Ömer KADİROĞLU
Kuzey Kıbrıs’ta toplu taşımacılığın yetersiz olduğu, fiyatların sürekli arttığı ve otobüslerin önemli bir kısmının çok eskidiği tartışılıyor. Diyalog muhabirinin görüşlerine başvurduğu otobüs işletmecileri de bu durumdan şikayetçi olduğunu belirtiyor. Çoğu işletmeci, otobüs fiyatlarının yüksek olduğunu, araç değiştirmek için yüklü miktarda paraya ihtiyaç olduğunu belirterek “hani o kaynak kimde var” diye soruyor.
Güney Kıbrıs’ta toplu taşımacılığın özelleştirildiği ve ihaleyi Çinli bir şirketin kazandığı, adaya 150 civarında sıfır kilometre son model otobüsün geldiği biliniyor. Peki benzeri bir uygulama kuzeyde neden yapılamıyor?.. Otobüs işletmecileri kuzeydeki durumun çok karmaşık bir hal aldığını belirterek, yetkililerin sorunlara karşı duyarsız olduğunu savunuyor.
Ne dediler?..
Kemal Hacıyarım
“Ulaşımda kendi imkânlarımızla ayakta kalma savaşı veriyoruz. Öğrenci taşımacılığı yeni başladı ve özel okulların ücretlerinin yükselmesi ile devlet okullarındaki öğrenci, sayısında artış var. Ben ayrıca şehir içi ve Girne- Boğazköy, Pınarbaşı taşımacılığı yapıyorum. Kendi imkânlarımla devletten bir destek almadan ayakta durmaya çalışıyorum. Bazı otobüslerin iyi durumda olmamasının nedeni devletin toplu taşımacılık ile ilgili bir politikasının olmamasından kaynaklanıyor. Toplu taşımacılığa devlet önem vermiyor ve biz kendi imkanlarımızla bankalardan yüzde 40-50 faizle krediler alarak işlerimizi yürütüyoruz. Ben annemden kalan tarlalarımı satarak otobüslerimi yenilemeye çalışıyorum. Tüm bunlarla birlikte devlete yaptığımız taşımacılık ücretlerini de üç dört ay gecikmeli alıyoruz ve bu şatlarda işlerimizi sürdürmeye ve otobüslerimizi yenilemeye çalışıyoruz. Ben Yenikent’e yaptığım taşımacılıkta Japonya’dan 40 bin Sterline otobüs getirip koydum ve bankadan 40 bin Sterlin kredi çekip otobüsü yeniledim. Ancak bu faizlerle kredi ödemek çok zor oluyor. Devlet bize ne mazot desteği ne de kredi desteği veriyor. Devlet bize bu noktada yardımcı olursa biz neden arabalarımızı yenilemeyelim? İnsanlar çıkıp toplu taşımacılığı eleştiriyor ancak biz tüm imkânlarımızı zorlasak da elimizden gelen bu. Mesela çocuğumun bu işi yapmasını istemiyorum. Bugün şehir içi dolmuşları in-bin 35 TL’dir ancak biz 30 TL’ye taşıyoruz.
Ünal Demir
“Şirinevler Lefkoşa, Şirinevler Girne taşımacılığı yapıyorum. Bu arabalarımızı yenilemek için arsalarımızı satıyoruz veya yüzde 40-50 faizle kredi alarak arabalarımızı yeniliyoruz. Çıkmaz bir yolun içinde gidiyoruz. Bir lastik takmaya kalksak 30-40 bin lira, bir servis yaptırmaya kalksak 50-60 bin TL gerekiyor. Hiçbir ülkede olmayan “T” izni ödemesi yapıyoruz ve tüm bunların yanında 100 bin Sterline getirttiğimiz bir araba için 10 bin Sterlin gümrük vergisi alıyorlar. Toplu taşıma araçları bizleri temsil etmiyor ülkeyi temsil ediyor ve bu nedenle de bu arabaların yenilenebilmesi için devletin taşımacılara destek olması gerekiyor. Devletten beklentimiz ulaşıma ciddi destekler vermesidir. Turizme önem veriyorum ve yeni iki tane araba getirdim ancak devlet gümrük almasına rağmen bizlere hiç destek olmuyor.”
Turan Damlar
“34 yıldır taşımacılık yapıyorum. Otobüslerin birçoğu çok eskidir ve yenilenmemesinin nedeni hükümetin taşımacılığa hiç destek vermemesidir. Benim otobüsüm var ancak aracı satıp şoför olarak çalışmayı düşünüyorum. Ne parça derdim olsun ne mazot... Yurt dışından otobüs getirmek isteseniz çok yüksek miktarlarda gümrük vergisi alınıyor. Eskiyen araçlarımızı yenilemek için Türkiye’ye götürmek istiyoruz. Çünkü orada bakım ve tamir masrafları daha uygun ancak sadece gemi parası 20 bin lira tutuyor. Ayrıca hudut geçiş sigortası da ödemek zorunda kalıyorum. Bu sorunların çözülmesi için hükümetin ulaşıma ciddi anlamda destek vermesi gerekiyor. Dışarıdan bakıldığı zaman otobüslerin iyi durumda olmadığı söyleniyor. Evet, doğrudur otobüsler iyi durumda değil ancak işletmecilerin de yapabileceği bir şey yoktur. Devletten bu konu ile ilgili altyapı ve çalışmalar hazırlayıp hayata geçirmesini istiyoruz. Bu işi yapmayan insanlara “T” izinleri veriliyor. İhtiyacı olanlar da taşımacılık izni alamıyor. Bu konuda da önlem alınmasını bekliyoruz.”
