İş örgütü Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED), 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen, Kahramanmaraş merkez üslü depremin yarattığı hasarla ilgili bir ön rapor hazırladı. Raporda Kahramanmaraş depremlerinin 84,1 milyar dolarlık mali hasar yaratacağı hesaplandı. Deprem bölgesinde ölü sayısının 72 bin 663’e kadar çıkabileceği belirtildi.
1999 ve 2023 kıyaslandı
1999 Marmara ve 2023 Kahramanmaraş depremlerinin kıyaslanması konusunda ise şu ifadeler yer aldı:
“1999 Marmara ve 2023 Kahramanmaraş depremlerinin gerçekleştiği dönemdeki verilere 2021 dolar verisiyle bakarsak, farklılıkları ve benzerlikleri vurgulama, toplam can kaybı ve mali hasar açısından bir karşılaştırma yapma imkânımız olacaktır.
* Marmara Depreminde can kaybı 18.373 kişi, mali hasar 1999 dolar verisiyle 17,1 milyar dolar hesap ediliyor. Marmara Depremi, 2021 yılında gerçekleşseydi, can kaybı 26.451 kişi ve 51,1 milyar dolar mali hasar yaratacağı tahmin edilmiştir.
* Marmara Depremi verilerinin kullanıldığı metodoloji ile Kahramanmaraş Depremi'ni 2021 yılı dolar verileriyle sınarsak 72 bin 663 can kaybı, 84,1 milyar dolar mali hasar hesaplanmaktadır.
* Şu aşamada elimizde bulunan verilere göre 193 bin 399 kişi yaralanırken 72 bin 663 kişinin can kaybına uğrayacağı tahmin edilmiştir.
Bütçe açığı bir trilyonun üzerine çıkabilir
Raporda ayrıca Kahramanmaraş depreminin etkilerine ilişkin raporda şu öngörülere yer verdi:
* Diğer yandan 2023 Kahramanmaraş Depremi'nin 70,75 milyar doları konut zararı, 10,4 milyar doları milli gelir kaybı ve 2,91 milyar doları işgünü kaybı olmak üzere toplamda 84,06 milyar dolar hasara neden olması beklenmektedir.
* İllerin milli gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak afete maruz kalan 10 ilin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da etkisiyle, 15 milyar dolar düzeyinin altına düşebileceği tahmin edilebilir.
* Depremin doğal bir sonucu olarak büyük bir göç dalgasının Adana'dan, İstanbul'a kadar geniş coğrafyaya doğru gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Şu an için herhangi bir veri veya resmî açıklama mevcut olmasa da önümüzdeki süreçte illerin demografik yapısının değişmiş olacağına dair uzman görüşleri geliyor.
* 2023 yılı bütçe açığı 659,6 milyar TL olarak hedefleniyordu. Bloomberg ekonomi bölümü depreme ilişkin kamu harcamalarının GSYH'nin yüzde 5,5’ine eşdeğer olabileceğini tahmin etmektedir. Mevcut şartlar altında bütçe açığının en azından 1 trilyon TL'nin üzerine çıkması beklenebilir. 2023'te nominal milli gelirin 18 trilyon TL'yi aşması beklendiğini düşündüğümüzde bütçe açığının milli gelire oranının yüzde 5,4'ün üzerinde gerçekleşmesi oldukça mümkündür.
********
IMF’den ekonomik analiz
Uluslararası Para Fonu (IMF) İcra Direktörü Ekonomist Mahmud Mohieldin, Kahramanmaraş merkezli depremin Türkiye ekonomisine yönelik olası etkilerini değerlendirdi. Arap Mali Forumu’unda konuşan Mohieldin, oturum aralarında gazetecilere verdiği demeçte konu ile ilgili yorumunu aktardı. Mohieldin depremin Türkiye’nin Gayri Safi Yurt İçi Hasılası (GSYH) üzerindeki etkisinin, 1999 depremi kadar belirgin olma ihtimalinin düşük olduğunu söyledi. Mohieldin, önümüzdeki birkaç aydaki ilk etkinin ardından, yeniden inşaya yönelik kamu ve özel sektör yatırımlarının uzun vadede GSYİH büyümesini artırabileceğini de sözlerine ekledi.
1999 depreminin ekonomik bilançosu
1999 depreminin ekonomik faturasını, dönemin Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) 15 ila 19 milyar dolar, Dünya Bankası ise 12-17 milyar dolar olarak hesaplamıştı. Türkiye ekonomisi 1999’luk yılını yüzde 6,4’lük rekor küçülme ile tamamlamıştı.
