KKTC hükümetinin, Coronavirüs önlemleri çerçevesinde bir milyar 144 milyon liralık ikinci paketi dün gece Başbakan Ersin Tatar tarafından açıklandı. Türkiye’nin mali yardımlarıyla uygulanması hedeflenen pakette, özel sektöre bazı hususlarda destek geliyor.
İşte ikinci ekonomik paketin içeriği;

A.    Reel Sektöre Yönelik Önlemler

1.    Reel sektör ve altyapı yatırımlarına yönelik kamudan olan alacakların tümü bir ay içerisinde ödenecektir.(385 milyon TL)

2.    2020 Ocak ayına kadar Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik primleri yerel işgücü prim borçlarının tamamını ödemiş olan işletmelere (Bankacılık ve Finans, Casino, Bet Ofis, Gece Kulüpleri ve GSM operatörleri hariç) tüm çalışanları için işverence beyan edilen pirime esas kazanç toplamının yüzde 75’i devlet tarafından karşılanacaktır. Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik primlerinde haziran-aralık 2020 dönemi istihdamı destekleme fonundan karşılanacaktır.

3.    Nisan ayında verilen ücret desteğinin aynısı mayıs ayında kapalı olan sektörler için devam edecektir. (Bu destek Mayısta kapalı olan Turizm Seyahat Acenteleri, Toplu Taşıma, Havaalanı, Otel/Casino, Spor Salonları, Bet Ofisleri, Özel Eğitim Okulları ve Kreş/Etüt sektörlerine yönelik olacaktır.)

4.    Covid–19 salgınından etkilenen ve faaliyetlerine ara verilen işletmelerden 2020 Ocak ayına kadar Sosyal Sigorta ve Sosyal Güvenlik primleri ile ihtiyat sandığı prim ve depozitleri ile yerel işgücü prim borçlarını ödeyen iş vereni dahil 5 ve daha az çalışan istihdam eden işletmeler (market, kasap, eczacı, doktor,döviz,büroları,finansişletmeleri,kuyumcu,emlak,benzin istasyonları, gece kulüpleri, bet ofisleri hariç) için 2020 yılı Temmuz, Ağustos ayı içinde geri ödemesiz olmak üzere 2 bin TL´den toplam 4 bin TL işletmelere katkı ödeneği verilecektir.

5.    Daha önce açıklanan KGF garantisi ile faiz destekli kredi paketi 1 milyar TL’den 1,5 milyar TL´ye yükseltilmiştir.

Yeni paketle birlikte bugüne kadar kullanılan krediler de dahil olmak üzere vade süresi 15 aydan 36 aya çıkarılmıştır.3 puan faiz destekli, 6 aylık ödemesiz dönem ise devam edecektir. Ayrıca kredi kullanma süresi de 2020 yılı Temmuz ayı sonuna kadar uzatılmıştır. Paket kapsamında bir işletme için kullandırılacak en yüksek kredi toplamı 4 milyon TL’den 6 milyon TL’ye çıkarılmıştır.

o    1,5 milyar TL’lik paket için
    Maaş ödemesi
    Yurt içinde yapılacak mal - hizmet alımları için keşide edilen çekler (1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren düzenlenmiş faturalar için çek beyanı istenmeyecektir.)
    Yurtdışı hammadde alımı
    Devlete olan yükümlülükler
    14 Mart – 20 Mayıs tarihleri arasında yukardaki yükümlülüklerini yerine getirenler
    Kira ödemeleri
    Diğer taraftan 100.000 TL’ye kadar olacak kullandırılmalarda ise yukarıdaki kriterler aranmayacaktır.

o    1,5 milyar TL tutarındaki pakette küçük işletmeler için sabit faiz uygulaması kredi kullananın veya kullanacak olanın isteğine göre devam edebilecektir. 600 bin TL üzerindeki krediler için ise isteyen bankalarca 15 aydan sonra belirlenecek referansa göre faiz değişikliğine gidilebilmesi adına esneklik sağlanacaktır.

6.    “Covid -19 Yaklaşımı” adı altında bankalarda mevcut kredilerin yeniden yapılandırılması hükümetin liderliğinde, Merkez Bankası ve Bankalar Birliği ile yapılacak temaslarla mevzuata uygun bir şekilde sağlanacaktır.

Yapılandırma alınan kredi için faiz, vade ve ödemesiz dönemi düzenleme şeklinde olacaktır.
Bu amaçla:
o    Merkez Bankası “Covid -19 Yaklaşımı”nı destekleyecek önlemleri alacaktır.
o    Rekabeti çalıştırmak üzere özel / tüzel kişilerin mevcut kredilerini yapılandırmak amacıyla kredilerini başka bir bankaya aktarmak istemesi halinde ve sözleşmede erken kapatma ücreti olması durumunda, çıkarılacak Yasa Gücünde Kararname ile bu ücret yüzde 0,5 ile sınırlandırılacaktır.
o    Kredinin başka bankaya transfer edilmesi halinde ipoteğin diğer bankaya devri zorunlu olacak ve bu devirden herhangi bir masraf ve harç alınmayacaktır.
o    Bir krediyi kapatmak için kullanılacak yeni kredilerden pul vergisi alınmayacaktır.
o    “Covid -19 Yaklaşımı” 2020 yılı Eylül ayı sonuna kadar yürürlükte olacaktır.

7.    Hizmet ve mal üretiminde girdi maliyetlerinin azaltılması amacıyla sanayi, turizm, tarım ve münhasıran yükseköğrenim kurumları sektörü için elektrik teşvikleri yılsonuna kadar kWs başına 10 kuruştan 25 kuruşa çıkarılacaktır.

8.    İşsizlik ödeneği 2020 yılı Ağustos ayı itibarıyla salgından önceki seviyesine dönecektir

9.    İş bulmakta zorlanan işsiz KKTC vatandaşlarının istihdamını kolaylaştırmak için Mart 2020 ile Eylül 2020 arasında İŞBUL portalı aracılığı ile işe alınacak KKTC vatandaşlarına 12 ay boyunca Sosyal Güvenlik prim desteği ile 500 TL ücret desteği verilecektir

10.    KKTC işgücü piyasasının ihtiyaç duyacağı alanlara yönelik olarak mesleki eğitim programları başlatılacak ve kursiyerlere eğitim süresi boyunca maddi destek verilecektir. KKTC İŞBUL portalı geliştirilecektir. İstihdam edilecek KKTC vatandaşlarına 24 ay boyunca sosyal güvenlik prim desteği ile 12 ay boyunca 500 TL ücret desteği verilecektir.

11.    Tüketicilere yönelik, büyüklüğü 185 metre kareyi geçmeyecek tek konut alımı amacıyla yılsonuna kadar kullandırılacak Türk Lirası cinsinden 300 bin TL’ye kadar kredilere, vadesinden bağımsız olarak, 3 yıllık süre ile Kredi Faiz Destek Fonu’ndan 3 puan finansman desteği sağlanacaktır.

12.    Halihazırda verilmiş bazı hükümlerle (menkul icrası, hapislik, mazbata dahil) konut ve işyerlerinin tahliyesine ilişkin hükümlerin uygulanması 31 Aralık 2020 tarihine değin ertelenecektir. Ancak aile davalarında verilmiş tazminat, nafaka, ve hukuk davalarına ilişkin taksit istidaları aksine bir mahkeme kararı bulunmadıkça durmayacaktır.

13.    Kalkınma Bankasından kredi kullanan ve ödeme sıkıntısı yaşadığı gerekçesi ile müracaat eden kredi sahiplerinin, banka yönetim kurulunun uygun görmesi halinde, turizm ve yurt kredilerinin taksitlerinin 31 Aralık 2020 tarihine kadar diğer sektörlerin kredi taksitlerinin ise 30 Eylül 2020 tarihine kadar ötelenmesi yoluna gidecektir.

14.    Kredi kartı limitlerinde sıkıntılar yaşanabileceği gözönüne alınarak, mevcut kredi kartı borçlarının tüketici kredisi kapsamında taksitli krediye dönüştürülmesine olanak sağlanacaktır.    
15.    Kredi kartlarında Türk Lirası akdi faiz oranının aylık yüzde 2.35 yerine aylık yüzde 1 olarak uygulanmasına 30 Eylül 2020 tarihine kadar devam edilecektir.

16.    Kredi kartlarında yüzde 10’dan yüzde bire düşürülen asgari ödeme tutarı, 2020 yıl sonuna kadar uygulanmaya devam edecektir.

17.    Toprak Ürünleri Kurumu’na mali yılsonunda kapatılmak üzere avans olarak 5 milyon TL kaynak yaratılacaktır.

18.    Covid-19’a bağlı olarak düşen iç talep ve daralan ihracat pazarlarına ulaşmayı sağlama amacıyla süt mamulleri ihracat teşvikleri;
15- Haziran-15 Temmuz 2020 döneminde Türkiye Cumhuriyeti’ne 4,5 TL, 3. ülkelere 2,5 TL,
o    15 Temmuz – 15 Ağustos 2020 döneminde ise Türkiye Cumhuriyeti’ne 3 TL, 3. ülkelere 2,0 TL olarak uygulanacaktır.

19.     Patatesin paketlenme giderleri için kilo başına 35 kuruş ödeme yapılacaktır.

20.    Tahıl hasadı ve alımlar tamamlandıktan sonra rekolteye bağlı olarak dönüm başına çiftçiye prim desteği sağlanacaktır.

21.    Covit-19´un ekonomik aktivite üzerinde yarattığı etkiyi analiz etmek ve çözüm önerileri üretmek amacıyla ekonomik örgüt temsilcileri ve bürokratlardan oluşacak Ekonomik Kurul oluşturulacaktır.

22.     Ekonomik Kurul ekim ayına kadar orta vadeli bir stratejik plan ve öncelikli olarak turizm ve yükseköğrenim sektörleri olmak üzere “reel sektör” üçüncü paket çalışması yapılacaktır

B.    Kamu Maliyesi ve Diğer Destekler

Covid-19 salgınından dolayı daralan iç talep ve yavaşlayan ekonomik aktiviteye destek vermek adına;

1.    KKTC’de yeni bir finansman modeli olarak tahvil piyasası 31 Ağustos 2020 tarihine kadar oluşturulacaktır. Kamunun ihraç ettiği tahviller gerçek ve tüzel kişilerce de alınıp satılabilecektir.

2.    Yerel yönetimler ile kamuda borçlanma yetkisi olan kuruluşların da daha ucuz maliyetle finansmana erişebilmelerini sağlamak adına, merkezi borçlanma modeli oluşturulacaktır. Burada ihraç edilecek tahvillerde tahvil piyasasına dahil olacaktır.

3.    2020 yılının geri kalanında başta hastane, okul ve yol inşaatları olmak üzere tüm altyapı yatırımlarına yaklaşık 500 milyon TL bütçe ile hız verilecektir.

4.    Haziran ayından itibaren belediye ve tüm kamu kurumları çalışanları ve emeklilere yönelik yapılan tüm kesintiler kaldırılacaktır. Kalan kesintiler en geç 3 ay içinde ödenecektir.

5.    Tüm konut ve işyeri alımlarında tapu harçlarında indirimler yıl sonuna kadar uygulanacaktır.

6.    185 metrekareyi geçmeyen konut alımları için kullanılacak kredilerde uygulanan BSİV oranlarında yüzde 50 indirim yapılacaktır.

7.    Otomotiv sektöründe uygulanan KDV indirimi yıl sonuna kadar uzatılacaktır.