KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ile Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in, 25 Kasım buluşması öncesinde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’ne sundukları öneriler Rum basını tarafından ifşa edildi.
Fileleftheros gazetesi manşetten verdiği haberinde, Cumhurbaşkanı Akıncı’nın, Rum lideri tarafından ortaya atılan ‘Desantralize federasyon’ önerisini kabul ettiğini iddia ederek,Başbakanlık sistemine ilişkin görüşleri ortaya attı.
“Elindeki güvenilir bilgilere göre, liderlerin önceliklerinde Güven Yaratıcı Önlemlerin bulunduğunu” yazan gazete, belgelerde “bir sorumluluk yükleme oyunu oynandığının açık olduğunu” da öne sürdü.
Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in BM’ye yönelik belgesinde “desantralize federasyonla ilgili önerisine değindiğini ve Cumhurbaşkanı Akıncı’nın 9 Ağustos’taki görüşmelerinde bunu kabul ettiğini” iddia ettiğini yazan gazete, Anastasiadis’in, “yönetim biçimi sisteminin, başkanlık sisteminden, siyasi işbirlikleri ve 4:2 oranına sahip dönüşümlü görev süresi temelinde, başbakan ve başbakan yardımcısının meclis tarafından seçileceği parlamenter sistemle değiştirilmesiyle” ilgili önerisine atıfta bulunduğuna da işaret etti.
Gazete, GYÖ’ler konusunda, ticari ilişkilerin geliştirilmesine dair bir çaba geliştirildiğinin açık olduğuna da işaret etti.
Rum Yönetimi Başkanı Nikos Anastasiadis’in GYÖ’ler çerçevesinde “5-10 bin Türk askerinin Kıbrıs’tan ayrılmasını önerdiğini” de haber veren gazete, Anastasiadis’in, yeni geçiş noktaları açılmasını aynı zamanda eski Lefkoşa bölgesi içerisindeki ara bölgede işbirlikleri yapılmasını önerdiğini de kaydetti.
Enerji konularında ise “Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenlik haklarını sistematik bir şekilde ihlal eden Ankara’nın saldırgan tutumu konusunda şikayette bulunulduğunu” belirten gazete, Rum tarafının belgesinde, Rum Yönetiminin enerji konusunda Türk ve Kıbrıs Türk tarafına yönelik önerisinin yinelendiğini de iletti.
Akıncı’nın belgesi
Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın ise kendi belgesinde, KKTC Cumhurbaşkanlığına seçilmesinden bugüne kadar yaptıklarını anlattığını yazan gazete, Akıncı’nın GYÖ’lere aynı zamanda UNFICYP ve askeri konularla ilgili olan meselelerde doğrudan temasta bulunulması için bir mekanizma meydana getirilmesine odaklandığını öne sürdü.
Gazete “GYÖ’ler Önceliklerin Üst Sıralarında” başlığıyla iç sayfadan geniş yer ayırdığı haberinde ise, Cumhurbaşkanı Akıncı ile Rum lider Anastasiadis’in belgelerinde “anlaşmazlıkların vurgulandığını, aynı zamanda karşılıklı sorumluluk yükleme oyununun da açık olduğunu” öne sürdü.
Belgelerin, BM Genel Sekreterinin Kıbrıs sorunuyla ilgili yaklaşan raporuna ekleneceklerini de anımsatan gazete, öte yandan iki belgede de müdahil taraflarca önerilen GYÖ’lere ağırlık verildiğinin açık olduğunu ve bunun “işgalin bir anlaşma yoluyla bozulması değil de normalleştirilmesi olarak adlandırılabileceğini” iddialarına ekledi.
Gazete “GYÖ’lerin içeriğinden de bu sonucun çıkarılabileceğini” öne sürdü.
“Elde edinilen bilgilere” göre, Anastasiadis’in ilettiği belgede “her zaman iki kesimli, iki toplumlu federasyona tam anlamıyla saygı duyarak, desantralize federasyonla ilgili önerisini sunduğu” konusunda bilgi verdiğini yazan gazete, Anastasiadis’in böyle bir önerinin “bir yandan, federal hükümetin (uluslararası hukukun bir nesnesi olarak ülkeyi temsil eden hükümet olarak) devletin birlik ve bütünlüğünün korunması için tam anlamıyla gerekli olan yetkileri muhafaza edeceği, diğer yandan da her devletin, kendi idare alanı içerisinde aynı zamanda destek olma ve müdahale etmeme ilkesine göre, kapsamlı bir idari özerkliğe sahip olmasına yol açtığını” belirttiğini yazdı.
Gazete, Anastasiadis’in “bu önerinin Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı tarafından olumlu karşılandığını ve bu durumun 9 Ağustos’ta iki lider arasında bir anlaşma sağlanmasının yolunu açtığı” iddiasına da yer verdi.
Gazete, Anastasiadis’in, müzakere süreci çerçevesinde bu öneri üzerine daha fazla çalışmaya hazır olduğunu söylediğini de iletti.
Anastasiadis’in BM Güvenlik Konseyini “federal yetkiyle ilgili anlaşmanın kolaylaştırılması için, ülke yönetimi şeklinin, başkanlık sisteminden parlamenter sisteme değiştirilebileceğini de öneri olarak ortaya koyduğu konusunda bilgilendirdiğini” kaydeden gazete “bunun, 4:2 zaman oranıyla birlikte, temsilciler meclisi tarafından seçilecek olan Başbakan ve başbakan yardımcısıyla kombinasyon halinde, yürütmede bulunmayacak olan Kıbrıslı Rum bir başkan ile Kıbrıslı Türk başkan yardımcısı var olmasına yol açacağının” belirtildiğini öne sürdü.
“Böyle bir sistemin, iki toplumdan da partileri aynı siyasi alana getirerek ve kendilerini bir ittifak meydana getirmeye zorlayarak, ulusal bir politik sistemin meydana getirilmesine katkıda bulunacağına” atıfta bulunulduğunu savunan gazete, devamla Anastasiadis’in önerdiği GYÖ’leri ise şöyle sıraladı:
Anastasiadis’in önerileri
1. Başkan, önceliğin kapalı bölge Maraş’a verilmesiyle birlikte, bazı bölgelerin imarı ve yeniden yerleşime açılması için teknik komite kurulmasını öneriyor
2. Yeni geçiş noktalarının açılmasını öneriyor (Kiracıköy- Gaziler- Eğlence- Pomo- Paşiammo- Aşağı Pirgo ve Erenköy)
3. Lefkoşa’nın Kuzey bölümündeki ve Kanlıdere üzerindeki parkın işletilmesi
4. Lefkoşa’daki ara bölgeye serbest erişim alanları meydana getirilmesi
5. Ada içerisindeki ticaretin, Kıbrıs Türk toplumunun ortaya koyduğu (vergilendirme ve hükümet tarafından kontrol edilmekte olan bölgelerden gelmekte olan ürünlerle ilgili ithalat izni gibi) engeller ortadan kaldırılarak güçlendirilmesi
6. Yeşil Hat Tüzüğü tarafından kapsanmakta olan malları taşıyan ticari araçların dolaşımının kolaylaştırılması
7. Kültürel Miras Teknik Komitesinin çalışmaları ve finanse edilmesine destek olunması
8. Dini alanların korunması ve tüm dini törenler için kolaylıklar sağlanması
9. Ara bölgede bulunan kiliselerin iyileştirilmesi
10. Yol, köy ve şehirlerin eski isimlerinin kullanımının iyileştirilmesi
11. Askeri güçlerin azaltılması, ateşkes hattı boyunca askeri güçlerin geri çekilmesi, Akyar’daki mevcut durumun iyileştirilmesi, mayınların temizlenmesi ve 5.000-10.000 Türk askerinin Kıbrıs’tan çekilmesi
12. Kayıplar konusu.
