Çiğdem AYDIN – Ömer KADİROĞLU 

   KKTC’nin siyasileri ‘Parlamenter sistem’ üzerinde ısrar ederken, halkın ezici bir çoğunluğu, bu sistemin ülkeyi ileriye götüremediğini düşünüyor ve güneyde olduğu gibi ‘Başkanlık sistemine’ geçilmesini istiyor. Diyalog’un görüşlerine başvurduğu 60 farklı bölgenin muhtarından çok büyük bir kısmı da Başkanlık sistemine geçilmesini önerdi.
   Bazı muhtarlar mevcut sistemin çöktüğünü, ayrıca vatandaşların siyasilere güven duymaz hale geldiğini belirtirken, bazıları yeni sistem çerçevesinde milletvekili seçilenlerin sadece parlamentoda görev yapması gerektiğini ifade etti. Muhtarlar ‘Başkanlık sistemine’ geçişte ‘geç bile kalındığını’ söyledi. 
   İşte görüşler:

Hüseyin Barbet (Muhtarlar Birliği Başkanı) 
“Başkanlık sistemine olumlu bakıyorum. Bana göre; bu sistem çökmüştür. Bu yüzden Başkanlık sistemi gelsin. İkide bir de hükümetler bozulur, yeniler kurulur, seçimlerden başımızı kaldıramıyoruz. Başkanlık sistemi daha iyidir. Parlamenter sistemden daha iyi olduğunu düşünüyorum. 
Parlamenter sistemin en büyük sorunu partizanlıktır. Bir de tabi yetki sorunları vardır. Kim nerede yetkilidir belli değil. Ararsınız birini muhatap bulmazsınız.” 

Veysal Güden (Pile Muhtarı)
“Başkanlık sistemine geçişi parlamento çalışacaksa desteklerim. Siyasi zihniyet değişmezse pek anlamı yok. İki başlılık ortadan kalkacaksa, koalisyonlar ortadan kalkacaksa neden olmasın. Ama aynı zihniyet şekli ile yönetileceksek olsa da olur olmasa da olur.  
Başkanlık sistemini ancak ülkedeki, siyaset anlayışı değişecekse destekleyebilirim. Aksi halde desteklemem veya sistemi değiştirmek pek de bir anlam ifade etmez. 
Şimdiki sistemin en kötü yönü sistemin kendisidir. Siyasal mekanizmalar üzerine kurulan bir sistem. Bürokratları çalışmayan bir sistem ne yazık ki… Bizde siyasi kültür bireysel beklentiler üzerine kurulduğu için de verimli değil. Bu ülkede en büyük sorun budur. Toplumda siyasete karşı güvensizlik vardır. Ancak aynı zamanda bir kültür halini aldı. Toplumun bunu kanıksaması çok kötü.”

Mustafa Tan (Beyarmudu Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine geçilmesi için bir referandum yapılmasını destekliyorum. Başkanlık sistemi ile partizanlıklar bitecekse, ekonomi daha iyi yönetilecekse, insanlar için adalet olacaksa varsın olsun. Yok ama aynı şekilde devam edecekse olmasın. 
Şimdiki sistemin en kötü yönü sistemsizliktir. Sağlık alanını dahi yönetemiyorlar. Her gün bir şey çıkıyor. Bir hastane yapacaklar aylar geçti yapılmadı. Yol yapacaklar halk bekliyor. İyi yönetim yoktur. Halkın siyasilere devlete olan güveninin yeniden sağlanması gerekiyor.”  

Mustafa Yeşilleme (İncirli Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine geçilmesini desteklerim. Şu andaki sistem çöktü artık. Tek elden yönetim kararların daha hızlı alınmasını sağlar. Ayrıca bir sorun oldu mu sorumlusunu bilir hesabını ondan sorarsınız. Böyle olduğunda herkes topu birbirine atar. Kararlar hızla alınmaz, biri başka yere çeker, öbürü başka yere…
Bu sistemin en büyük sorunu koalisyon hükümetleridir. Siyasiler vadettiklerini yapmıyor. Karar alamıyor, kişisel çıkarlar için uğraş başlıyor. Atamalar bile yapılamıyor. Yapılan da adaletli yapılamıyor. Kötü yanımız çok.”

Ayşe Korol (Türkmenköy Muhtarı)
“ Başkanlık sistemi için referandum yapılsa hiç sormam bile koşa koşa gider oy veririm. Sırf belki biter bu sistemsizlikten kurtuluruz.
 Şu andaki sistemin en kötü yanı particiliktir. Bir kere damgalandı mı biri hayır etmez. Ne iş yaparsan yap oya döner sonunda. ‘İş ver bana oyunu yapayım sana’ durumu oluşur. Ne zaman ki, seçim yaklaşır kimin kime ne yaptığını anlamazsınız. Particilik ortadan kalksın diye bu sistem değişmelidir.” 

Ali Buruk (Mağusa Anadolu Mahallesi Muhtarı)
“Başkanlık sistemini kesinlikle destekliyorum. Bu ülkenin gelişmesi ve kalkınması için muhakkak Başkanlık sisteminin olması lazımdır. Bu kadar vekil, makama gerek yoktur. 
Bu sistemin en kötü yanı, partizanlık, seçimler, siyasi kavgalardır. Hepsi ülkeye yansıyor halkın yararı unutuluyor. Zamanla bireysel çıkar ve bireysel ilişkilere dayalı bir yönetim şekli oluştu. Bu ülkeyi ne yazık ki hem fakirliğe hem adaletsizliğe sürükledi.” 

İmer Çavuşoğlu (Mağusa Dumlupınar Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referandum yapılmasını destekliyorum. Sistemin değişmesi gerektiğini de düşünüyorum. Parlamenter sistem ne yazık ki çöktü bizim ülkemizde. İşler yürümüyor vatandaşa hizmet yok. En önemlisi istikrar yoktur. 
Şu anki mevcut sistemin en kötü yanı her kafadan bir ses çıkmasıdır. Koalisyon hükümetleri kuruluyor ama icraat olmuyor. Biri bir tarafa diğeri bir tarafa çekiyor. Bu yüzden en iyisi Başkanlık sistemi…” 

Seydali Haksever (Mağusa Lala Mustafa Paşa Mahallesi Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referandum yapılmasına onay veririm. Çünkü artık bu şekilde yürümez bu ülke. Durmadan seçime gidiyoruz. Durmadan birilerini seçiyoruz günün sonunda bakıldığı zaman halkın yararına pek bir şey çıkmıyor ortaya. O yüzden bir de bunu deneyelim bakalım ne olacak. 
Şu andaki en büyük sorun ve sıkıntı sistemsizliktir. Gidersiniz bir daireye hizmet alasınız vatandaş olarak burnunuzdan gelir. Şikâyetçi olsan kimi kimden soracaksınız hepsi bir partilidir. Disiplin denen şey kalmadı bu ülkede. Tek elden olsun bari biz de bilelim kim nerden sorumludur.” 

Buran Dirensoy (Mutluyaka Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için referandum yapılsın tabi ki. Parlamenter sistemi mademki yürütemiyoruz siyasi zihniyetler değişmiyor o zaman bir de Başkanlık sistemi olsun. Belki daha iyi yönetilir tek elden olunca. 
Bu ülkenin en büyük sorunu sistemsizliktir, siyaset her dönem böyleydi zaten her zaman dalgalanmalar olur. Pandemi dolayısıyla ekonomi dibe vurmuş durumdadır. Her zaman ekonomik sorunlarımız vardı zaten önemli olan yönetebilme kabiliyetidir.” 

Oğuzhan Karabulut (Mağusa Namık Kemal Mah. Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için referandum yapılsın tabi ki. Uygun yasalarla Başkanlık sistemine geçilebilir. 50 milletvekilinin fazla olduğuna, 10 tane Bakanlığın fazla olduğuna inanıyorsak, bunca vekile rağmen yasaların yapılmadığına ve geçmediğine inanıyorsak Başkanlık sistemi bizim için en doğru sistem olabileceği kanaatindeyim. Bu ülkenin de sistemin de en büyük sorunu partizanlık ve siyasetin kokuşmuşluğudur.”

Kadriye Yardımcı (Mağusa Pertev Paşa Mah. Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için referanduma da Başkanlık sistemine de evet diyorum. Çünkü artık bu sistemin değişmesi gerekiyor. Herkes perişan, hiçbir iş yürümüyor. Kalkınma yok, insanlar göç ediyor sistem belki doğru ama doğru yönetilmiyor. Şu anda yönetimden tutun her şey kötü.” 

Sami Başkan (Geçitkale Çınarlı Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi olsun daha iyidir bana göre. Parlamenter sistem belki başta güzel duygularla kurulmuş olabilir fakat zamanla suiistimal edildiğine inanıyorum. Tek elden yönetilirsek belki yaşadığımız birçok sorun da çözülür.  
Sistemin en kötü yanı partizanlıktır. Siyasetten bıktık usandık, artık ülke olarak seçimlerden de yorulduk. Siyasetin oyunlarından da sistemsizlikten de. Bu nedenle Başkanlık sistemi en iyisi olacak.” 

Hüseyin Kaptan (Sütlüce Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referanduma gidilsin. Bence daha iyi olacak. Parlamenter sistem bize büyük geldi. O kadar insan seçime giriyor masrafın haddi hesabı yoktur. Her seçim harcanan paralarla yol, hastane, okul yaparlardı ama olmadı. Parlamenter sistemin getirdiği seçim atmosferi hiç bitmedi ülkede. Şu andaki sistemin en kötü yanı seçimlerdir, sürekli erken seçime gidiyoruz. Sistemi çalıştıracak bürokrat kalmadı. İcraat yapacak kadar kalmıyor hükümetler. Bir de buna koalisyon eklenince hiçbir şey yapılmıyor. Bu halk bunu hak etmiyor.” 

Ömer Efendi (İnönü Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi olsa da olur olmasa da olur. İster referandum yapsınlar ister yapmasınlar. Mesele kafalardadır, kafaları mentaliteyi değişebilir miyiz esas olan odur. Yoksa ister başkan seç, ister Cumhurbaşkanı ister Başbakan kafalar değişmesi lazım. 
Bu ülkede en büyük sıkıntı denetimsizliktir. Hiçbir şeyde denetim yoktur. İster sağ olsun ister sol olsun denetim sıfır.” 

Fettah Karakuzu (Korkuteli Muhtarı)
“Başkanlık sistemini onaylıyorum. Koalisyonlar halkı yıpratıyor vatandaş diken üstünde. Hiçbir seçilen hükümet tamamına eremiyor. Eğer böyle bir niyet varsa referanduma gidilmelidir. 
Ülkedeki en büyük sorun sistemsizliktir. Siyasetin istikrarını sağlayamamasıdır. Başkanlık sistemi ile belki bu sorun da çözülür. Hiçbir proje tamamına eremiyor her şey yarım kalıyor. Halk perişan olmuştur.  

Adil Onalt (Aslanköy Muhtarı) 
“Sonuna kadar evet derim. Başkanlık sistemine geçiş yapalım bu ülke artık bu partizanlıktan, adam kayırmacılıktan, kişisel çıkar ve menfaatlerden arınması lazımdır. İnanırım ki, Başkanlık sistemi daha verimli olabilir. Ülkenin en büyük sorunu bana göre siyasettir. Siyasetin ta kendisi ve siyaset yapmayı ellerine yüzlerine bulaştıranlardır.” 

Nureddin Salcı (Alsancak Çağlayan Mah. Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için referandum yapılsa oyum evet olurdu. Başkanlık sistemine geçişi kesinlikle onaylıyorum. Yıllardır bizim için çalışsınlar diye 50 kişi seçip meclise gönderiyoruz, 10 kişi bakan oluyor. Bıktık usandık elli, on kişinin bizi yönetmesinden hatta yönetememesinden. Başkanlık sistemi olsun en azından biliriz bir kişidir yönetecek olan.
Bu sistemin en kötü yanı partizanlıktır. Herkesin kendi çıkarına göre hareket etmesi, para yemesi, bıktık artık.” 

Zehra Beydola (Alsancak Malatya Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi üzerine hiç düşünmedim açıkçası. Sistemi iyice tartışmak gerekiyor. Herkesin anlaması içselleştirmesi gerekiyor. Topluma ülkeye ne getirir, ne götürür bilmek gerek. Bu nedenle pek de sağlıklı bir yanıt veremiyorum bu sorunuza. 
Parlamenter sistemin en kötü yanlarını yaşadık sanırım. Adam kayırmacılık, ekonomik güçlüklerin yanı sıra yönetimde sıkıntılar görüyorum ben. Birçok konuda ülke olarak yol kat etsek de iyi yönetilmediğimizi düşünüyorum.” 

Soner Cangil (Alsancak Yayla Mah. Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi bana göre bizim gibi küçük ülkeler için daha uygundur. Bir referanduma gidilse benim oyum evet olurdu. Yönetimin daha güzel, daha adaletli olacağını düşünüyorum. Biz de hükümetler oy üzerine kurulur, dairelere, bakanlıklara gidin iş bulma kurumu gibi… Herkes iş bulsun diye bakanların kapılarının önünde bekliyor. Böyle bir sistem olur mu? 
Şu anki sistemin en kötü yanı sistemi doğru çalıştırmamak… Çökmüş bir sistem oldu çalışmıyor. Çünkü kötü yönetiliyor. Partizanlık ve bölgecilik aldı başını gidiyor.” 

Yalçın Kaya (Alsancak Yeşiltepe Muhtarı)
“Başkanlık sistemi için referandumu mantıklı görüyorum. En azından bu kadar çelişkili yönetilmeyiz. Ülke ve nüfus olarak uygundur daha kolay yönetilir hep de beklediğim bir şey. 
Şu andaki sistemin en kötü yanı partizanlıktır. Cumhurbaşkanı bağımsız olmalı parti adayı olmamalıdır. Başkanlık sisteminde en azından bir kişi tarafından yönetiliriz. Kararlar hızlı alınır doğru ya da yanlış karar alma mekanizması çalışır. Halk artık mevcut sistemden bıkmıştır.” 

Tuncay Balkaya (Arapköy Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referanduma olumlu bakıyorum. Başkanlık sistemi daha kolay olur, bunlar zaten yönetemiyor. Bir sürü insan o koltuklarda sadece makam düşünüyor. Toplumu düşünen yok. 10 tane koltuk olacağına bir tane olsun. Toplumun geneli gitsin oy versin bu iş bitsin. 
Parlamenter sistemin en kötü yanı seçtiklerimizin bizi yönetememesidir. Partizanlık aldı başını gidiyor. Buna bir dur demek lazım. Bunun için Başkanlık sistemi gerekiyorsa Başkanlık sistemi olsun.” 

Yusuf Sipahi (Çatalköy Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referandumuna olumlu bakmıyorum. Şimdiki parlamenter sistemi daha demokratik görüyorum. Başkanlık sistemi bana hep itici ve diktatörce gelmiştir. 
Bir adamın elinde bir sistem olmaz kanaatindeyim. 
Parlamenter sistemin en kötü yanı bana göre yönetilememesidir. Sistemin kendisinde bir sorun görmüyorum. Bunu sadece siyasilere de yıkmak istemem halkın kendisi doğru seçimler yapamıyor. Seçtiğin bir kişiye baktın memnun değilsin değiş, ama bunu yapmıyor halk. Gidip aynı insanları seçiyor. Ondan sonra da şikâyet ediyor, sistemi sorguluyor.” 

Hasan Piro (Ağırdağ Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referanduma sıcak bakarım tabi ki. Şimdiki sistemi çalıştıramıyorlar. Başkanlık sisteminin bizim ülkeye daha uygun olacağını düşünüyorum. Bir de onu deneyelim. 
Şu anki sisteme bakıldığı zaman insan için politika değil, siyaset için politika üretiyorlar. Herkesin kendini düşündüğü siyasetçilerin bencilleştiği bir sistem haline geldi. Demek ki, bir yerlerde yanlışlar vardır. Sistem müsaade ediyor demek ki.” 

Ali Kinsiz (Dikmen Akçiçek Mah. Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için henüz bir fikre sahip değilim. Şimdiki siyasetin de ne olduğunu inanının çözemedim. Bizde bazı zamanlar gizli başkanlık sistemi oluyor. Bir tane adam bütün milleti elinde oynatıyor. Sözde demokratik parlamenter sistem… O yüzden bu ülke için parlamenter sistem veya Başkanlık sistemi olması bir anlam ifade etmez. 
Bu sistem çöktü söyleyecek başka bir şeyim yok. Partizanlıklar aldı başını gitti, durduramıyor da kimse.”  

Celal Bazaoğlu (Aşağı Taşkent Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi belki daha iyi olabilir. Çünkü bizde karmakarışık bir şey var şu anda. Her kafadan bir ses çıkıyor. Kararlılık yok, istikrar yok bunlar da sistemin getirdiği durumlardır. 
Parlamenter sistemin en kötü yanı partizanlık biz bu güzel sistemi kullanamadık. Her parti kendine göre bir ayar çekti öyle olunca da sorunlar büyüdü sistem çöktü.” 

Yüksel Çağlar (Boğazköy Muhtarı) 
“Başkanlık sistemi için referandum konusunda çok düşünmedim. Ama doğru bulmam. Kaç tane bakanımız vardır zaten biri de fazla onu da fazladır. Bu memleket zaten idare edilmez noktaya geldi. 350 bin nüfuslu bir ülkeyiz onu bile idare edemiyorlar. Her kafadan bir ses çıkıyor. Bir sağlık sistemini bile düzeltemediler. İster Başkan olsunlar ister Başbakan kafaları değişmedikten sonra sistemler bu işi çözmez.
Şu anda sorun koalisyonlardır. Hepsi bir biriyle kavga ediyor. İnsanları böldüler parçaladılar bunun içinde esas sorun budur birlik yok. Bir seçim gailesidir gidiyor.” 

Mustafa Arap ( Dağyolu Muhtarı) 
“Biz hazır mıyız bilmiyorum Başkanlık sistemine. Bu işler çalışma ister. Şimdiki parlamenter sistemde ülkeyi 10 kişi yönetemiyor, bir kişi nasıl yapacak bu işleri. Bu defa da tek adamın eline kalıp daha fazla ağlamayalım… Benim endişelerim vardır. Emin değilim. 
Şu andaki sistemin en büyük problemi partizanlıktır. Siyasi partiler kendi etraflarına toplanan 10-15 adamın istediklerini yapmakla meşguldür. Torpilsiz iş dönmüyor. En ufak bir işinizi dahi tanıdığınız varsa yapıyorlar.”

Durmuş Aşandır (Yukarı Taşkent Muhtarı)
“Başkanlık sistemine çok sıcak bakmıyorum. Başkanlık sistemi bana padişahlık gibi geliyor. Demokrasilerde bana göre Başkanlık sistemi olmaz. Bizim memlekete bir lider gerekiyor. Sistem ile ilgili değildir sorunumuz lider yoktur bu ülkede.  
Parlamenter sistemin en büyük sorunu bana göre, kendi kendileriyle çelişmeleridir. İstikrar yoktur. Hükümet kendisi vurdumduymaz davranıyor. Kim gelirse başa o kendi bildiğini okuyor. Birlik içinde olamıyorlar siyasilerimiz birbirlerinin üzerine çıkma yarışındadırlar.” 

Mustafa Meral (Dikmen Yeni Mah. Muhtarı) 
“Başkanlık sistemine geçilmesine sıcak bakarım, olabileceğini düşünüyorum. Bu memlekete bir Cumhurbaşkanı bir de Başbakan fazladır. Hele ki, ikisi de bir birleri ile uyum içerisinde çalışamıyorlarsa ülke gerilime sürükleniyor bir şekilde. Bu nedenle zaten nüfusumuz da azdır ne gerek var onca makama bir kişi yeterlidir. Parlamenter sistemin en kötü yanı partizanlıktır.” 
Muhtarların yaptığı açıklamaların devamı yarın