Suna ERDEN-Çiğdem AYDIN

Kuzey Kıbrıs’ta son yıllarda sürekli artan elektrik fiyatları, soğuk kış günlerinde ısınma sorunu yaşayan birçok vatandaşı odun sobası kullanmaya yöneltti. Odun sobalarında; inşaatlardan toplanan tahta atıkları, araba lastikleri ve atık yağ yakılmasının çevre kirliliği yarattığı gerekçesiyle sık sık şikayetler gündeme geliyor…

Vatandaşlar ise ekonomik çaresizlik yüzünden soba kullandıklarını belirterek, “Dünyanın en pahalı elektriğini kullanıyoruz. Her şey ateş pahası… Kiralar aldı başını gidiyor. Vatandaşın klimayla ısınacak hali kalmadı. Geçinmek bu kadar imkânsız hale gelmişken bir de elektrikli soba, klima masrafını çekemez” diyor

Alternatif ısınma seçeneği kısıtlı

Yılın neredeyse 9 ayı güneşli olan Kuzey Kıbrıs’ta alternatif ısınma yöntemleri bulunmuyor. Kış aylarında elektrikli soba, klima, şömine geliri iyi olanların ısınma yöntemi olurken, dar gelirli vatandaş odun veya gaz sobasıyla idare ediyor. Asgari ücretin 2 bin 200 TL olduğu ülkemizde dünyanın en pahalı elektriği kullanılırken, son yıllarda artan odun sobası kullanımı çevreyi kirlettiği gerekçesiyle şikâyet konusu oluyor. Özellikle işçi kesiminin kullandığı odun sobası önceleri Lefkoşa Surlariçi bölgesinde yaygın olsa da yavaş yavaş ülkenin birçok bölgesine yayılıyor.

Bir ton odun 450 lira

Odun sobalarında sadece kaliteli yakacaklar değil, boyalı tahtalar, lastik gibi maddelerde kullanılıyor. Bir ton odun 450 TL’den satılırken,  birçok aile bunu dahi alamıyor. Bu nedenle inşaatlardan topladığı tahta atıklarını, araba lastiklerini yakarak kışı atlatmaya çalışıyor. Bu maddelerin yakılması bacalardan çıkan dumanın daha keskin olmasına, şikâyetlerin artmasına neden olurken, Diyalog’un konuştuğu Surlariçi sakinleri, “İyi güzel de ne yapalım. Aldığımız ücretle kira mı ödeyelim. Okul masraflarını mı karşılayalım” şeklinde konuştu. Kimisi ise sobalardan şikâyetçi olunduğunu, ancak birçok villa ve gösterişli apartman dairelerinde şömineler yakıldığını ifade ederek, “Zengin şömine yakınca zehir olmuyor fakir yakınca mı zehir çıkıyor” serzenişinde bulundu.

Sobanın fiyatı 130 ile 350 lira arası

Lefkoşa’da işyeri bulunan Gürdal Çuvalcıoğlu isimli esnaf, “Isınmak için elektrikli, tüplü, gaz yağlı soba, şömine ve odun sobaları ile ısınma sağlanabiliyor. İnsanlar kendi ekonomik bütçelerine göre bir sobaya yönelir. Genellikle düşük gelirli aileler gecesini geçirebilmek için tüplü sobayı tercih eder, eğer oduna para vermeden bir yerlerden temin edebilecek kişiler odun sobasını tercih ediyor” dedi.

Çuvalcıoğlu, odun sobalarının 130 ile 350 TL arasında değiştiğini ve son dönemde rağbetin arttığını belirtti.

Vatandaş ne dedi?

Şadiye Destur: Sobaya mecburuz

Odun sobası kullanmaya başladım. Buna mecbur kaldım. Çünkü başka türlü masraflarla baş edemezdim. Hiç bir şey kullanmadığım halde ayda 300 TL elektrik faturası geliyor. Bir de klima veya elektrikli soba kullansam o zaman aç kalırım. Klimayı yaz aylarında çok mecbur kalırsam açıyorum.

İnayet Sancak: Fakir yakınca suç

Ekonomik açıdan odun sobasını tercih ediyorum. Elektrik pahalı olduğu için soba beni kurtarıyor. Bu gölgede herkesin tercihi odun sobasıdır. Yoksa aldığım ücretle kira, elektrik, su mutfak masraflarını ancak ödüyorum. Sobanın kış ayı boyunca maliyeti 800 TL tutuyor. Klima kullanmaya kalksam bu parayı bir ayda öderim. Bir ton odun piyasada 450 TL’ye satılıyor ve bu bir tonluk odun iki ay boyunca yetiyor. Ayrıca sobadan aldığım randımanı klimadan alamam. Ancak odun sobasının da bilinçli kullanılması gerekiyor. Lastik, kömür gibi maddeler yakılmaması çevre açısından önemli. Sadece odun kullanılırsa sıkıntı olmaz. Öte yandan son zamanlarda odun sobalarından çıkan dumanların çevreyi rahatsız ettiği söyleniyor. Eğer öyleyse şömineler de soba gibi duman saçıyor. Fakir yapınca kötü, zengin şömine yakınca zehir çıkmıyor mu? Eğer sobalar iptal edilecekse şömineler de kaldırılsın.

Osman Akansu: Devlet ucuz ısınma yöntemleri bulsun

Surlariçi bölgesinde yaşıyorum. Soba kullanmıyorum ancak kullananlara da kızamıyorum. Elektrik çok pahalı, insanlar geçinemiyor üstüne bir de klima masrafı birçok bütçeyi zorlar. Yılın 10 ayı güneş olan bir ülkede ekonomik ısınma yöntemleri bulunabilirdi ancak devlet vatandaşı düşünmediği için enerji konusunda da bir şey yapmadı. İnsanlar pahalılıktan dolayı soba yakıyorsa kimsenin bir şey diyecek hali yoktur. Devlet ucuz ısınma yöntemleri bulsun ya da vatandaşlara yardım etsin.

Mustafa Uyur: Başka türlü ailemi geçindiremem

İki çocuk babasıyım. Evde tek çalışan benim. Aldığım asgari ücretle kira, elektrik, mutfak masrafları, okul giderleri karşılıyorum. Üstüne bir de klima ya da elektrikli soba masrafı çekemem. Odun sobası kullanıyorum ve yakacağımı da kendim temin ediyorum. Belediye bize 50 TL karşılığında odun kesme izni veriyor. Gidip 50 TL’ye odun kesip, ısınma sorununu gideriyorum. Başka türlü ailemi geçindiremem.

Cuma Kavuncuoğlu: Dünyanın en pahalı elektriğini kullanıyoruz

Dünyanın en pahalı elektriğini kullanıyoruz. Her şey ateş pahası… Kiralar aldı başını gidiyor. Vatandaşın klimayla ısınacak hali kalmadı. Geçinmek bu kadar imkânsız hale gelmişken bir de elektrikli soba, klima masrafını çekemez. Şikâyetler oluyormuş ancak kimse kusura bakmasın. İnsanlar mecbur… Ne yapsınlar, ailecek donsunlar mı? Herkes elini vicdanına koyup konuşsun.

Cevdet Bozkır: Şömineler de duman saçıyor

Bu ülkeye 35 yıl önce geldim. Şuanda Yenikent bölgesinde oturuyorum. Yenikent’te insanlar çoğunlukla şömine ile ısınıyor. Akşamları tıpkı sobadan çıkan dumanlar gibi dumanlar çıkıyor. Hiçbir farkı yok. Sadece soba kullanımı Surlariçi bölgesiyle sınırlı değil. Artık birçok kırsal yerde ve şehirlerde kullanılıyor. Geçinmekte zorluk çeken vatandaşlar artık ekonomik yollara başvuruyor. Ekonomik şartlardan dolayı Türkiye’nin 30 yıl önceki haline geldik. Sokaklar duman altı ancak insanları kimse suçlayamaz. Özellikle Türkiye’den çalışmak için gelenler kira derdi ile uğraşırken bir de pahalı elektrik sorunu yaşıyor. Bu nedenle bu kesim sobayı tercih ediyorsa kimse onları suçlayamaz.

Osman Yakup: Allah dar gelirlinin yanında olsun

Abdi İpekçi Mahallesi Muhtarıyım. Surlariçi bölgesinde yüzde 60 oranında odun sobası kullanılıyor. Özellikle çoluğu çocuğu olanlar soba tercih ediyor. Emekli, yaşlılar ise tek başlarına oldukları için elektrikli sobalarla günü kurtarıyor. Ancak okul, mutfak, kira masrafı ödeyen aileler üstüne bir de klima ve elektrikli soba masrafını kaldıramaz. Zaman zaman bazı şikâyetler geliyor ancak ben bu insanların nasıl bir mecburiyetle soba kullanmak zorunda kaldıklarını bildiğim için sesimi çıkarmıyorum. Allah bu devirde dar gelirlinin yanında olsun.

Reşit Polat: Mecburen kullanıyoruz

Yıllarca Tır şoförü olarak çalıştım. En sonunda gözlerim bozuldu. Çalışamaz duruma geldim. Şimdi devletin bağladığı ücretle geçinmek zorundayım. Odun sobası kullanmayıp ta ne yapacağım. Çok zor geçiniyorum üstüne bir de elektrik masraflarını karşılayamam. Bir de ailesi çoluğu çocuğu olanlar var. Dar gelirlinin işi çok zor, sonumuz Allaha kaldı.

Sevim Saz: Çocuklar mı aç kalsın

Nasıl ısınacağız bu pahalılıkta. Elektrik çok pahalı elektrikli soba yakamayız, klima işletemeyiz, tüp gaz da pahalı en ekonomik odun sobası evde çocuklar var hava soğuk ısınmak için çocukları mı aç bırakalım yapacak bir şey yok. 

Emine Çolak: Klima var ama çalıştırmıyoruz 

Hava çok soğuk mecburen ısınmak zorundayız. Evde klimamız var ama birkaç yıldır çalıştırmıyorum elektrik faturasının altından kalkmak mümkün değil. Ev büyük olduğu için de tüplü soba kullanmıyorum çünkü hem ısınmayacak hem de tüp pahalı. Odun sobasında bir küçük kamyon zeytin odunu alıyorum 400 TL ve onunla bir yılı çıkarıyoruz hem de sıcacık oluyor ev. 

Haydar Zorlusoy 

“Bir yıldır yaşadığımız bu ev çok rutubetli ama yapacak bir şeyimiz yok ne yazık ki evin içi rutubetten  sırılsıklam oluyor odun sobası en azından nemi alır bazen yemek de yapıyoruz sobanın üzerinde.