Uzun bir aradan sonra sizlere bu köşeden seslenmek benim açımdan son derece hoş. Herkese iyi pazarlar... Bugün sizlere KKTC Maliyesinin maaş ve maaş nitelikli ödemelerine ait bir bölümünü inceleyip ülkede erken seçimin ayak seslerinin geldiğini verilerle siz okuyucularımıza anlatmaya çalışacağım.

KKTC Mali yılı bütçesi yakşalık 5 milyar TL kadardır. Bunun yaklaşık % 44’ü yani 2,2 milyarı Kamu çalışanlarının personel giderleri ve maaş ve maaş benzeri (Emekli maaşları, Emekli ikramiyeleri, Emekli Mücahit maaşları, Muhtaç ve Yoksullar, Özürlüler ve Diğer) ödemeleridir. Ayrca KKTC Bütçesi içerisinden Merkezi yönetime bağlı kurum, Kuruluşlar ve Kitler de kendi çalışanlarını ödeyebilmek için her ay cari transfer adı altında ilgili kuruluşlara KKTC Merkez bütçesinden yardım yapılmaktadır. Her altı ayda bir Devlet Planlama Örgütü Tüketici Fiyatları Endeksine dayanarak ülke Enflasyonu (TÜFE) hesaplanarak kamuda veya kamuya bağlkı olan kurumlarda hayat pahalılığı (enflasyon oranı) ödeneği (oranı) maaşlara yansıtılmaktadır. 

 

Kaynak: http://www.maliye.gov.ct.tr/i/mozka/butce/raporlar/GGG201705.pdf 

Yukarıdaki tabloya bakılacak olursa; 2016 Mali yılında 1,286,579,300 TL olan Personel giderleri 2016 yılı sonunda 1,363,267,343 TL olarak gerçekleşmiştir. 2017 Mali yılı Bütçesinde Personel Giderleri, 2016 Mali Yılı Bütçesine oranla % 6,54 (tahmini enflasyon oranı) artırılarak 1,370,731,500 TL olarak yasallaşmıştır. Fakat 2017 Bütçesi hazırlanırken ve yasallaşırken Enflasyon (tüfe) öngörüsündeki düşüş tahmin oranı hükümeti sınıfta bırakmıştır. Şöyle ki (*), Haziran-Aralık 2016 dönemi Hayat Pahalılığı (Enflasyon) % 7,86 gerçekleşmiş ve Ocak – Haziran 2017 maaş baremlerine yansıtılmıştır. Ocak-Haziran 2017 dönemi Hayat Pahalılığı (enflasyon) beşinci ayın sonunda % 6,95 gerçekleşmiş olup Haziran 2017 sonu beklentisi ile enflasyon % 7,5 olarak gerçekleşmesi beklenmektedir. Bu da 2017 Personel giderlerinde ve Maaş benzeri ödemelerde yaklaşık %15-16 oranında artış getirecektir. Yukarıda bahsettiğim gibi %16’lık bir hayat pahlılığı geçen yıl gerçekleşen Perseonel giderlerinin nerede ise, 218,122,775 TL daha fazla ödeme Devlet Hazinesinden çıkacaktır. 

Ayrıca, yine yukarıdaki veri tablosuna bakacak olursak 2016 Mali yılında 792,334,700 TL olan Maaş ve Benzeri Ödemeler (Emekli maaşları, Emekli ikramiyeleri, Emekli Mücahit maaşları, Muhtaç ve Yoksullar, Özürlüler ve Diğer) 2016 yılı sonunda 821,935,382 TL olarak gerçekleşmiştir. 2017 Mali yılı bütçesinde Maaş ve Benzeri Ödemeler, 2016 Mali Yılı Bütçesine oranla % 13,01 (tahmini enflasyon oranı) artırılarak 895,414,000 TL olarak yasallaşmıştır. Fakat yukarıda açıkladığım gerekçelere göre, Hayat Pahalılığın’daki %16’lık bir artış geçen yıl gerçekleşen Maaş ve Benzeri Ödemeleri nerede ise 131,509,661 TL’lik daha fazla ödeme yapılmasını zaruri hale getirecektir. 

Kısaca Hem Personel Giderlerinde hem de Maaş ve Maaş Benzeri ödemelerde toplam olarak yaklaşık 350,000,000 TL’lik ödenek aşımı olacağını göstermektedir. Bu da yıl sonu Bütçe açığının sadece Personel Giderleri ve Maaş ve Maaş Benzeri ödemeler neticesinde hatırı sayılır büyüyeceğinin göstergesidir. Tabii ki buna UBP-DP hükümetinin “populizm” çerçevesinde meclise zevk ettiği “ÖZELLEŞTİRME (DEĞİŞİKLİK) YASASI” CTP’nin desteği ile yasallaşarak KKTC 2017 Mali yılına da ek külfet getirmiştir. Olması gerekir ve/veya olmaması gerekliliğini tartışmıyorum. Sadece oluşturacağı külfet açısından ve TC-KKTC “2016-2018 Dönemi İktisadi ve İşbirliği Antlaşması” Mayıs 2016’da imzalanırken (kaynak: http://www.kei.gov.tr/media/1194/2016-2018-itisadi-ve-mali-i%C5%9Fbirli%C4%9Fi-anla%C5%9Fmas%C4%B1.pdf) “Yapısal dönüşümü gerçekleştirirken Program sonunda faiz hariç yerel bütçe açığını 100 milyon TL’ye ve bu açığın gayrisafi yurtiçi hasılaya oranını yüzde 0,76’ya düşürmeyi,” taahüd eden KKTC hükümeti, enflasyon (tüfe) oranı sonrasında Personel Giderlerindeki hemde Maaş ve Maaş Benzeri ödemelerde toplam olarak yaklaşık 350,000,000 TL’lik bir bütçe açığı ile karşı karşıyadır. Ayrıca TC-KKTC “2016-2018 Dönemi İktisadi ve İşbirliği Antlaşması” çerçevesinde yapılması gereken bir çok reform veya yasal düzenlemelerin çoğu hala hayat bulmamıştır. Bu da 2017 Bütçesine Reform desteği adı altında verilecek olan 540,000,000 TL’nin, KKTC bütçesine aktarılmaması anlamını taşımaktadır (2016 yılından devreden 255,000,000 TL ve 2017 yılı 285,000,000 TL). Ülkenin bu kadar dar boğazdan geçtiği ve enflasyonun vatandaş üzerinde bu kadar fazla hissedildiği dönemde ve de halkın alım gücünün eridiği bugünlerde hükümet hem öngörüsüz bir bütçe hemde kısır tartışmalar hem de kişisel hesaplar üzerinden ülke yönetmeye devam etmeye çalışarak hem ülke insanını hem de ülke ekonomisi ve maliyesini çok kötü günler bekleyecektir.

Dediğim gibi yapısal dönüşümlerin hala hayat bulmaması, enflasyonun hissedilir derecede derinden hissedildiği bugünlerde KKTC Hazinesini hem likidite hem de bütçe açığı nedeni ile çok zor bir yaz dönemi beklemektedir. Haziran 2017 maaşları ödenebilse de Temmuz ve sonraki aylarda çok büyük sıkıntıların oluşacağı yukarıda anlattıklarım neticesinde gerçekleşecektir. Bu da erken seçimi tetikleyecektir......