Çiğdem AYDIN 

  Kuzey Kıbrıs’ta gündemin ilk sırasına yerleşen süt ve süt ürünleri konusunda, vatandaşı rahatlatacak açıklamalar yapılması isteniyor. Özellikle sütlerin uzun süre tankerlerde bekletilmesi nedeniyle meydana gelebilecek sağlık sorunlarından endişe duyan vatandaşlar, Diyalog’un bu konuyla ilgili duyarlı yayınlar yapmasını takdirle karşılıyor.

  AB’den ürün tescili istenirken, bazı firmaların son zamanlarda piyasaya kilosu 10 ile 12 TL’den hellim sürmesi de ciddi kuşkulara neden oluyor. Diyalog’un sorularını yanıtlayan Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğluları, bir kilo hellimin kış aylarında 8,5, yaz aylarında ise 9,5 litre sütten yapıldığını ve sütün litresinin 1,16 TL olduğunu belirtiyor. Bu durumda ambalaj, işçilik, diğer giderler ve market karı ile birlikte kilosu 10-12 veya 13 TL’den satılan hellimin ne şekilde üretildiği büyük merak uyandırıyor.

  Mustafa Naimoğluları “Siz de bir hayvan yetiştiricisiniz. Bizlere 1 kilo hellimin kaç kilo sütten yapıldığını söyler misiniz?” sorusuna şu yanıtı verdi:

  “O iş şimdi süte göre değişir. Örneğin kış aylarında 8,5 litre inek sütünden 1 kilo hellim yapılır. Yaz aylarında sütün yağından dolayı 9,5 litre sütten 1 kilo hellim yapılır. Sadece inek sütünden değildir bizim hellimlerimiz, içerisine koyun ve keçi sütü de eklenir kış aylarında böyle olduğunda 8 litreden 

1 kilo süt olur. Yüzde 5 ile 10 koyun veya keçi sütü karıştırılır. 

  

Soru: Nasıl oluyor da bazıları kilosu 10 liradan hellim satabiliyor? 

  Yanıt: Sütün litresi 1.16’dan satılır şu anda ve imalatçılar sütü bu fiyata alır bizden, 9 litreden koyduğumuzda satış fiyatı koyun keçi de karıştırdığınızda ki imalatçılar yüzde 10 karıştırır bunun da maliyeti 10.5 TL’dir. Sadece inek sütünden yapılıyorsa hellim 11 TL ye mal olur. Litresi 1.16’dan. Helim’deki sütün maliyeti süt tozu şu bu derken 12 TL’ye çıkar. Marketçi bunu 15 ile 16 TL’den aşağıya satamaz. Bazıları kendi üretimlerini kendileri yaparlar onlar ise 13 TL’ye satarlar marketlerde ama 10-13 TL’ye gördüğünüz hellimler kiloluk değildir paketi gramdır gramajına bakmanız lazım o zaman göreceksiniz ki kilosu değildir.” 

  

Soru: Peki şu anda piyasada bulunan hellimler ne sütündendir? 

 Yanıt: Şu anda inek, koyun ve keçi karışık olanlardır ama şu anda sadece koyun sütünden yapılmış hellim de vardır. Sadece koyun sütünden yapılmış hellimi 30 TL’den aşağıya satamazsınız çünkü bir kilo koyun sütünün fiyatı 3 TL’dir yaklaşık olarak 6 litreden bir kilo hellim yapabilirsiniz bunun da maliyeti 20-22 TL’dir işçiliği vs... eklendiğinde marketçiler bu hellimin kilosunu 30 TL’den aşağıya satamazlar. Sadece keçi sütü olduğunda, keçi sütünün kilosu 2 liradır, 8 litreden bir kilo hellim yaparsınız maliyeti 22 liradan olur, marketler de 25 TL’den aşağıya kilosunu satamazlar. Piyasada genellikle Sanayi türü hellimler bulursunuz bu tür hellimlerin içerisine yüzde 10 civarında küçükbaş hayvan sütü katılarak yapılır.” 

  

Soru: Süt krizi çözüldü mü, nasıl çözüldü? 

  Yanıt: Süt krizi şimdilik geçici olarak çözüldü. Sizin gazetenizin yayınlarından sonra 2-3 gündür sütlerimiz toplanıyor. 100 ton sütü Koop-Süt alarak UHT (Uzun Ömürlü Süt) yaptı devlete alım garantisiyle sattı. Geriye kalanları da imalatçılar maliyetine mamül yaparak satılmasına karar verdiler ama geriye kalan artan sütleri de Türkiye’ye Kızılay’a gönderecekler ya da Sosyal Yardım merkezlerine. Ama bu geçici bir çözümdür neticede bizlerin kalıcı bir çözüme ihtiyacı vardır. Sütler hala toplanıyor. Koop –Süt 100 ton aldı yerine ise UHT verdi paketlenmiş. 100 tonu litresi 2.30 kuruştan verdik. Diğer imalatçılar da sütü alıp kaşar yapacaklar mamül maliyetine satacaklar.” 

Avunduk fiyat açıklamadı

  Süt İmalatçıları Birliği Başkanı Candan Avunduk ise süt krizinin çözüldüğünü belirtirken, fiyatlar konusunda herhangi bir açıklama yapmadı.

  Avunduk sorularımızı şöyle yanıtladı: 

  Soru: Süt krizi çözüldü mü, nasıl çözüldü? 

  Yanıt: Şu aşamada çözüldü. Tarım Bakanlığı imalatçılardan satın aldı. Litresini kaça aldığını söylemek doğru değildir.” 

  Soru: 1 kilo hellim kaç kilo sütten yapılır? 

  Yanıt: Böyle bir soru sağlıklı değil çünkü hellimin ne çeşit sütle yapılacağı, mevsimi her şeyi değişir buna göre de litre ve fiyatı da değişkenlik gösterir. Cevap vermek doğru olmaz.” 

  Soru: Peki bir kilo hellimi kaç litre inek sütünden yaparsınız? 

  Yanıt: Aynı soruyu değişerek sorduğunuzun farkındayım buna cevap vermek istemiyorum. Bakınız bir dülger 4-5 odundan bir masa yapar başka bir yıl iki masa yapabilir bu da öyle bir şey.” 

  Soru: Sütün litresini siz imalatçılar kaça alırsınız? 

  Yanıt: Biz 1.16 TL’ye alırız.

Soru: Litresini 1.16 TL’ye aldığınız sütün nasıl oluyor da hellimin kilosu 10 liradan satılıyor?

  Yanıt: Onu gidip, o fiyata satılan fabrikaya soracaksınız. Belki de insanların ticari kaygıları olabilir. Ben bilemem o fiyata nasıl sattığını.