Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO), kayıtdışı ekonomi ile mücadele konusunda üstlenmiş olduğu önderlik misyonu gereği “Kayıtdışı Ekonomi Projesi” adı altında, Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği’nin mali destekleriyle hazırlanan “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Kayıtdışı Ekonomi” başlıklı kitabın lansmanını gerçekleştirdi. 

4 yıllık oldukça yoğun, kapsamlı ve özverili çalışmalar sonucunda ortaya çıkan kitabın yazar kadrosu Ekonomist Mustafa Besim, Maliye Bakanı Zeren Mungan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aziz Gürpınar, Gelir ve Vergi Dairesi Eski Müdürü Göksel Saydam’dan oluşuyor. 

Kıbrıs Türk Ticaret Odası ev sahipliğinde gerçekleşen kitabın tanıtım etkinliğine Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi Halil İbrahim Akça, Başbakan Yardımcısı, Ekonomi, Turizm, Kültür ve Spor Bakanı Serdar Denktaş, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aziz Gürpınar, Maliye Bakanı Zeren Mungan, Sağlık Bakanı Ahmet Gülle, milletvekilleri, akademisyenler, KTTO Yönetim Kurulu Üyeleri, Oda Meclisi Üyeleri ile çok sayıda iş insanı ve basın mensupları katıldı. 

Kayıtdışı ekonomi konusunu, kapsamlı ve bilimsel olarak kamuoyunun gündemine taşıyan ilk ve tek kurum olan Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın ortaya çıkardığı, bilimsel bir kaynak niteliğindeki bu kitapta, Kuzey Kıbrıs’taki kayıtdışı ekonominin tanımı yapılarak çözüm önerilerine ve eylem planına yer verildi.

Toros: Her kesimi etkiliyor

Kıbrıs Türk Ticaret Odası Başkanı Fikri Toros, etkinlikte yaptığı açılış konuşmasında, kayıtdışı ekonominin ülkemizdeki istisnasız her kesimi etkileyen ve muhakkak çözülmesi gereken büyük bir sorun olduğunu ve bu sorunun vergisel boyutunun yanı sıra ekonomik, sosyal, psikolojik, ahlaki ve siyasal alanlarda da sorunlar yarattığını söyledi. Ülkedeki kayıt dışılığa karşı en etkin mücadeleyi, iş insanlarını temsil eden Kıbrıs Türk Ticaret Odası’nın vermiş olduğunu belirten Toros, kayıt dışılıktan en çok etkilenen kesimin; vergilerini düzenli ödeyen, sayısız istihdam yaratan, tüm zorluklara rağmen ekonomiyi ayakta tutma çabasındaki iş dünyası olduğunu ve dolayısıyla kayıt dışı ekonominin yarattığı haksız rekabetten yine en fazla etkilenenlerin yine KTTO üyelerinin olduğunun altını çizdi. 

“Yol gösterici olmaya devam edeceğiz…”

Zaman zaman kamuoyunda Kıbrıs Türk Ticaret Odası’na ve üyelerine yönelik olarak yakışıksız sıfatların kullanıldığını gözlemlediklerini dile getiren Fikri Toros; “Tüm bunlara cevap olarak Kıbrıs Türk Ticaret Odası üzerine düşen görev ve sorumlulukların da bilinci ile bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da yol gösterici olmaya devam edecektir. Ve bu yol göstericilik, bizlere karşı kullanılan üslup gibi değil; bilimsel, toplumun bütününü kucaklayan, sorunlara çözüm üreten bir yaklaşımla yapılmaya devam edecektir. Oturduğumuz yerden konuşarak değil, çalışarak, araştırarak, dünyadaki uygulamaları da inceleyerek ve çözümler üreterek... Tıpkı kayıtdışılıkla mücadelemiz konusunda yol gösterici nitelikteki, bilimsel bir çalışmanın ürünü olan bu kitap gibi...” ifadelerini kullandı.

Besim: Kitabın yazılmasıyla iş bitmedi…

Kitabın yazarlarından ekonomist Mustafa Besim de, kitabın yazılmasıyla işlerinin bitmediğini, politikalarının hayata geçirilmesi için önlerinde uzun bir yol olduğunu söyledi.

Ekonomide adaletin sağlanmasının önemine de işaret eden Mustafa Besim, toplanan vergilerin adaletli şekilde kullanılarak, toplanan vergilerin nasıl kullanıldığının sorgulanması gerektiğini sözlerine ekledi.

Saydam: Böyle bir çalışma Güney’de yok…

Kitap yazarlarından Vergi Dairesi eski Müdürü Göksel Saydam da, kayıt dışı ekonomi konusunun önemine işaret ederek, ülkenin bu konuda dünya sıralamasında önemli bir derece alabileceğini söyledi.

Çalışmanın İngilizceye tercümesinin faydalı olacağına inanç belirten Saydam, bu kadar kapsamlı bir çalışmanın Güney Kıbrıs’ta da olmadığını belirtti. 

Gürpınar: Yüzde 10 yerli yüzde 10 yabancı

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aziz Gürpınar da, çalışmanın tamamen yerel unsurlar kullanılarak yapıldığına dikkat çekerek, çalışmaya üniversitelerin, akademisyenlerin, kamu görevlilerinin, iş dünyası, sivil toplum örgütleri ve sendikaların katkı koyduğuna işaret etti.

Gürpınar, kayıt dışı istihdamın yüzde 10’unun yerli, yüzde 10’unun ise yurt dışından gelen insanlar olduğunu kaydetti.

Mungan: Yeter ki el ele verelim

Maliye Bakanı Zeren Mungan da, kitaba çok emek verildiğini ifade ederek, kitap için geceli gündüzlü çalıştıklarını kaydetti.

Projeler yapılırken doğru başlayıp, doğru yürütülmesi gerektiğini vurgulayan Mungan, bu sebeple projenin her aşamasının çok hassas kurgulandığını belirtti.

Kitabın bundan sonra yapılacaklara ışık olacağını söyleyen Zeren Mungan, kitabın tüm süreçlerinde TC Lefkoşa Büyükelçiliği’nin katkılarına dikkat çekti.

Mungan, eylem planında öngörülenlerin hayata geçirilmesinin önemli olduğunu da belirterek, “Bu ülkede çok şey yapılacak. Yeter ki el ele verelim” dedi. 

Tatar ve Çerkez de konuştu

Kitabın yazarlarının konuşmalarından sonra sorulara ve eleştirilere geçildi. Konuşmalar sonunda söz alan Maliye eski Bakanı Ersin Tatar, kitapta vergi affının olamayacağının yazılmasına rağmen mevcut hükümet döneminde en büyük affın yapıldığını belirtti.

Tatar, e-devlet ve otomasyon konusunda herhangi bir ilerleme kaydedilmediğine de dikkat çekerek, konu hakkında eleştirilerde bulundu.

KTTO eski başkanlarından Günay Çerkez de, kayıt dışılığı teşvik etmek yerine bunun önüne geçilmesi gerektiğini söyleyerek, çalışma izinlerinin çok pahalı ve zahmetli olduğuna değindi.

Çerkez, basit ve küçük işlerden başlanırsa kayıt dışılığın önüne geçilebilmesinin daha kolay olacağına inanç belirtti.

Denktaş: Vergi kaçıran tüccar algısı

Başbakan Yardımcısı, Ekonomi, Turizm Kültür ve Spor Bakanı Serdar Denktaş da konuşmasında, KTTO’nun yaptığı çalışmanın önemine değinerek, kayıt dışı ekonominin toplumda “vergi kaçıran tüccar” algısı yarattığını söyledi.

Akça: e-devlet büyük bir sorun değil

TC Lefkoşa Büyükelçisi Halil İbrahim Akça da, kayıt dışı çalışmanın, vergi toplama gibi algılandığını ancak kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin emeğin ve kaynakların sömürülmesinin önüne geçilerek, kaliteli mal ve hizmetlerin oluşturulmasını sağlama anlamına geldiğini söyledi.

KTTO’nun çok güzel bir iş çıkardığını ifade eden Akça, proje öncesinde Türkiye Cumhuriyeti ve KKTC teknik komiteleriyle bir dizi çalışma yaptıklarını belirtti. Akça, çalışmalar hakkında bilgi verdi.

Akça, e-devleti oluşturmanın, Başbakan Yardımcısı Denktaş’ın söylediği kadar büyük bir sorun olmadığını kaydetti.

E-devlet için, tüm mevzuatın, yasa ve tüzüklerin elden geçirilmesi gerektiğini, standartların dünya standartlarına getirilmesi gerektiğini belirten Akça, hükümetin sorunun üstesinden gelebileceğine inanç belirtti.