Rahme ÇİFTÇİOĞLU
Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın (KTTO) küresel ekonomi, KKTC, Türkiye ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ndeki makroekonomik gelişmeleri içeren 2020 III. Çeyrek Ekonomi Bülteni açıklandı.
Digi Veri Araştırma Merkezi’nin hazırladığı ekonomi bülteninin kamuoyuyla paylaşılması için KTTO’da basın toplantısı düzenledi.
Yedi ana başlıktan oluşan bültenle ilgili konuşan KTTO Başkanı Turgay Deniz, “Bu sayıda ağırlıklı olarak Covid-19 pandemisinin yerel ve küresel etkilerinin ön plana çıktığını görüyoruz. Küresel büyümeye ilişkin tahminler çarpıcı şekilde kötüleşmiştir” dedi.
Deniz, 2018 yılında Türk Lirası’nın değer kaybetmesiyle ülke ekonomisinde oluşan durgunluğun, 2019’da daha da derinleştiğini söyledi.
Deniz, DPÖ’nün tahminlerine göre; 2020 yılında KKTC ekonomisinin reel olarak yüzde 11,04 küçülmesi beklendiğini söyledi.

2020 de iç açıcı değil
Turgay Deniz, KKTC’de, son 10 yılın en düşük büyüme oranın 2019’da yaşandığını kaydederek, verilerin 2020 yılı için de iyi olmadığını kaydetti.
Devlet Planlama Örgütü’nün tahminlerine işaret eden Deniz, 2020’de KKTC ekonomisinin reel olarak yüzde 11,04 oranında küçülmesinin beklendiğini söyledi.
Turgay Deniz, “Belirli alanların milli gelirdeki payları üzerinden yapılan hesaplamalar bu oranın yüzde 26,4’e kadar çıkabileceğini gösteriyor. İthalattaki yüzde 30 daralma da ciddi bir fakirleşme sürecinden geçtiğimizin göstergesi. Enflasyon oranı tekrardan çift hanelere çıktı. Daha da önemlisi Temmuz-Eylül enflasyonunun yüzde 6,1 çıkması, 2021’in kamu maliyesi açısından daha zor bir yıl olacağını gösteriyor” dedi.

“2019’da durgunluk derinleşti”
2020 III. Çeyrek KTTO Ekonomi Bülteni’nin içeriği konusunda bilgi veren Deniz, şu verileri ve bilgileri paylaştı:
“Bu sayıda ağırlıklı olarak Covid-19 pandemisinin yerel ve küresel etkilerinin ön plana çıktığını görüyoruz. Bu dönemde, küresel büyümeye ilişkin tahminler çarpıcı şekilde kötüleşmiştir. 2018’de Türk Lirası’nın değer kaybetmesi ve Türkiye yardımlarının azalmasıyla KKTC ekonomisi durgunluğa girdi, yüzde 1,3 büyüdü. 2019’da bu durgunluk derinleşti, son 10 yılın en düşük büyüme oranı yaşandı, oran yüzde 0,2’ye geriledi. DPÖ’nün tahminlerine göre; 2020’de KKTC ekonomisinin reel olarak yüzde 11,04 küçülmesi bekleniyor. Belirli alanların milli gelirdeki payları üzerinden yapılan hesaplamalar oranın yüzde 26,4’e kadar çıkabileceğini gösteriyor.”

“Gelir kalemlerindeki performans kaybı”
Bültendeki KKTC kamu bütçesi verilerine de değinen Deniz, şunları ekledi:
“Yerel gelirlerin yerel giderleri karşılama oranı 2018’de yüzde 101 seviyesine çıktı ancak 2019’da yüzde 96 seviyesine düştü. 2020 için öngörü yüzde 89 seviyesinde kalacağı şeklindedir.
Maliye Bakanlığı’nın Eylül 2020 verilerine göre; 9 aylık gelir performansı göz önünde bulundurulduğunda oranın pandemi etkisiyle yüzde 78’e kadar gerileyebileceği hesaplanıyor.
Kamu maliyesinin 9 aylık gelirleri incelendiğinde ekonomik faaliyetlerle doğrudan ilişkilendirilebilecek gelir kalemlerindeki performans kaybı oldukça dikkat çekicidir.
Dâhilîde alınan KDV’de yaklaşık yüzde 15, ithalattan alınan KDV’de ise yaklaşık yüzde 28 performans kaybı söz konusudur. Tapu harçlarındaki performans kaybı yüzde 28 dolaylarında iken Ercan Havaalanı Özelleştirme Gelirlerindeki kayıp yüzde 60’a yakındır.”

KTTO önerileri
Turgay Deniz, KTTO’nun bültende paylaşılan önerilerine de değinerek şunları kaydetti:
“Fon, KDV ve stopajda indirime gidilmesi ve bu yolla hem toplumun günlük yaşamının ucuzlatılması hem de kamu bütçesine ek maaş yükü getirilmemesi. Bültende yer verdiğimiz politika önerilerinden bir diğeri ise döviz krizinin yarattığı pahalılık riskini azaltmaya yöneliktir. 2020 yılı hesaplarında uygulanacak şekilde enflasyon muhasebesi uygulamasına geçilmesini ve Vergi Usul Yasası’nda yapılacak bir değişiklikle kur gelirlerinin vergilendirilmemesi önermekteyiz.”