banner564

Kıbrıs Ürünü Hellim/Halloumi’nin tanımı ve tarihi

  Hellim küresel ölçekte resmi olarak Kıbrıs’a has ve özel bir yerli ve milli peynir olarak tanımlanıyor. Hellim beyaz renkte ve genelde yarım sert kıvamda koyun ve/veya keçi sütünden üretiliyor ve bazen inek sütü ile de karıştırılabiliyor. Hellim yüksek ısı seviyelerinde kolay erimediği için meşhur özelliklerinden biri de ızgara, kızartma ve kebap yapımı gibi çeşitli yemek pişirme işlemleri için ideal bir ürün konumunda yer alıyor. Hellime otantik esansını veren ise Kıbrıs’ın ılık Akdeniz havasında ve maki ikliminde yetişen hayvanların özel sütleridir. Dünya çapında ender bir ürün olduğu için gerek Kıbrıs’ta gerekse uluslararası arenada hellim diğer peynir çeşitleriyle rekabet etmede önemli bir rol oynar. 
   Güney Kıbrıs Enerji, Ticaret ve Endüstri bakanlığının derlediği verilere göre Hellimin bilindik tarihi 1.500’lü yıllara kadar dayanır. 1554 yılında yazılan tarih raporlarından edinilen bilgi ışığında Hellimin Venedik Döneminde Kıbrıs’ta üretildiğinin tescil edildiği yazmaktadır. Tanınmış yazar Florio Bustron yazılarında koyun ve keçi sütü kullanılarak hellim üretildiğini o dönemin İtalyanca dilinde “Caloumi” olarak tanımlamış ve yazılarında yer vermiştir.     
2021 yılında Avrupalı oldu ve Kıbrıslı olarak tescillendi
   12.04.2021 tarihinde Avrupa Komisyonu bu önemli Kıbrıs Mirasını “Menşe İsimli Korumalı Ürün (PDO)”  olarak kayıt etti ve uygulamaya 2 paket koydu. Birincisi bur ürünün değerli isminin korunması amacıyla Avrupa Birliği içerisinde sadece Kıbrıs’taki ürün özellikleriyle üretilen ürünler Hellim/Halloumi adını kullanabilecekler. İkinci olarak ise Avrupa ürün korunmasının nimetlerinden Kıbrıslı Türk Üreticilerin de tam manasıyla faydalanması amacıyla Avrupa Hayvan ve kamu sağlığı standartlarını uyum sağlanması kaydıyla hellimin yeşil hat üzerinden ticaret yapabilmelerine olanak sağlanmıştır. Bu tarihi paketin uygulanması adanın yeniden birleştirilmesine kadar bu şekliyle etkin kalacağı not edilmiştir.  
  Diğer taraftan PDO kriterleri gereğince ürün özellikleri kapsamında ürünün tüm üretim süreçleri, hammadde kullanımı ve hazırlıklarının Kıbrıs’ta yapılması şartı var. Ayrıca PDO çerçevesinde denetim yapacak Uluslararası bir denetim kurumunun yetkilisi bu şartları ticaret öncesi denetleyerek onay verecektir. Buna ek olarak Kıbrıslı Türklerin Avrupa Sağlık ve Hijyen kurallarına uygunluk ve uyumun sağlanması için ayrıca özel olarak bir denetçi Avrupa Birliği tarafından atanacağı kararı verilmiştir.  
Güneydeki ekonomik faaliyetler ve eylem planı
   Kıbrıs Rum Hükümeti 3 Ekim 2022 tarihi itibariyle hellimin gerçek bir Kıbrıs ürünü olarak tanıtılması, üretimi ve ihracatı kapsamında 2 yıllık bir eylem planı hazırladı. 3 Ekim 2022 tarihinde pazartesi günü hellimin dijital ticareti için “halloumi.cy” adresli web sitesini hayata geçirdi. Site İngilizce, Arapça, Çince ve Japonca dillerinde hizmet verecek şekilde tasarlandı. Sitede yetkili üreticiler ve hellimle kullanılan yemeklerin tanıtımı yapılmaya başladı. Sitenin amacı müşterilere ve ithalatçılara erişimi ve ticareti kolaylaştırmak. İngilizce dışındaki diğer üç dilin ise Avrupa pazarı dışındaki piyasalara hitap etmek ve girebilmek için kullanılıyor. Eylem planıyla ilgili hem devlet hem de üreticiler eşgüdümlü şekilde çalışma yürütüyorlar. Böylelikle üretim, tanıtım, standardı koruma ve ihracat süreçlerindeki etkinliğin artırılması bir bütünsellik içerisinde tek bir şemsiye altında toplanmış görünüyor.     
   Güney Kıbrıs hellimi senede 40 Milyon kilo üretimle 250 Milyon EURO hacminde ihracat kapasitesine sahip olduğundan dolayı tarım sektörünün tacı olarak tanımlıyor. Yeni planlama çerçevesinde 2023 yılında hellim ihracat rakamlarını 300 Milyon EURO’nun üzerine çıkarmayı hedefliyorlar. 2016 – 2021 yılları arasında güneyin hellim ihracatı % 30 oranında arttı. 50’nin üzerinde ülkeye ihraç edilmekte olsa da toplam ihracatın % 81 ile en büyük bölümü yedi ülkeye yapılıyor. Bu ülkeler İngiltere en başta olmak üzere sırasıyla İsveç, Almanya, Avusturalya, Avusturya, Danimarka ve Polonya olarak listeleniyor. 
kuzeydeki ekonomik faaliyetler ve eylem planı
   Kıbrıs Türk Ticaret Odasının ve Hellim Üreticilerinin yaptığı açıklamalar ışığında 2021 yılı itibariyle 11 firmanın Türkiye ve Orta Doğu’ya hellim ihracatı yapıldığı anlaşılıyor. Hellimin ihracatı ülke ihracatının yaklaşık yüzde 40’ını oluşturduğu vurgulanıyor. Bu da Kuzey Kıbrıs ekonomisi için hayli önemli bir faaliyet alanını temsil ediyor. Zira yıllık ihracat hacmi 100 Milyon Dolar seviyelerinde seyrediyor. Avrupa pazarına girilmesiyle birlikte bu rakam güneyde olduğu gibi 2.5 katına yükselme potansiyeli barındırıyor.
Kıbrıs için rekabet ortamı ve hazırlanması gereken eylem planı
   Kıbrıslı Türk Hellim üreticileri AB standartlarında hellim tesciline uygun üretim yaparak ürünlerini AB pazarına ulaştırabileceklerine dair inanç ve istek belirtiyor. Büyük ve alım gücü yüksek yeni Pazar hiç şüphesiz ki hem üretim hem de karlılık açısından yüksek bir motivasyon oluşturuyor. Kıbrıslı Rum hellim üreticileri ise Kıbrıslı Türk hellim üreticilerinin maliyetleri daha düşük olduğundan dolayı fiyatlarda avantaj sağlayabileceği endişelerini gündeme getirdi. Aynı zamanda hayvanların yemlerinin Türkiye’den geldiği iddia edilerek bu durumun Avrupa kurallarına uymayacağı da vurgulandı. Zira yerli yem şartı PDO kurallarında belirtiliyor. Buna karşın bu iki endişenin geçerli olduğu hususunda antant kalındı ancak Rum Tarım Bakanı Uluslararası bir şirket olan Bureau Veritas’ın tüm gerekli kontrolleri yapacağını beyan etti. Sonuç olarak Kıbrıs Türk tarafının üretimi artırma ve ekonomiyi destekleme konularında atması gereken adımlar Güney Kıbrıs’la benzer şartlarda aşağıdaki şekilde listelenebilir;
    Eylem Planı ve Etkin Organizasyon: Üreticilerin, Ticaret Odasının ve Tarım Bakanlığının bir proje oluşturarak tek çatı altında eylem planı hazırlaması
    AB Standartları ve Uluslararası İlişkiler: Avrupa Sağlık denetçisi ve Uluslararası Denetim Şirketiyle diplomatik ilişkilerin ivedilikle kurulması
    Uluslararası Liyakat: Liyakat sahibi tercihen Avrupa’dan mezun kişilerin gerek kamu gerek ticaret odası ve gerekse de hellim üretimi şirketlerinde istihdamı ya da varsa öncü rol üstlenmelerinin sağlanması
    Üretim Kalitesi: Üretim standartlarının AB PDO kriterlerine göre yükseltilmesi ve muhafaza edilmesi
    Fiyat Avantajı: Güney’e kıyasla üretim maliyetlerinin düşük olma avantajının kullanılması
    Yeni Büyük Pazara Erişim: Özellikle Kıbrıslı nüfusun yoğun olduğu İngiltere pazarına girişin sağlanması ve marka değeri yaratılması.

 
 

YORUM EKLE

banner471

banner474