Çiğdem AYDIN – Ömer KADİROĞLU 

   KKTC’nin siyasileri ‘parlamenter Sistem’ üzerinde ısrar ederken, halkın ezici bir çoğunluğu, bu sistemin ülkeyi ileriye götüremediğini düşünüyor ve güneyde olduğu gibi ‘Başkanlık sistemine’ geçilmesini istiyor. 
   Diyalog’un görüşlerine başvurduğu 60 farklı bölgenin muhtarından bir kısmının görüşlerini dün yayınlamıştık. Bugün de diğerlerini yayınlıyoruz.
   Muhtarların çoğunluğu, Başkanlık sistemine geçiş için referandum öneriyor.

   İşte görüşler:

Yılmaz Uzmaner (Esentepe Karaağaç Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine geçilmesi için referandumu onaylarım. Bu şekilde sürmüyor, yönetilemiyor çünkü. Ülkenin altı üstüne geldi neredeyse. Haksızlıklar diz boyu, ekonomi kötü, yol yok, hastane yok... Ne kazandırdı bize parlamenter sistem diye bakıyorum, görüyorum ki, partizanlıktan başka bir şey yok. O yüzden Başkanlık sistemine sıcak bakıyorum. Bu ülkeye büyük beden gömlek gibi geliyor parlamenter sistem.”
Niyazi Engin (Girne Beylerbeyi Muhtarı)
“Başkanlık sistemi dünyada çeşitlidir. KKTC için çalışılması gerekiyor. Ben Başkanlık sistemini beğeniyorum. ABD ve Güney Kıbrıs'taki sistemler oldukça güzel. Güney Kıbrıs’taki sistem bize uygun görünüyor. Demokratik açıdan da daha iyi yönetim açısından çok daha iyi olur. Başkanlık sisteminde hükümet ile parlamento birbirini denetler. Parlamenter sistem KKTC’de uygulanıyor, aynı anda hükumet ve parlamento elinizdedir ve balans ayarı yoktur.” 
Hüdaverdi Tutku (Girne Karaoğlanoğlu Mah. Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine ben başkan olacaksam iyi bakarım. Bir referandum olursa evet derim. Bu ülkede Denktaş ( Merhum Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş) öldükten sonra bir lider gördünüz mü? İster Başkanlık sistemi olsun ister Parlamenter bu ülkenin sorunu da sistemin sorunu da bir lider olmayışıdır. 
Parlamenter sistemin en kötü yanı bütün insanların menfaatçi olmasıdır. Kim gelirse gelsin bir şey değişmiyor. Herkes kendi çıkarlarının peşinde koşuyor. Bu ülkenin en büyük sorunu budur.” 

Mustafa Uzun (Ozanköy Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi iyi olur. Bir referandum yapılırsa onaylarım. Bu kadar kalabalık seçimler yapıyoruz da ne elde ediyoruz, hiçbir şey. Bunca zaman hep hükümet krizleri ile uğraşıp durduk. Belki bir Başkan seçeriz da artık memlekete istikrar gelir. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu sürekli seçimlerin olmasıdır. Bizim memlekette bu sistemi doğru şekilde yönetemiyoruz.” 

Ömer Tabur (Alemdağ Muhtarı)
“Ben Başkanlık sistemine olumlu bakıyorum. Olumsuz bakmanın bir anlamı da yoktur. Parlamenter sistem düzgün çalıştırılamıyor Başkanlık sistemini de deneyelim. Ama önce mantaliteyi değişmek gerekiyor.  
Parlamenter sistemin sorunlarını tek kelime ile ifade edeyim partizanlık. Ülkedeki birçok sorunun kaynağı da budur.” 
Cafer Akbaş ( Esentepe Bahçeli Muhtarı) 
“Başkanlık sistemini Kıbrıs adına doğru bulmam. KKTC küçük bir ülke ve Başkanlık sistemi tehlikeli olabilir. Başkanlık sistemi bana göre daha büyük ve daha kalabalık ülkeler için geçerlidir. Parlamenter sistem ve bence doğru bir sistemdir.  Parlamenter sistemin sorunları her zaman vardır. Ama bu demek değildir ki, ‘olmadı sistem değişelim’. Mesele yönetme anlayışındadır, doğru ve halk yararına yönetildiği takdirde her sistem güzel çalışır.” 

Osman Mısırlısoy (Çamlıbel Muhtarı) 
“Hem iyi hem kötü bakarım ben. Bir referandum yapılsa şartlara göre bakarım. Açıklanırsa nasıl bir model olacağı önemlidir karar vermemde. Başkan ne kadar yetkilendirilecek o çok önemli mesela… Kim nasıl denetleyecek Başkanı bu da önemlidir. Parlamenter sistemin en büyük sorunu iletişimsizliktir. Milletvekillerine ulaşmak zor. Partizanlık aldı başını gidiyor.” 

Bayram Avcı (Geçitköy Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine güzel bakıyorum. Başkanlık sistemi Türkiye’de de Güney Kıbrıs’ta da uygulanıyor. Tek kişi tek yetki icraat olsun artık. Şu anda çok başlılık var ülke ve toplum yararına bir şey yok. Cumhurbaşkanı başka, Başbakan başka, Başbakan Yardımcısı başka şey söylüyor… Halk artık bunalıma girmiştir. Bu sistem artık çöktü. 
Parlamenter sistemin en kötü yanı partizanlıktır. Şu anda memlekette neden bir şey olmuyor küçük ülke partizanlık vardır.” 
Ahmet Pelit (Karşıyaka Muhtarı) 
“Bu ülkede Başkanlık sistemi de Parlamenter sistem de çalışmaz. Ne yazık ki ben ülkemde umudumu yitirdim. Hangi sistemi koyarsak koyalım hiçbir şeyin değişeceğine inancım yoktur. Referandum da yaparlarsa gidip oy kullanmam. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu sistemin kendisidir. Sistem yoktur.”

,

Mürsel Kurt (Kayalar Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine katılıyorum. Bu koalisyonlardan kurtulmak lazım. Referandum yapılsa mutlu olurum. Bu şekilde bir sistemde iş yapılmaz siyasiler seçim derdinden başka bir şey düşünmez oldu. Memleketi düşünen yok. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu siyasettir.”

Mesut Kazık (Lefkoşa Haydarpaşa Mah. Muhtarı) 
“Başkanlık sistemini onaylarım. Çünkü siyasilerimiz kendi görüşlerini ve çıkarlarını düşünüyor. Kendi yandaşlarına hizmet ediyor. Bu nedenle Başkanlık sisteminin geçmesini istiyorum. Halk için çalışılmalıdır oy için değil. 
Parlamenter sistemin en büyük sıkıntısı sadece partilere hizmet eder. Vatandaşa hizmet yoktur.” 

Hüseyin Eminoğlu (Lefkoşa Kafesli Muhtarı) 
“Başkanlık sitemini onaylamıyorum. Çünkü korkuyoruz. Diktatörlük olabileceğinden endişe duyuyorum. Şu andaki yapı da belki doğru çalıştırılmıyor. Ama bugünkü şartlarda korkutucu geliyor bana Başkanlık sistemi. Bir referanduma gidilmeden çok iyi tartışılmalıdır kanaatindeyim.
Parlamenter sistemin sorunu partizanlıktır.” 

Derviş Dizlikoğlu (Lefkoşa Taşkınköy Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için bir referandum yapılsa iyi olur. Halkın vereceği karara saygı duymak gerekiyor. Ülke için Başkanlık sitemi şarttır. Bu sistemde olmuyor çünkü, bütün partiler denendi olmadı. Bu sistem çökmüştür. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu seçim yatırımıdır. Bir sonraki seçim düşünülür her zaman. 

Metin Bıçkıcıoğlu (Lefkoşa Yenişehir Muhtarı )
“Başkanlık sistemi en iyi yönetim şekli olur bu ülke için. Dünya ülkelerine bakıldığı zaman Başkanlık sisteminde Başkan halk tarafından seçilir ve istediği kişileri bakan yapar. Burada nasıl olur partiler birbirini yerler, siyasiler birbiriyle yarışır ve başka bir şey yapmaz. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu partizanlıktır.” 

Emine Davutoğlu (Metehan Muhtarı Lefkoşa Aydemet Mah.) 
“Başkanlık siteminin tartışmaya açık olduğunu düşünüyorum. İçeriğine göre değişir fikirler ama ben sıcak bakıyorum. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu sistemsizlik, yasaları çıkarıp onların takibini yapmamaktır. Ülkede denetim eksikliği vardır demek ki bu sistem buna izin veriyor. Bunun çaresini bulmak gerekiyor.” 
Davut Sevindik (Yedikonuk Muhtarı)
“Başkanlık sistemin ülke için daha iyi olacağını düşünüyor ve bu sistemi destekliyorum. Her yıl hükümet değişiyor ve bu değişiklik nedeniyle işler aksıyor. Başkanlık sistemine geçilmesi ile her kafadan bir ses çıkması durumu ortadan kalkacağı için kesinlikle destekliyorum. Meclisteki milletvekilleri kesinlikle halkı temsil etmiyor.
 Parlamenter sistemin en büyük sorunu koalisyon hükümetlerindeki anlaşmazlık nedeniyle işlerin yapılamamasıdır.”
Adem Baş (Kaplıca Muhtarı)
“Başkanlık sistemini destekliyorum. Bu sisteme geçilmesi halinde ülkedeki işlerin daha iyi ve sağlıklı yürüyeceğine inanıyorum. Dünyada başkanlık sistemi ile yönetilen ülkeler var ve orada bu sistemin daha iyi işlediğini görüyoruz. Acil bir şekilde bizim ülkemizde de bu sisteme geçilmelidir. Ekonomik, sağlık, eğitim gibi her alanda çok daha iyi sonuçlar ortaya çıkacağından ben başkanlık sistemini destekliyorum. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu kısa sürelerde hükümetlerin bozulması ve seçimlere gidilmesidir. Her bozulan hükümet ülke için büyük külfettir. Bu nedenle en tepeden tek kişilik yönetim bence en doğrusudur. Koalisyon hükümetlerindeki anlaşmazlık nedeniyle işler yürümüyor.”
Hüsamettin Çollo (Lefkoşa Karamanzade Mah.Muhtarı)
“Başkanlık sistemine geçilmesini destekliyorum. Her kafadan bir ses çıkacağına tepeden bir kişi yönetirse ülke daha güzel bir hal alır. Hızlı bir şekilde bu sisteme geçiş için hazırlıklar yapılarak halk oylamasına sunulmalıdır. 
Parlamenter sistemle ülkedeki işler ne yazık ki sağlıklı yürümüyor. Bunun nedeni ise koalisyon hükümetlerindeki anlaşmazlıklardır. Parlamenter sistemden çıkılıp Başkanlık sistemine geçilmelidir, bunun dünyada güzel örnekleri de vardır.”
Ayla Talik (Lefkoşa Ayyıldız Mah. Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için erkendir. Bizim ülkemizde şu anki sistemin daha iyi olduğunu düşünüyorum. Başkanlık sistemi için biraz daha zamana ihtiyaç vardır. 
Parlamenter sistemde en büyük sorun partizanlık nedeniyle aksayan veya yanlış yapılan işlerdir. Bütün partiler partizanlık ve bireysellik yapıyor. Ben Başkanlık sistemini şu an için desteklemiyorum ancak geçilmek isteniyorsa ve halkın oylamasına sunulup onay alırsa kabul ederiz.”
Abdullah Karademir (Lefkoşa Akkavuk Mah. Muhtarı)
“KKTC için Başkanlık sisteminin daha iyi olacağını düşünüyorum. Başkanlık sistemi olması halinde işlerin daha iyi yürütüleceğine inandığım için hızlı bir şekilde bu sisteme geçişe hazırlanıp halk oylamasına sunulması gerektiğini düşünüyorum. Şu anki sistemde yani parlamenter sistemde her kafadan bir ses çıkıyor. Başbakan başka Cumhurbaşkanı başka söylüyor. Başkanlık sisteminde tek elden idare olacağından daha iyi bir yönetim olacaktır.
 Parlamenter sistemde ülkemizde her zaman koalisyon hükümetleri olduğundan ortaklar anlaşamıyor ve işler yürütülemiyor. Hızlıca Başkanlık sistemine geçilmelidir.”
Turgay Özersoy (Lefke Muhtarı)
“Başkanlık sistemini destekliyorum. Erken bir zamanda bu sisteme geçiş hazırlıklarını tamamlayıp halk oylamasına sunulması gerekiyor. Başkanlık sisteminin KKTC için en doğru sistem olduğunu düşünüyorum, çünkü Parlamenter sistem yazık ki sağlıklı değildir. 
Parlamenter sistemde en büyük sorun hükümetlerin sürekli bozulup tekrardan kurulması sonucu yaşanan sıkıntılardır. Hükümetler bozulup tekrar kurulana kadar işler aksıyor ve birçok sorun daha da fazla büyüyor. Bu nedenle ivedilikle Başkanlık sistemine geçilmelidir.”
Hasan Akın (Gaziveren Muhtarı)
“Başkanlık sistemini destekliyorum ve bu sisteme geçilmesi için ivedilikle bir çalışma yapılması gerekiyor. Parlamenter sistem ile yürütülmeye çalışan yönetim ne yazık ki başarısız oluyor. 
Parlamenter sistemden çıkılmasını istemedeki sebep milletvekillerinin bu işleri yürütememesi ve iktidara gelen partilerin anlaşamamasıdır.”
Ali Yılmaz Çölaşan (Doğancı Muhtarı)
“Başkanlık sistemine karşıyım. Yönetim bir kişinin eline verilmemelidir. Başkanlık sisteminin olumsuz örneğini Türkiye’de gördük. Bu şekilde bir sistem ülkemiz için uygun değildir. Parlamenter sistemin hatalı olduğunu düşünmüyorum. Sistemlerde bir hata yok… Hata halkın hatasıdır… Çünkü herkes çıkarları doğrultusunda oy veriyor. En çok selam verene veya çocuğunu kim işe alıyorsa ona oy veriyorlar. Bu nedenle önce bu zihniyetten kurtulmalı ondan sonra sistemi eleştirmeliyiz.”
Murat Rüstemoğlu (Yayla Muhtarı)
“Başkanlık sistemine sıcak bakıyorum. Bu sisteme geçiş için hazırlıklar yapılarak halkın oylamasına sunulmalıdır. Bu sistemin ülkemiz için daha iyi olacağı düşüncesindeyim. Sürekli olarak hükümetler bozuluyor ve işler aksıyor. Hükümet bozulduktan sonra yeni hükümet kurulana kadar ülke olarak çok kayıplar yaşıyoruz. Bu nedenle ivedilikle Başkanlık sistemine geçilmesi gerekiyor. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu siyasilerin kavgaları ve bakanlık tartışmalarıdır.”
İsmail Ayyıldız (Mevlevi Muhtarı)
“Başkanlık sistemine geçilmesinin artık zamanı geldi. Hızlı bir şekilde çalışmalarını yapıp halkın onayına sunmak gerekiyor. Adadaki siyaset hem yozlaştı hem de zorlaştı. Aynı siyasilerin etrafında dolaşmaktan kurtulmamız gerekiyor. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu partizanlıktır. Bugün çocuklarımız üniversiteleri bitiriyor ancak devletten iş alamıyor. Her yıl hükümet değişiyor ve her seferinde yeni bir müşavir ordusu. Bu nedenle hızlı bir şekilde Başkanlık sistemine geçilmesi gerektiğini düşünüyorum.”

Cavit Sekmen (Serhatköy Muhtarı)
“Başkanlık sistemine karşı değilim ancak Türkiye’deki gibi bir başkanlık sistemine karşıyım. Amerika ve Fransa’da da başkanlık sistemi var ve oradaki sistem örnek alınırsa desteklerim. Başkanlık sistemine geçilirken daha kötüye gidilmemesine çok dikkat edilmelidir.
 Parlamenter sistemin yetkileri biraz daha güçlendirilirse en doğru sistemin Parlamenter sistem olduğunu söyleyebiliriz. Parlamenter sistemin en büyük sorunu hükümetlerin kalıcı olmamasıdır. Daha kalıcı hükümetlere ve ciddi devlet politikalarına ihtiyacımız olduğunu düşünüyorum.”
 Talip Keskinel (Gayretköy Muhtarı)
“Başkanlık sistemine pek sıcak bakmıyorum. Parlamenter sistemle ülkede devam edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Dünyada Başkanlık sisteminin olumsuz örneklerini görüyoruz ve ülkemiz için iyi bir sistem olmayacağını düşünüyorum. KKTC için en iyi sistemin Parlamenter sistem olduğu kanaatindeyim. Parlamenter sistemde de aksaklıklar var fakat bunların düzeltilmesi ile iyi bir sistemle yola devam edilebileceğini düşünüyorum. 
Parlamenter sistemin en büyük sorununu işlerin yapılmasında yaşanan aksaklıklardır. Küçücük bir ülkede yaşıyoruz ve her şeyin güllük gülistanlık olması gerekirken işler ne yazık ki ağır aksak ilerliyor.”
Tamer Tayanç (Aydınköy Muhtarı)
“Başkanlık sistemine gidilmesi için referanduma gerek bile yok doğrudan bu sisteme geçilmelidir. Ben bu sisteme geçilmesini onaylıyorum. Gelen hiçbir hükümet bu ülkede bir sistem oturtamadı. Her kafadan bir ses çıkması yerine tek ses olması daha iyidir. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu ülkede üretim olmadığı ve maddi açıdan bir gelir olmadığı için hiçbir hükümet bir faaliyet gösteremiyor.”
Uğur Dereliköylü (Akçay Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için referandum yapılması bence çok iyi olur. Hatta bu sisteme geçmek için çok geç bile kalındı. 20 yıl önceden başkanlık sistemine geçilmeliydi. Ülke parlamenter sistemle ve sıklıkla bozulan hükümetler nedeniyle her geçen gün daha da geriye gidiyor. Başkanlık sisteminde bozulacak bir hükümet olmayacağı için hem ülke hem de vatandaşlar için çok daha iyi olacağı inancındayım.
Parlamenter sistemin en büyük sorunlarından biri de partizanlık ve oy kaybetmemeye yönelik iş yapma sonucu ortaya çıkan anlaşmazlık ve kargaşadır. Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonraki süreçte de Parlamenter sistemle devam edilmesi partizanlığı daha da çoğaltacaktır.”
Fırat Arkın (Aşağı Bostancı Muhtarı)
“Başkanlık sistemine geçilmesi konusunda bir referandum yapılması bence ülke için daha iyi olacaktır. Türkiye’de Başkanlık sistemine geçildi ve çok daha iyi bir sistem olduğu görüldü. KKTC için de bu sistemin daha iyi olacağını ve bu sisteme geçilmesi gerektiğini düşünüyorum. 
Genel anlamda koalisyon hükümetleri iyi çalışıyor ancak eksiklikler de vardır. Bu eksikliklerin en önemlisi de bakanlıkların bütçelerine ayrılan paraların iş yapma konusunda yetersiz oluşudur.”