Özlem ÇİMENDAL
Kuzey Kıbrıs’ta doğal su kaynağı bulunmuyor. Buna karşın, şişe suyu ambalar ve satışlarında yarışan firma sayısı sürekli artıyor. Sağlık Bakanlığı’nda kayıtlı 24 üretici firma ve 31 istasyon bulunuyor. Bunların tümü kuyu ve kaynak suyunu şişeleyip satışa sunuyor.
Diyalog muhabirinin, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’nden elde ettiği bilgiye göre; şişe suları her ay hem kimyasal hem de mikrobiyolojik açıdan analiz ediliyor. İşletme denetimleri ise yılda bir kez veya ihbar, şikayet üzerine yapılıyor. Bazı sularda ‘Bromat yüksekliğinin’ tespit edildiği belirtilirken, bu durumlarda ilgili firmanın uyarıldığı ifade ediliyor. Bromat; karaciğer böbrek merkezi sinir sistemi tahribatı yapıyor.
BROMAT tespiti yapıldı
Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’nin Ağustos Ayı Ambalajlanmış Kaynak ve İçme Suları Kimyasal Analiz Sonuçlarında (TABLO 1) 6 yerel su firmasından alınan örnek analizlerin tümünde; ambalajlanmış içme sularında bulunmaması gereken BROMAT’ın bulunduğu görüldü.
Ancak Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’nden verilen bilgiye göre, analiz sonuçlarına yansıyan oranların; ölçümü yapan cihazın referans aralıkları ile ilgili olduğu, verilen değerlerde cihazın 3’ün altını okuyamadığı aktarılırken, BROMAT’ta kabul edilebilir oranın 10 mikrogam/L olabileceği ifade edildi. Dairenin kimyasal analizlerinde Aysu (19 lt)’da 3.0 BROMAT, Akı Su (10 lt)’da 3.0, Cemer Su (0.5 lt)’da 3.0, Kösedağ Su (19 lt)’da 4.7, Koçarslan Su (19 lt)’da 5.9, Meysu (0.5)’da 3.0 BROMAT tespit edildi.
Bromat, insan sağlığını tehdit ediyor
WHO (Dünya Sağlık Örgütü), EPA (Amerikan Çevre Koruma Kurumu), California Eyaleti Çevre Koruma Kurumu, Kanada gıda Denetleme Kurumu gibi yerlerin yapmış oldukları bilimsel araştırmalarda yapısında bromür bulunduran suların ozonlama sonrası BROMAT oluşturduğu, BROMAT’ın da uygulanan deneyler ve araştırmalar sonucunda kanserojen olduğu belirtiliyor.
Ayrıca BROMAT’ın su ile alınması durumunda karaciğer böbrek merkezi sinir sistemi tahribatı da ortaya çıkabilmektedir. İçme suyunda bromat’ın10 Mikrogram/L’den fazla olması istenmiyor, sınır değerlerin üzerinde BROMAT içeren içme suları uzun vadede zararlı sonuçlar doğuruyor.
Bazı oranlar ürkütücü
Öte yandan yine Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’nin Ağustos Ayı Ambalajlanmış Kaynak ve İçme Suları Mikrobiyolojik Analiz Sonuçlarında ise (TABLO 2) 10 yerel ambalajlanmış içme suyu analiz sonuçlarında ise en fazla 200 olması gereken *TAMB (Toplam aerobik mezofilik koloni sayısı) oranının; bin 600 veya bin 800 dolaylarına kadar çıktığı görülüyor.
Dairenin mikrobiyolojik analizlerinde Ay Su (19 lt)’da 22 derecede en fazla 200 olması gereken TAMB miktarı bin 600, Akı Su (10 lt)’da 120, Cemer Su (0.5 lt)’da 0/ml, Koçarslan Su (19 lt)’da 300, Köy Su (19 lt)’da 0/ml, Mey Su (0.5)’da bin 100-bin 800 arası, Stromy Su (19 lt) 0/ml, Yeşilırmak Su (19 lt) 0/ml, Yeşilırmak Su (200 cc)’da 0/ml, Yeşilırmak Su (0.33)’da 0/ml.
Ne ceza veriliyor?
Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi her ay belli su firmalarını denetleyerek, sulardan analiz alıyor. Suyunda değer yüksekliği çıkan firmalar uyarılıyor. İçme, havuz, deniz ve depolama sularının kriterli ve uyarı cezaları birbirinden farklı olan KKTC’de gerekli şartları oluşturmayanlara kapatma da verilebiliyor.
* Toplam Aerobik Mezofilik Koloni Sayısı (TAMB): Bakteri analizi ya da bir diğer adıyla aerobik koloni sayısı oldukça yaygın bir şekilde kullanılan kalite standartlarından biri olarak kabul ediliyor. Bazı kolileri sayılması ile elde edilen toplam bakteri sayısı gıdaların kalitesi ile ilgili önemli bir veriye dönüşüyor.
