Pelin YÜKSELAY-Aybeniz Küzeci YILDIRIM

   Diyalog, Başkanlık Sistemine ilişkin görüşleri okurlarıyla paylaşmaya devam ediyor. Olası bir çözüm durumunda Güney Kıbrıs’la uyum için kuzeyde de Başkanlık Sistemi olması gerektiğini söyleyenler “çözüm olmasa dahi bakanları dıştan atayacak, parlamentosu da bağımsız çalışacak bir sistem gerekliyor” diyor.

   Eski bakanlardan  Derviş Deniz,  Vedat Çelik, Özel Tahsin, Taner Etkin ve  Ertuğrul Hasipoğlu Başkanlık Sistemini savunuyor. Salih Coşar, Gülsen Bozkurt ve Eşref Faiz ise bugünkü parlamenter sistemle devam etmenin daha doğru olacağını ifade ediyor.

   Başkanlık sistemine ilişkin eski bakanların görüşleri şöyle:

Derviş Deniz: Bence başkanlık sistemi ülkemizde uygulanmalı. Biliyorsunuz ülkenin en büyük beklentisi iyi yönetimdir. Yönetim konusunda da ülkemizde son zamanlarda yeni bir trend başladı. Seçimi kazanan ve milletvekili seçilen kişi kabiliyeti olsun olmasın, kazandığı oylara güvenerek bakan olmak istiyor. Bakanla milletvekili arasındaki en büyük fark yönetim beceresidir. Bu sistemin son bulması için başkanlık sistemi gerekmektedir. Başkan işinde ehli olan ve gerçekten yönetim becerisine sahip olan insanları seçmeli ve bakan yapmalıdır. Başkanlık sistemi işte buna olanak sağlayacaktır. Doğru kişiler, doğru yerlere atanacaktır. Başkanlık sisteminde popülizme yer yoktur, olmaması lazımdır. En iyisini yapmak adına atılacak adımlar içerisinde bence başkanlık sistemi de olmalı.

Vedat Çelik: Bana göre başkanlık sistemi şimdiki sistemden çok daha iyi olacak o yüzden bir an önce uygulanmalı. En önemlisi bakan atamaları başkan tarafından yapılacak ve işinin ehli olmadığı görüldüğü zaman görevinden alınabilecek. Şu an ne yazık ki başkanın öyle bir yetkisi yok ve zor süreçlerden geçiliyor. Başkanlık sistemi bana göre bu ülkeye bir an önce gelmeli çünkü her şekilde, gerekli.

Özel Tahsin:Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde başkanlık sistemi bence olmalıdır. Ben buna yıllar öncesinden beri sıcak bakıyordum. Hatta ilk sene meclis ilan edildiğinde o dönemin lideri olan Cumhurbaşkanı da bu görüşteydi. Ama başkanlığın getirdiği makamı, kendi istediği için bundan vazgeçildi. Ve parlamenter sisteme geçildi. Zaman gösterdi ki bu küçük ülkede popülizm yapıldığı için bu parlamenter sistem etkin çalışmıyor. Bu yönde alınması gereken kararlar alınamıyor. Bizim gibi küçük bir toplumda popülizmden uzak halkın menfaatleri doğrultusunda köklü kalıcı ve yaralı kararların alınabilmesi için başkanlık sisteminin gerekli olduğuna inanıyorum. 

Ertuğrul Hasipoğlu: Başkanlık sistemi bir an evvel ülkemizde uygulanmalı. Bakın, kuvvetler ayrılığı çok önemli. Şu anda bizim ülkemizde kuvvetler ayrılığı yok. Yasama, yürütmenin kontrolünde. Ben bunu 1983 yılında, Anayasa hazırlanırken de söylemiştim. Zaten Kıbrıs Cumhuriyeti başkanlık sistemiydi, Güney Kıbrıs bugün halen başkanlık sistemi. Başkanlık sistemi her ey başkanın elinde olacak demek değildir. Bu yanılgıdan vazgeçelim.  Başkan yürütmeyi kontrol edecek, yargı da hepsini kontrol edecek. 

Taner Etkin: Ben başkanlık sisteminin ülkemizde uygulanmaması için herhangi bir sakınca görmüyorum. Uygulanabilir tabi, neden olmasın? Güney Kıbrıs’ta başkanlık sistemi uygulanıyor. Ülkenin başındaki kişi, hükümetin de başkanı oluyor. Ülkemizde de uygulandığı takdirde belki daha iyi olabilir, bilemiyorum ama dediğim gibi sakınca görmüyorum.

Salih Coşar: Biz şimdiki sistemden memnunuz. Bizim ülkemizde bugüne kadar böyle bir tartışma içerisine girilmedi, girilmesine de gerek yok.  KKTC küçük bir ülke. Adanın yüzde 35’ine sahibiz ve bu yüzde 35’e göre biz çizgimiz vardır. Bu ülkeye en güzel giden her bakımdan Cumhuriyet sistemidir. Başkanlık sistemine gerek olduğunu düşünmüyorum.

Gülsen Bozkurt: Bence şu an böyle bir gündeme gerek yok. Kalıcı çözüme ulaşmadan, bunu konuşmak hata olur. Ne zaman ki çözüme ulaşılır ve demokrasisi, herşeyi oturmuş, tam bağımsız bir devlet olursak o zaman belki düşünülebilir. Ancak şu an başkanlık sistemine gerek görmüyorum.

Eşref Vaiz: Bence ülkemizde başkanlık sistemi uygulanmamalı. Başkanlık sistemi her şeyin bir başkanın inisiyatifine terk edildiği bir yönetim şeklidir. Bu durumda bir başkan tüm parlamentoyu ekarte eder ve yönetimi belirler. Bana göre demokratik bir uygulama değildir ve ben buna karşıyım.