Pelin YÜKSELAY-Çiğdem AYDIN
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) ilan edildiği 1983 yılından bu yana, aradan geçen 35 yıllık süre içinde KKTC’nin tarım sektöründe ciddi gerilemeler oldu. Diyalog’un elde ettiği bilgilere göre 1983 yılında 107 bin 442 ton olan narenciye ihracatı, geçtiğimiz yıl 85 bin 900 tona geriledi.
Patates ihracatı da 13 bin 146 ton iken, 2017’de sadece 520 ton oldu.
Turizmde dev yatırımlar!
KKTC’nin ilan edildiği 1983 yılında turistik konaklama tesisi sayısı 36 iken, 2017’de bu rakam 106’ya ulaştı! Yatak kapasitesi de 3 bin 555’ten 27 bine yükseldi.
Turizmdeki yatırımların bir sonucu olarak sevindiren bu gelişmenin bir sonucu olarak, 1983’te hava ve deniz yoluyla ülkeye gelen yolcu sayısı (KKTC uyruklular hariç) 78 bin 467’den Bir milyon 324 bin 248’e ulaştı.
1983’te Kuzey Kıbrıs’ı ziyaret eden yabancı uyrukluların sayısı sadece 20 bin 467 iken, 2017’de bu rakam 410 bin 82’ye yükseldi.
Eğitim sektörü
KKTC’nin ilanı sonrasında ilk 5 yıl içinde sadece bir üniversite ve 2 bin 279 öğrenci vardı. Bu yıl itibarıyla üniversite sayısı 19’a yükselirken, öğrenci sayısı 2018 yılı kasım ayı itibariyle 102 bin 944 bine ulaştı.
Üniversite ve öğrenci sayısında yaşanan olumlu gelişmeler nedeniyle, eğitim sektörü KKTC ekonomisine turizmden sonra en büyük katkı yapan sektör konumuna geldi.
Bankalar ve mevduatlar
1984 yılına kadar Kıbrıs Türk Federe Devleti Merkez Bankası görevini Ziraat Bankası sürdürmekteydi. 1984 yılında Merkez Bankası kuruldu. 1995 yılında denetimler başladı.
Resmi bilgilere göre 1986 yılında toplam 11 banka faaliyet göstermekte idi. Bu bankaların toplam mevduatı şimdi para birimi ile 86 milyon TL. O dönem sıfırlar atılmadığı için rakam 86 milyar TL olarak görülüyor.
1999 – 2000 yıllarında bankalar krizi yaşanmadan 1986 yılından 1999 yılına kadar KKTC’de banka sayısı 39’a kadar çıktı. Banka krizleri yaşanınca bu rakam şu anda (2018) 21 olarak değişti.
2018 yılı itibariyle 21 aktif banka, 254 şube bulunuyor. Mevduatların toplamı ise 22 milyar 325 milyon 700 bin TL’ye ulaştı.
Araç Sayısı...
1974 yılında sadece 619 aracın bulunduğu Kuzey Kıbrıs’ta, Rumlardan bağımsız olarak kayıt işlemlerine 1976’da başlandı. Buna göre, 1976’da toplam araç sayısı 7 bin 972’ye yükseldi. Bu rakam şu anda 198 bin 875!
Nüfus...
KKTC’nin kurulduğu 1983 yılında nüfus 155 bin 521’di. Bu rakam 2018 itibariyle 294 bine ulaştı.
