Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu dün Cumhuriyet Meclisinde bütçe hakkında yaptığı sunuşta, KKTC ekonomisinin 2017 yılında yüzde 5.4 ve 2018 yılında yüzde 1.3 büyüme gerçekleştiğini, 2019 yılında yüzde 1.9, 2020 yılında yüzde 3.6 ve 2021 yılında ise yüzde 4.4 büyüme olacağının tahmin edildiğini belirterek, “Bu bağlamda 2019-2021 orta vadeli program döneminde ortalama yüzde 3.3 büyüme olacağı tahmin edilmektedir” dedi.
“2019 mali yılı yılsonu tahminimize göre 452,2 milyon TL Bütçe açığı öngörülmektedir” diyen Olgun Amcaoğlu, “ On bir yıllık dönemin ardından 412,2 milyon birikmiş bir açık söz konusu olup 2020 yılı bütçe açığı da göz önüne alındığında öngörülen ödeneklerin üzerine çıkılması bir yana 2020 yılı bütçesinde öngörülen giderlerin yapılabilmesi için, taviz verilmeksizin bütçe açığını azaltacak yönde çalışma yapılması hususunda tümümüze önemli bir görev düşmektedir” ifadelerini kullandı.
2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nce; 8 milyar 824 milyon Türk Lirası Gider,
8 milyar 236 milyon Türk Lirası Gelir, 588 Milyon Türk Lirası Bütçe açığı
olarak onaylandığına dikkat çeken Amcaoğlu, öngörülen bütçe açığının iç kaynaklarla karşılanması hedeflendiğini vurguladı.
Amcaoğlu, “Bunun bize daha fazla görev yüklediğinin bilinci ile çalışmalarımızı artırarak sürdüreceğiz” dedi.
“Kamu borçlarının geri ödenmesine başlandı...”
Amcaoğlu konuşmasının devamında şunları aktardı:
Benden önceki hemen hemen tüm Maliye Bakanlarının dile getirdiği bir hususu başlatmanın haklı gururunu ve gelecek nesillere yük bırakmama veya en az şekilde yük bırakmanın sorumluluğunu taşıyarak, KKTC’nde ilk defa olarak, Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası ile yapılan bir protokol ile kamu borçlarının Ekim 2019 ayından başlayarak geri ödenmesine başlanmıştır. Bu durumun 2020 yılı ödemelerinde bizi zorlayacağı açık olmakla birlikte taviz verilmeden borçların ödenmesi bütçeden yapılacak ödemelerin önemli bir paydasını oluşturacaktır.
Bu ödemeler ile banka, daha fazla kaynağı reel sektöre kredi olarak kullandırma olanağı bulacağından, özel sektöre daha çok yatırım olanağı sağlayacaktır.
“Orantısız etkilenme…”
Küçük bir ekonomiye sahip olmamız nedeniyle uluslararası ekonomideki değişimlerden orantısız olarak etkilenmekteyiz. Ekonomiyi harekete geçirmek için hedefli ve zamanında mali uyaranların kullanımı tercih edilmiştir. Bu maksatla da hem bir kısım vergilerde indirime gidilmiş hem de kamu maliyesinde gelirlerin artışından feragat edilerek akaryakıt zammı gibi ülkedeki tüm fiyatların artmasına sebep olacak fiyat düzenlemelerinden kaçınılmıştır.
Ekonomik büyüme
Dünya ülkelerinde olduğu gibi, Ülkemizde de, 2020 Bütçesi hazırlanırken ve hedefler konulurken; öngörülen enflasyon rakamı olarak adlandırdığımız Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) artışları, büyüme oranları, döviz fiyatları ve asgari ücrete bağlı gelişmeler önemli dayanaklar olarak dikkate alınmıştır. 2019 yılı Tüketici Fiyatları Endeksi yılsonu tahmini 12,88, 2020 yılı ilk altı aylık tahmin 4,85 olarak kabul edilmiştir.
KKTC ekonomisi; 2017 yılında %5.4 ve 2018 yılında %1.3 büyüme gerçekleşmiştir. 2019 yılında %1.9, 2020 yılında %3.6 ve 2021 yılında ise 4.4 büyüme olacağı tahmin edilmektedir.
Bu bağlamda 2019-2021 orta vadeli program döneminde ortalama %3.3 büyüme olacağı tahmin edilmektedir.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla rakamlarını açıkladı
Cari fiyatlarıyla; 2017 yılında 14,544,800,000 TL ve 2018 yılında 18,324,200,000 milyon TL olarak gerçekleşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın, 2019 yılında 24,554,600,000 milyon TL, 2020 yılında 28,812,000,000 milyon TL ve 2021 yılında ise 33,064,600,000 milyon TL olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir.
2018 yılı verileri
2018 yılında; Bütçe Giderlerinin 5,452,300,000 milyon TL; Bütçe Gelirlerinin 5,505,700,000 milyon TL; Bütçe Fazlasının 53,400,000 milyon TL; olarak, gerçekleştiğini görüyoruz. Bu rakamların tahmini GSYİH’ya oranı; Bütçe Giderleri % 29,75; Bütçe Gelirleri % 30,05; Bütçe Fazlası % 0,29’dur.
2019 yılsonu itibarıyla; Bütçe Giderlerinin 7 milyar 892,4 milyon TL, Bütçe Gelirlerinin 7 milyar 440,2 milyon TL, Bütçe Açığının 452,2 milyon TL, olarak, gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz.
Bütçe açığı ve fazlası
Bu rakamların 2019 yılı tahmini GSYİH’ya oranı;Bütçe Giderleri % 32,14; Bütçe Gelirleri % 30,30; Bütçe Açığı % 1,84’dür.
Bu noktada geçmişe bakmakta fayda var diye düşünüyorum. Her ne kadar bütçe açıkları öngörülenin çok altında gerçekleşmiş olmasına rağmen kamu maliyesi açısından özellikle nakit anlamında sıkıntıya yol açmaktadır.
2009 mali yılı 65,4 milyon TL,2010 mali yılı 18,0 milyon TL, 2011 mali yılı 51,9 milyon TL Bütçe açığı ile kapatılmıştır. 2012 mali yılında ise Ercan Havalimanı’nın özelleştirmesinden elde edilen 236,7 Milyon TL sonrası 176,2 milyon TL bütçe fazlası oluşmuştur. Ancak, özelleştirme geliri dikkate alınmadığında 2012 Mali Yılı 60,6 milyon TL bütçe açığı söz konusudur.
Devam edecek olursak; 2013 mali yılı 45,4 milyon TL,2014 mali yılı 32,4 milyon TL, 2015 mali yılı 104,1 milyon TL Bütçe açığı ile kapatılmıştır.2016 mali yılı 20,8 milyon TL,2017 mali yılı 106,8 milyon TL,2018 mali yılı 53,4 milyon TL bütçe fazlası ile kapatılmıştır.
2019 mali yılı yılsonu tahminimize göre 452,2 milyon TL Bütçe açığı öngörülmektedir. On bir yıllık dönemin ardından 412,2 milyon birikmiş bir açık söz konusu olup 2020 yılı bütçe açığı da göz önüne alındığında öngörülen ödeneklerin üzerine çıkılması bir yana 2020 yılı bütçesinde öngörülen giderlerin yapılabilmesi için, taviz verilmeksizin bütçe açığını azaltacak yönde çalışma yapılması hususunda tümümüze önemli bir görev düşmektedir.
İç ve dış borç artıyor…
Ülkemizin kanayan yarası olan ve önceleri telaffuz bile edilmeyen ancak benden önceki Maliye Bakanları tarafından da özellikle hassasiyet gösterilen ve dile getirilen aşırı borç yükü Haziran 2019 itibariyle; 8.142,6 milyar Türk Lirası İç Borç, 22.317,7 Milyar Türk Lirası Dış Borç olmak üzere 30.460,3 milyar Türk Lirasına yükselmiştir.
Bu rakam, GSYİH’nın % 124’üne tekabül ederken, kamu maliyesini ve ekonomimizi olumsuz etkilemeye devam etmektedir. Bu nedenle kamu borç yükünün kontrol altında tutulması ve azaltılması birinci önceliğimiz olmak zorundadır.
Türkiye’den ne kadar para gelecek?
2020 mali yıl Bütçesinde Türkiye Cumhuriyeti Yardımları 960 milyon Türk Lirası, Türkiye Cumhuriyeti Kredileri 440 milyon Türk Lirası olarak öngörülmektedir.
TC Yardım ve Kredileri ülkemizin kendi ayakları üzerinde durabilmesine imkan sağlayan bir kamu maliyesi ve ekonomik yapı oluşturulabilmesi hususunda ihtiyaç duyulan reformları içerecek şekilde 2010 yılından itibaren üçer yıllık programlar halinde uygulanmaktadır.
Bütçe giderleri içerisinde Personel Giderleri ile Cari Transferler, esnek olmayan büyük bir paya sahiptir. Personel, Sosyal Güvenlik ve Cari Transfer giderlerinin genel bütçe içerisindeki payı %78,69’dur.
Maliye Bakanlığı ile diğer kurumlar arasındaki bütçe görüşmelerinin temeli olan Mal ve Hizmet Alım Giderleri’nin bütçe içerisindeki payı sadece %7.15’dir.
Düzenli vergi ödeyene ödül var…
Vergi adaletini daha da pekiştirmek maksadıyla zamanında ve usulüne uygun vergi yükümlülüğünü yerine getiren vatandaşlarımıza ilişkin ödül uygulamasına devam etmekteyiz.
Şöyle ki; yasal vergilendirme süreleri içerisinde beyannamelerini sunanlar ve tahakkuk eden vergileri düzenli olarak yasal sürelerinde ödeyenler ödemekle yükümlü oldukları vergi miktarlarına yüzde beş oranında indirim verilmektedir.
Vergi kayıplarını engellemek adına yürürlüğe giren ödül uygulamalarımıza karşı vergi adaletini daha da pekiştirmek maksadıyla zamanında ve usulüne uygun vergi yükümlülüğünü yerine getirmeyen yükümlülerimize de usulsüzlük cezaları uygulaması devam etmektedir.
Gelir ve Vergi Dairesinde tahsilatların tahsilinde aldığımız kararlar ve kayıt dışılığın kayıt altına altına alınmasının sonucu olarak vergi gelirlerinde önemli ölçüde artışlar sağlanmıştır.
Bunun en önemli göstergesi olarak, K.K.T.C. Merkez Bankasının yayınladığı “2019 Üçüncü Çeyrek” bültenindeki değerlendirmelerde, geçen yılın üçüncü çeğreği (Temmuz-Ağustos-Eylül 2018) ile bu yılın üçüncü çeyreği arasındaki mahalli gelirlerimizde ortaya çıkan %70,2 oranındaki 385.9 milyonluk artış örnek olarak verilebilir.
Görüşmeler bugün de devam edecek
Cumhuriyet Meclisi Genel Kurulu’nda konuşmaların ardından, 2020 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısının geneli üzerindeki görüşmeler tamamlandı. Genel Kurulda bugün Cumhurbaşkanlığı ve Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı bütçeleri ele alınacak.
