Çiğdem AYDIN 

 Kuzey Kıbrıs’ın nüfusu 300 binin altında... Buna karşın kalp ve kanser hastalarının sayısı sürekli artıyor. KKTC Devleti’nde ‘Sağlık Bakanlığı’ olmasına karşın bugüne kadar doğru, dürüst bir kayıt sisteminin bulunmaması nedeniyle de eldeki veriler, rakamları tam olarak ortaya koyamıyor.

  Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Kemal Deniz Dana kurumsal bir yapının oluşturulmadığını itiraf ederken, son 23 yılda 8 bin civarında kanser vakası görüldüğünü, 3 bin kişinin hayatını kaybettiğini söylüyor. Dana’nın verdiği bilgilere göre kalp hastalıkları da sürekli artış gösteriyor. Bu yılın ilk 7 ayında sadece devlet hastanesinde 813 kişiye anjiyo yapıldığını belirten Dana, özel hastaneler, Güney Kıbrıs ve Türkiye’deki anjiyolarla bu rakamın iki katına çıkabileceğinden endişe ediyor.

  Dana, Diyalog’un sorularını şöyle yanıtladı:

  Soru: Ülkemizin kanayan yarası Kanser hastalıkları, bugün itibariyle kanser hastalarının sayısı biliniyor mu? 

  Yanıt: Çok önemli bir konu ve Bakanlığımızın üzerinde durduğu konulardan biridir. Üzülerek söylemek durumundayım ki ülkemizde çok uzun yıllardır bu konuda çok kurumsal bir yapı oluşturulmadı ve istatistiki bilgiler çok net değil. Kanserin önlenmesi, hangi bölgelerde ne tür kanserler görülüyor ve önlenmesi konusunda bir kanser haritası oluşturulmaya çalışılıyor. Çünkü elimizde bir kanser haritası yoksa ne yazık ki mücadele etmek de güçleşir. Bu bağlamda “Kanser İzleme ve Değerlendirme Merkezi “ oluşturuldu, şimdilik 7 kişilik bir ekipten oluşuyor ve Onkoloji Hastanesi içerisinde kendilerine çalışmalarını yürütebilmeleri için imkan sağlandı fakat meclisin açılması gerekiyor ki yasal zemine kavuşturulsun. Şu anda 23 yılda 8 bine yakın kanser vakasının kayıt alındı, bu rakamın 3 bine yakını ne yazık ki vefat etti. Şu anda ise 5 bin civarında kanser hastamız vardır. Özellikle ölümle sonuçlanan kanser vakalarının 1990’lı yıllarda olduğunu görüyoruz yani 8 bin kanser vakasının 3 bininin büyük kısmı 90’lı yıllarda vefat etti. Ancak son yıllarda ölüm sayısı çok şükür düştü 2000’li yıllardan sonra bu sayı azaldı. Ulaşabildiğimiz istatistiklere baktığımızda 300 bin nüfusta yılda 400-500 kanser vakası olduğunu görüyoruz. Öyle görünüyor ki Kanser İzleme ve Değerlendirme Merkezi’ni daha aktif çalıştırırsak nedenlerini tespit etmek bakımından bu oranları çok daha aşağılara çekebileceğimize inanıyorum.”

Elde veri yok

  Soru: Bu verilere göre en çok hangi kanser türü, hangi bölgelerde görülüyor? 

  Yanıt: Şu ana kadar bunu doğru tespit edebileceğimiz bir veri yok ne yazık ki. Özellikle bu tür sorulara sağlıklı cevap vermek ve önlemlerini almak için Kanser İzleme ve Değerlendirme Merkezimizin yoğun çalışmalarını sürdürüyor. Yakın zamanda bir kanser haritası çıkarılacaktır imkânlar doğrultusunda. Maalesef henüz yaş aralığı statiği de yok resmi olarak. Ama ne yazık ki göreve geldiğim günden bugüne kadar kanser vakalarının tedavi sevklerini ben imzalıyorum her evde neredeyse bir kanser vakası var diyebilirim. 

11 bin kişiye anjiyo

  Soru: Kanser vakalarına değindik lakin ülkemizin tek kanayan yarası bu değil, aynı zamanda kalp hastalıkları da evlere ateş düşürüyor. Bu kapsamda bu yıl içinde kaç kişiye anjiyo yapıldı? Anjiyodan ölen var mı?

  Yanıt: Ne yazık ki ülkemiz insanın beslenme alışkanlıklarından da kaynaklanan ciddi anlamda kalp hastalarımız var. 1999 yılında anjio yapma faaliyetleri başladı bugüne kadar 10 bin 736 kişiye Lefkoşa Burhan Nalbantoğlu Hastanesi’nde anjiyo yapıldı. Ocak – Temmuz 2016 tarihi itibariyle 813 kişiye anjio yapıldı. 2015 yılında bin 369 kişiye yapıldı. Dünya ve Avrupa standartlarında anjiyodan ölüm sayısı 10 binde 2 kişidir, bizde ise 11 bine yakın anjio yapıldı anjio’dan ölen sayısı 2 kişidir bugüne kadar. Ve belirtmeliyim kardiyologlarımız, cerrahlarımızı bu konuda kutlamamız gerekiyor. Bu arada belirtmek isterim Bakanlığımız ikinci bir anjiyo cihazını da 2017’nin hemen başında temin edilecek ve birçok sevk de yapılmayacak. 

  Soru: Kardiyolojide uzman eksiliği var mı? 

  Yanıt: Evet belli branşlarda doktor eksikliği vardır ve ilk 100 günde bunu çözmeye çalıştık. Kardiyoloji bölümünde evet emekli olan doktorlarımız vardır ve zaman zaman onlardan hizmet alımı yaparak eksiklikleri gidermeye çalışıyoruz. Vakka başına ödeme yapıyoruz.