi için adım atıldı. Şöför Okulları Birliği Başkanı Barış Tilki’den alınan bilgiye göre, Mayıs 2019’dan itibaren ehliyet alma sisteminde Avrupa Birliği müktesebatları uygulanacak. Yeni sistemle ilgili bilgiler veren Tilki, gelecek yıldan itibaren sürücü adaylarının yazılı sınava tabii tutulacaklarını kaydetti. Hem öğrenci ehliyeti hem de sürücü ehliyeti sınavlaarının bilgisayar ortamında yazılı bir şekilde yapılacağını kaydeden Tilki, ders sayılarının da artırılacağını söyledi. Buna göre Mayıs 2019’dan itibaren sürücü adayları 14’ü pratik, 6’sı teorik olmak üzere 20 ders almak zorunda kalacak. Tilki, bu sisteme geçilmesiyle birlikte fiyatların da çok değişeceğinin altını çizdi. Şöför Okullarının da alt yapılarını ona göre hazırlaması gerektiğinin altını çizen Tilki, daha sağlıklı bir sistemle sürücülerin yetiştirileceğinin altını çizdi.
Türkiye’de nasıl?
2019 Mayıs’ında geçilecek olan yeni sistem hiç şüphesiz ki şimdiki sisteme göre çok daha iyi. Ancak yanı başımızdaki Türkiye’de bu sistem nasıl? Türkiye’deki ehliyet alma sürecinin en önemli noktaları şunlar:
1) Sürücü adayından geniş kapsamlı sağlık raporu isteniyor.
2) Sürücü adayları yazılı sınava tabii tutuluyor. Bu sınavlarda sürücü adaylarına trafik, motor, ilk yardım ve trafik adabı konularında sorular yöneltiliyor.
3) 10 dersin ardından sürücü adayı 35 dakikalık direksiyon sınavına girer. 5 dakika boyunca adaya araç ile ilgili sorular soruluyor. Bu aşamada adayın sorulardan en fazla beşine doğru yanıt vermesi gerekli. Aksi halde sınavda başarısız sayılıyor.
4) Türkiye’de direksiyon sınavlarında aracı iki kere stop ettirme hakkınız var. Aday aracı 2 kez stop ettirdiği takdirde başarısız sayılıyor.
