KKTC de Yargı Bağımsızlığı ve Adalet Bakanlığı
Hazırlayanlar: Av. Orhan Arsal   ve Av. Şengül Göksu

Yüksek Mahkeme Başkanının odasındaki yazıda  “Amacımız KKTC Mahkemelerini dünyanın en adil Mahkemelerinden biri haline getirmektir” diye yazmaktadır. 

Soru 1 :  Yüksek Mahkeme Başkanı olduğunuz  dönemde Mahkeme Başkanının odasında “Amacımız KKTC Mahkemelerini dünyanın en adil Mahkemelerinden biri haline getirmektir” diye  yazıyordu. Bu gerçekçi bir ideal mi?

 Cevap 1: KKTC Mahkemelerini dünyanın en adil Mahkemelerinden biri haline getirmek çok zor veya imkânsız olabilir. Ancak böyle bir amaç belirlememizin büyük yararları oldu. Bazı konularda başarılı olduk ve   Mahkememiz dünyadaki diğer Mahkemelerden üstün olmayı başardı.
Bir ülke Mahkemesinin durumunu anlamak için dünyadaki diğer Mahkemelerle kıyaslamak gerekir. Bu kıyaslama objektif olmalıdır. Kıyaslamayı yapınca. Mahkemelerimizin gerçek durumu anlayabiliriz.
Hukukta sürekli olarak değişiklik yapma gereği doğar. Çünkü toplum ve ihtiyaçlar değişmektedir.  Bu değişiklikler yapılırken dünyanın en adil yargısını oluşturma ideali ile hareket etmek önemlidir. Çünkü böyle bir ideal, hatalar yapılmasını önler ve değişikliklerin doğru yönde yapılmasını sağlar.  Arzu edilen ideale, yani dünyanın en adil yargısını oluşturma idealine ulaşılamasa bile hiç değilse ülke hukuku doğru yönde gelişmiş olur.
Hukukta değişiklik yapılırken mevcut durumun iyi taraflarını görüp korumak da önemlidir. Dünyanın en adil yargısını oluşturma ideali ile hareket ettiğimiz ve yargımızı dünyanın diğer yargıları ile kıyasladığımız zaman neyin iyi olduğu konusunda net bir görüş sahibi oluruz. Yargımızda mevcut olumlu yönleri görür ve gereksiz yere değiştirme yönüne gitmeyiz.
Bazen bu yapılmakta ve iyi bir kural değiştirilerek yerine hatalı bir kural konmaktadır. Bazen hatalı bir kural yerine daha hatalı bir kural konmaktadır.  Maalesef hukukta bir hatanın yerine başka, daha büyük hatalar yapma olasılığı vardır.  Dünyanın en adil yargısını oluşturma ideali bizi böyle yanlışlardan korur.

Soru 2: Dünyanın en adil yargısını oluşturma ideali benimsenmezse hatalı değişiklikler yapılabileceğini söylüyorsunuz. KKTC de hatalı değişikler mi yapılıyor?
Cevap 2: Evet, hukuk sistemimizin en büyük sorunu budur. Yasal sorunları çözmek için yeterince araştırma yapılmadığını, konuların yeterince tartışılmadığını ve her olasılığın yeterince düşünülmediğini görüyoruz. Yasal değişiklikler genellikle o konunun uzmanı olmayan görevliler tarafından yapılmaktadır. İyice düşünülmemiş değişiklikler öneriliyor.  Bulunan çözümler bir süre sonra başka sorunlar çıkmasına neden oluyor.  Böylece hukuk sistemimiz daha iyiye değil daha kötüye gitmeye başlıyor. Halbuki dünyanın en iyi hukuk sistemini oluşturacağız diye yola çıksak böyle olmayacaktır. 
Soru 3: Dünyanın en iyi yargısını oluşturmak için ne yapmalı?
Cevap 3: Dünyanın en iyi yargısını oluşturma idealini benimsediğimiz zaman tartışılan konuda dünyayı taramamız ve bulunmuş en iyi kuralı saptamamız gerekir. Daha sonra ondan daha da iyisini yapmaya çalışırsak olumlu bir değişiklik yapmış olacağız. 
Geçmişte böyle bir araştırmayı yapmak zor olabilirdi. Ancak bugün internet olanakları ve ülkemizde gittikçe artan akademisyenlerle bunu yapmak zor değildir.  Sorun böyle bir hedefin olmamasındadır. 
Yasa yapımında o konunun en iyi uzmanları aranıp bulunmalı ve onlardan her olasılığı düşünerek ciddi bir çalışma yapmaları istenmelidir. Böylece diğer ülkelerden daha iyi kurallara sahip olmamız mümkün olacaktır. Biz geçmişte Yüksek Mahkeme olarak yargıyı ilgilendiren bazı konularda Hükümete değişiklikler önermiştik. Bu değişiklikleri önerirken yukarıda anlattığım yöntemi izlemeye çalıştık. Böylece hata yapmamayı başardığımızı sanıyorum. 
“Kusursuz Yargı Oluşturma Çabaları” isimli kitabımda bu girişimlerimizi anlattım. Bazı konularda dünyanın en gelişmiş ülkelerinden de daha üstün hukuk oluşturmayı başardığımızı düşünüyorum. Bu başarımızı yabancı ülkelerin hukukçuları da kabul edip ifade etmişlerdir.  Dikkatsiz ve rast gele değişiklikler yapıldığı zaman ise hukuk sistemimizin daha kötüye gittiğini gördük.

Soru 4: Hangi konularda diğer ülkelerden daha başarılı olduk? Hukuk sistemimizin diğer ülkelerden daha üstün olmayı başardığı konular nelerdir?  
Cevap 4: Kitabımda bu konuları anlatmaya çalıştım ve başarılı olamadığımız konulara değindim. Zaman buldukça tek tek bu konular üzerinde durabiliriz. Fakat önce en önemli konu olan yargı bağımsızlığı üzerinde duralım. Dünyadaki tüm devletler yargı bağımsızlığı ilkesini uygulamak isterler. Bunun için mücadele ederler. Ancak çoğu kez fazla başarılı olamazlar. İşte bu zor alanda biz başarılı olduk. Yargı bağımsızlığı konusunda sanırım tüm devletleri geride bıraktık.  Bu konudaki gerçekleri tam göremezsek ve gelişigüzel değişiklikler yaparsak bu özelliğimizi de çok kolay yitirebiliriz. Hatta Yargısı Yürütmeye en bağımlı ülkelerden biri olma olasılığımız vardır. Çağımızda değişiklikler çok süratle gerçekleşmektedir.
 
Soru 5: Yargı Bağımsızlığı konusunda tüm devletleri geride bıraktığımızı söylüyorsunuz.  Bunu nasıl başarabildik?
Cevap 5: 1960 Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasasında Hükümeti oluşturan bakanlıklardan biri Adalet Bakanlığı idi. 1975 Federe Devlet Anayasası, bu bakanlığı   iptal ederek, bakanlığın görevlerini hakimlerden oluşan Yüksek Adliye Kuruluna verdi.  1985 KKTC Anayasası Yüksek Adliye Kuruluna yönelik bazı eleştirileri dikkate alarak kurulun oluşumunda değişiklikler yaptı. Fakat aynı ilkeyi korudu ve Adalet Bakanlığı olmayan bir Hükümet şekli oluşturdu. 
Böylece dünyada bir ilki gerçekleştirdik. Adalet Bakanlığı olmayan devlet olduk.
KKTC Anayasası yargı ile ilgili tüm kararları verme yetkisini Yüksek Adliye Kuruluna vermiştir.  Diğer ülkelerde Adalet Bakanlığına verilen görevler ülkemizde Yüksek Adliye Kuruluna düşmektedir.  Bu kurul üyelerinin çoğunluğu da Yüksek Mahkeme Yargıçlarıdır. Anayasamız bu düzenlemeyi yargı bağımsızlığını sağlamak için gerçekleşmiştir. Yüksek Adliye kurulunun düzgün çalışması sağlanabilirse yargımızın ve ülkemizin kıvanç duyacağı bir başarı gerçekleşmiş olacaktır. Buna karşı kurulun çalışmasında ortaya çıkan hatalar düzeltilmez ve geriye dönüş yapılırsa yani yeniden Adalet Bakanlığı oluşturulursa kıvanç duymamız gereken büyük bir fırsat yitirilmiş olacaktır. 

Devam edecek

8 Bölümden oluşan bu yazı dizisinde Yargı Bağımsızlığını çeşitli yönleri ile tartışacak, hukuk sistemimizin daha iyiye gitmesini sağlamak ve bozulmasını önlemek için geçmiş deneyimlerimizi anlatarak yeni görüşler üretmeye çalışacağız.